Tarım işçisine asgari ücret de yok sigorta da!

Dilek OMAKLILAR
Eda AKTAŞ
İzmir

İzmir Torbalı Ovası'nda bu yıl geçerli olacak olan tarım işçiliği yevmiye ücretleri belirlendi. Şu an kadın işçiler günlük 110 lira, erkek işçiler ise 125 lira alırken, aldıkları tutar ayın her günü çalışsalar dahi asgari ücret dahi etmiyor. Sigortasız çalıştırılan işçilerin yevmiyeleri ise 1 Mart itibariyle ağır işler için 200, hafif işçiler için ise 165 lira olarak belirlendi.

Gelirleri aynı, giderleri her geçen gün artan Torbalı’daki tarım işçileri ile çalışma koşullarını ve geçim derdini konuştuk. Torbalı ve çevresinden günlük Gümüldür ve Ürkmez bölgesindeki mandalina bahçelerine gelen işçilerin çoğunluğu kadın ve Suriyeli mülteci. Bir mandalina bahçesinde denk geldiğimiz işçiler yevmiyelerin yetersiz olduğunu ve geçinemediğini söylerken, işçilere servis çekenden tüccarına herkes zamlardan şikayetçi.

"SİGORTA YOK, BAŞKA GELİRİN YOK, YEVMİYELER YETERSİZ"

10 yaşından beri tarım işçiliği yaptığını söyleyen Zara Koç, 5’te uyanıp 5 buçukta servise bindiğini, tarlaya geleye kadar 1 buçuk saat harcadığını anlattı. Saat 8.00’de işbaşı yapan işçiler yarım saatlik yemek molası dışında 16.00’ya kadar çalışıyor. Zara Koç, “Ben Torbalı’dan geliyorum. Şu an 100 TL alıyorum, geçim çok zor. Açlık sınırını düzenleyebiliyoruz. Çalışmasan, emek vermezsen geçinemiyorsun” diye konuştu.

4 çocuğu olduğunu ve evde yalnızca kendisinin çalıştığını belirten Koç, “Çocuklardan üçü okula gidiyor. Bu ay ben çalışmıyorum desen o ay sıkıntılı. Sigortan yok, başka gelir de yok.  Bence yevmiyeler yetersiz. Bir yevmiyeyle evine bir şey alamıyorsan, akşama kadar verdiğin emek ve zaman kaybına göre az. En az 200 TL verilmeli” dedi.

İşçilerin hakkının ödenmesi gerektiğini söyleyen Koç, “Bir gün değil 12 ay boyunca dönüşümlü yapıyoruz, mevsimlere göre değişiyor işler. Benim için değil herkes için öyle. Çiftçilere de hak verelim tamam ama işçilere de hak vermek lazım” diye ekledi.

"BİZ KARNIMIZI DOYURMAK İSTİYORUZ"

Suriyeli işçi Halil Hacı ise, “Mülteciyim. 10 yıldır Türkiye’deyim. Zulümden kaçtık, evimiz bozuldu buraya geldik çalışalım. Sabah kalkıyorum bazı günlerde para cebimizde yok. Evliyim, bir çocuk babasıyım, artık yokluğu bile görmüyorum” dedi. “Kimseyi suçlamıyoruz. Biz çok istemiyoruz, karnımızı doyurmak istiyoruz” diyen Hacı, hiçbir sosyal yardım almadığını kirasının 1000 TL olduğunu ve borçla geçindiğini söyledi.

Hacı, “Yevmiyeler 110 TL. Bir kez pastanede kahvaltı yapayım dedim 3-4 simit bir ayran 20 TL gitti, 3 ekmek alsan günde yine yetmiyor” diyerek gelen zamlardan etkilendiklerini anlattı.

"HER ŞEYE ZAM GELMİŞKEN YEVMİYELER YETERSİZ"

Gümüldür’den çalışmaya gelen Saliha Yeşilyurt da yevmiyelerin az olduğunu belirterek, “Kesim en azından 150 TL olmalı, küfeler daha ayrı. Sabahtan akşama kadar çalışıyoruz, kesim de zor” diye konuştu.

Bahar Kıran ise yapılan zamlardan sonra yevmiyelerin yetersiz kaldığını ifade ederek, “Her şey aldı başını gitti. Yetiyor mu? 4 çocuğum var, evim kira 900 TL veriyorum. Eşim asgari ücretle çalışıyor. Elektrik, su faturalar derken, bir tüp olmuş 200 lira, ekmek olmuş 3 TL. Yetmiyor, biz zam istiyoruz” dedi.

"3 KİŞİYİZ, GÜNLÜK 100 TL İLE GEÇİNMEYE ÇALIŞIYORUZ"

Bir başka Suriyeli çocuk işçi ise daha 14 yaşında. 4 senedir işçilik yapıyor: “Kiramız 2 bin 500 TL. Buraya geliyoruz 100 TL’ye çalışıyoruz. Torbalı’da oturuyoruz, her gün geliyoruz. Benim arkadaşlarım okula gidiyor, önce beni kabul etmediler. Sonra ettiler ama ben gitmedim. Mecbur geliyoruz. Üç kişiyiz evde, şimdi ben çalışıyorum sadece. Günlük 100 TL ile geçinmeye çalışıyoruz. Herkes parasına bakıyor, kimse kimseye yardım etmiyor” dedi. İşçi, “Suriyeliler niye gitmiyor diyorlar, neden savaşa gitmiyorsunuz diyorlar. Kimse bir şey bilmiyor insanın ne derdi var, nesi var… Biz nasıl nereye gidelim” diye konuştu.

MADDİ SIKINTILARIN YANINDA İNSANİ İHTİYAÇLARIN GİDERİLMESİ DE PROBLEM

Yemek molasında ya da işbaşındayken konuşmaya çalıştığımız işçiler yevmiyelerin yetersizliğinden, geçinememekten dertli. Derinleşen ekonomik krizde iş bulmanın zorluğuna da değinen işçiler, maddi olarak yaşadıkları sıkıntıların yanında çalıştıkları alanda insani ihtiyaçların giderilmesi açısından da sıkıntı yaşıyor. Büyük bölümü kadın olan işçilerin tuvaleti, giyinme soyunma gibi ihtiyaçlarını giderecek mekanları yok.

15-20 dakika olan molalarda kendilerine tanınan süre de mekan da kısıtlı. Sabah 04.00-05.00’da servisin toplamaya başladığı işçiler tarlanın mesafesine göre zaman uzasa da günlük en az 9-10 saat çalışıyor. 15-20 kişilik dolmuşlara 30 kişinin bindiği, pandemi koşullarında bu şekilde devam eden, yemenileriyle, yazmalarıyla kendini korumaya çalışan kadın işçiler çoğu.

SERVİS ŞOFÖRÜ: BİZE BİR EKMEK KALMIYOR

İşçiler için servis çektiğini belirten Emin ise, mazot zamlarına değindi. Emin, “Mazot 7 liraydı, şu an 13 TL’ye çıktı. Şu an 700 lira servis çekiyoruz, 30 kişi getiriyoruz. Bize bir ekmek kalmıyor. Talebimiz fiyatın yükselmesi ama şimdi yükselmez mandalina bitiyor. Ziraat odasına da belirttik. Mart ayının 1’inde zammı konuşacağız. 1-15 km 350 TL olmuş, o bizi kurtarmıyor” dedi.

Tüccar olup alım satım yaptığını söyleyen Ekrem Aydın da özellikle mazota yapılan zamdan şikayetçi. Aydın, “Zamlar üretilen meyveye sebzeye yansıyor. Bir yere nakliye ücretleri de çok yüksek oldu” dedi.

‘TARIMSAL FAALİYETLERİN YA DA GEÇİCİ İŞÇİLERİN YASASI DÜZENLENMELİ’

Torbalı Ziraat Odası Başkanı Yılmaz Girgin ise, “Yevmiye fiyatları yıllardır işçi ve işveren tarafından Ziraat Odası hakemliğinde düzenleniyor. Asgari ücretin altında işçi yevmiyeleri yok. İşçi yevmiyelerinin en hızlı dönemi, domatesin toplanma zamanıdır. Örneğin temmuz ayında Torbalı Ovası’nda 11 bin tarım işçisi olur, normal zamanlarda 3 bin civarında işçiyle sebze ve meyvelerimiz kalkar” dedi.

Yeni yevmiye ücretlerine değinen Girgin, “165 TL hafif işçiler, 200 TL de ağır işçiler alacak. Belirlenen fiyatlar 1 Mart itibariyle geçerli olacak. Koşullar hepimizi zorluyor. Hem işçi tarafı hem de çiftçi sıkıntılı. Bunun ortasını bulmak bizim görevimiz” diye konuştu.

Sigortasız çalışma sorununa ilişkin de konuşan Girgin, “İşçi kanunlarında yasa gerekiyor ama tarımsal faaliyetlerinde de bazı şeylerin düzeltilmesi gerek. Tarımsal faaliyetlerin ya da geçici işçilerin yasası değişmesi gerekiyor” dedi.