Kazakistan'da protestolara karşı ülke genelinde OHAL ilan edildi
Kazakistan’da yakıt zammına karşı başlayan eylemler halk protestosuna döndü. Hükümet eylemler nedeniyle istifa etti. Ülke genelinde olağanüstü hal ilan edildi.
Fotoğraf: AA
Kazakistan’da Başbakan Askar Mamin başkanlığındaki hükümet ülkede LPG fiyatlarına yapılan zamma karşı düzenlenen protestolar nedeniyle istifa etti. Cumhurbaşkanı Tokayev, ek yeni önlemler açıkladı. Buna göre LPG, benzin ve dizel yakıt ile temel gıda ürünlerinin fiyatlarına 180 günlük devlet düzenlemesi getirildi.
Hükümetin Almatı şehri ve Mangistau şehrinde ilan ettiği OHAL ise eylemleri durdurmaya yetmedi. Sputnik'in aktardığına göre ülke genelinde olağanüstü hal ilan edildi.
Eylemler ise pek çok kentte devam ediyor. Almatı'da polis, kitleye ses bombası atarak müdahale etti. Eyleme katılan bir grup şehrin merkezindeki Almatı Eyalet Valiliği binasına girdi.
Kitlenin, şehirdeki Cumhurbaşkanlığı Konutuna doğru ilerledikleri belirtildi.
Almatı Halk Sağlığı Departmanı ise eylemlerde 190 kişinin yaralandığını, 40 kişininse hastanelere kaldırıldığını aktardı. Kazakistan İçişleri Bakanlığı ise güvenlik güçlerinden 8'inin hayatını kaybettiğini bildirdi.
KAZAKİSTAN GENELİNDE İNTERNETE ERİŞİM SORUNU YAŞANIYOR
RİA Novosti haber ajansı, küresel internet yönetimini izleyen Netblocks’a atıfla, Kazakistan genelinde internet bağlantısında sorunlar yaşandığını yazdı. Sputnik haber ajansının Kazakistan servisinin sitesine de internet bağlantısı olmayışı nedeniyle erişilemiyor.
January 5, 2022
HÜKÜMETİN İSTİFASI KABUL EDİLDİ
LPG'ye yapılan zamma karşı çıkan halkın protestolarının ardından Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, sabah saatlerinde Başbakan Askar Mamin başkanlığındaki hükümetin istifasını kabul etti. Yeni kabine oluşturulana kadar başbakanlık görevini eski Başbakan Yardımcısı Alihan Smailov'un yürütecek. Diğer bakanların da yenileri atanana kadar görevlerinin başında olacak.
FİYATLARA DEVLET DÜZENLEMESİ
Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, yapılan çalışma toplantısının ardından ek yeni önlemler açıkladı.
Buna göre LPG, benzin ve dizel yakıt ile temel gıda ürünlerinin fiyatlarına 180 günlük devlet düzenlemesi getirildi. LPG'nin tamamen elektronik ortamda satılması ise bir yıl ertelendi. Daha önce ülkede Ocak 2022 itibarıyla LPG ticaretinin tamamen elektronik ortamdan yapılması kararlaştırılmıştı.
Aynı süreyle aidat tarifelerinin yükseltilmesine, moratoryum getirilmesine ve nüfusun dar gelirli kesimi için ev kiralarının sübvansiyonuna ilişkin çalışmalar başlatılacak.
Sağlık sorunlarının çözümü için özel ve kamu kaynaklarından finanse edilen "Kazakistan Halkına" adlı bir kamu fonu oluşturulacak.
OHAL İLAN EDİLDİ, 200'DEN FAZLA KİŞİ GÖZALTINDA
Kazakistan’ın batısındaki Janaözen kentinde, sıvılaştırılmış petrol gazına (LPG) yapılan zamma karşı çıkan halkın protestoları ülke geneline yayıldı, Almatı şehri ve Mangistau eyaletinde Olağanüstü Hal ilan (OHAL) edildi. OHAL’a ilişkin Cumhurbaşkanı Tokayev’in imzaladığı kararnamede, ülkede kamu güvenliğini sağlamaya yönelik durumun ağırlaşması nedeniyle söz konusu bölgelerde 5 ile 19 Ocak tarihleri arasında sokağa çıkma yasağı getirildi.
Ülkenin eski başkenti Almatı’da binlerce kişinin katıldığı gösterileri ise devam ediyor. İki kentte ilan edilen OHAL eylemleri diğer kentlere de sıçrayan protestoları durdurmaya yetmedi, olağanüstü hal ilanı ülke genelini kapsayacak şekilde yenilendi.
Fotoğraf: AA
Fotoğraf: AA
Gece boyu süren eylemlere polis, ses bombası ve göz yaşartıcı gaz kullanarak müdahale etti.
Öte yandan Kazakistan İçişleri Bakanlığı, dün ülke genelinde düzenlenen protestolarda "kamu düzenini bozduğu" gerekçesiyle 200'den fazla kişinin gözaltına alındığını duyurdu. Gösterilerde 95 polisin yaralandığı belirtildi. Eylemlerin en büyük katılımla gerçekleştiği Almatı'da sokaklarda halen polis ve ordu görevlileri bekliyor.
İŞÇİLER DE EYLEMLERE KATILDI, GREVLER YAPILDI
Hazar Denizi kıyısındaki Aktau kenti ile Kazakistan’ın en büyük petrol üreticisi Tengizchevroil şirketinin taşeronları tarafından kullanılan bir işçi kampındaki işçiler de eylemlere katıldı.
2011’de daha iyi ücret ve çalışma koşulları talep eden petrol işçilerinin işten atılmalarıyla tetiklenen eylemlere çok sayıda kişinin öldürüldüğü, petrol üretim merkezi olan Zhanaozen’deki son eylemlere katılanlar da yakıt fiyatlarının litre başına 120 tengeden (0,27 dolar) yarıya, geçen yılın fiyatına indirilmesini talep ettiler.
Kazakistan Sosyalist Direniş hareketinin internet sitesi Socialismkz.info’nun haberine göre, Karaganda bölgesi maden işçileri ile Zhezkazgan ve Satpayev'deki Kazakhmys şirketinin çalışanı madenciler de greve çıktı. Haberde, işçilerin de yüksek ücretler, yeni işletmelerin inşası, daha iyi çalışma koşulları talep ettikleri ve genç işçilerin en radikal kesimlerinin cumhurbaşkanı ve hükümetin istifasını talep ettiği belirtildi.
Yine Astana kentinde de yolların trafiğe kapatıldığı bir miting düzenlendiği ve kamyoncuların da Çimkent’te sokakların bir kısmını trafiğe kapattıkları bilgisi paylaşıldı.
HAVAALANI İŞGAL EDİLDİ
Protestocular Almatı'daki hava limanını da işgal etti. İşgalden saaatler sonra Almatı Vali Yardımcısı Yercan Babakumarov, yaptığı açıklamada, Almatı Havalimanı'nın eylemcilerin elinden alındığını duyurdu. Vali Yardımcısı Babakumarov havalimanının tekrar faaliyete geçirilmesi için harekete geçildiğini açıkladı.
Kazakistan Cumhurbaşkanı Tokayev de Güvenlik Konseyi toplantısında yaptığı açıklamada, söz konusu göstericilerin yurt dışında eğitilmiş terör grupları olduğunu öne sürmüş, ve gösteriler sırasında Almatı Havalimanı'nı ve içinde yabancı hava yolu şirketlerine ait uçakların da olduğu 5 uçağı ele geçirdiklerini söylemişti.
HERKESİ ŞAŞIRTAN EYLEMLER
EL Cezire’ye konuşan Radio Free Europe Muhabiri Bruce Pannier, gösterilerin “özellikle çok hızlı yayıldığını ve herkesi şaşırttığını” söyledi. Pannier, “Ekonomik nedenlerle, gaz fiyatlarının iki katına çıkmasıyla başladılar, ancak yerel yetkililerin serbest seçilmesi, üst düzey yetkililerin, hükümetin görevden alınması çağrısında bulunan insanlarla hızla siyasi bir boyut kazandılar” dedi.
Pannier, protestoların her zaman “oldukça istikrarlı” bir ülke olan Kazak hükümetinin itibarına zarar vereceğini belirterek, diğer Orta Asya liderlerinin bölgesel sonuçları izleyeceklerini de sözlerine ekledi.
CUMHURBAŞKANI TOKAYEV, KGAÖ ÜLKE LİDERLERİNDEN YARDIM İSTEDİ
Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, ülkedeki mevcut durum nedeniyle üyesi oldukları Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü (KGAÖ) liderlerinden yardım istediğini açıkladı. Tokayev, Habar 21 ulusal kanalına verdiği demeçte, ülkesinde düzenin oluşturulması için KGAÖ üye ülke liderlerinden yardım istediğini doğruladı.
KGAÖ iş birliği anlaşması çerçevesinde yardım başvurusunda bulunduğunu kaydeden Tokayev, “Bugün örgüte üye ülke liderleriyle görüştüm. Bu terör tehdidinin üstesinden gelmesi için Kazakistan’a yardımda bulunmalarını istedim. Aslında bu bir tehdit değil ülke bütünlüğünü bozmaktır. Vatandaşlarımız benden Cumhurbaşkanı olarak onların güvenliklerini sağlamam için hızlı adımlar bekliyor” dedi.
NE OLMUŞTU?
2 Ocak’ta ülkenin Hazar Denizi kıyısındaki Mangistau eyaletine bağlı Janaözen kentinde halk LPG fiyatına yapılan zammı protesto etmeye başlamıştı. Kentin anayollarını kapatan kitle LPG fiyatının litre başına 120 Tengeden 60 Tengeye indirilmesini istemişti.
January 4, 2022
Protesto daha sonra eyaletin merkezi olan Aktau şehrinde de başlamış halk valilik binasının yer aldığı meydana toplanmıştı. Ardından bölgedeki büyük petrol sahalarında çalışan işçiler de eylemlere destek vermişti.
Kısa sürede Kazakistan’ın tüm petrol ve doğal gaz rezervlerinin bulunduğu batı kesimindeki Aktau başta olmak üzere Atırau, Aktöbe ve Oral şehirlerinde düzenlenen destek amaçlı gösteriler öğleden sonra ülkenin diğer kesimlerine yayılmıştı.
Kurulan özel hükümet komisyonu, Aktau’da eylemcilerle görüşerek, LPG fiyatını litre başına 50 Tengeye (0,11 Dolar) düşürdüklerini açıklamıştı. Ancak halk sadece LPG fiyatının düşürülmesinin yetmeyeceğini ve sosyoekonomik durumun değişmesi gerektiğini söyleyerek eylemlere devam etti.
PROTESTO HAKKI ENGELLENİYOR
Kazakistan’da protestolar sıkı bir şekilde kontrol ediliyor. Parlamentosunda muhalefet bulunmayan ülkede, önceden bildirimde bulunmadıkça protesto gösterileri yasa dışı sayılıyor. Bu nedenle ülkede bu tür halk protestoları nadir olarak görülüyor.
Mevcut Cumhurbaşkanı Tokayev ise ülkenin “kurucu lideri” sayılan Nursultan Nazarbayev tarafından halef olarak seçilerek 2019 yılında göreve başlamıştı.
1989’dan beri eski Sovyet Cumhuriyeti olan Kazakistan’ı yöneten 81 yaşındaki Nazarbayev ise hâlâ güvenlik konseyi başkanı ve siyasi ayrıcalıklarını ve dokunulmazlığını korumasına izin veren “Ulusun Lideri” unvanını taşıyor ve ülkenin kontrolünü elinde tutmaya devam ediyor.(DIŞ HABERLER)
