Taliban, Norveç’teki görüşmelerden ‘memnun’ döndü

Mahmut ALGÜNERHAN
Oslo

Afganistan’da ABD ve NATO’nun iktidarı teslim etmesiyle hükümet olan Taliban, Batılı bir ülkeye ilk ziyareti olan Norveç ziyaretini çarşamba gece yarısı tamamlayarak geri döndü. Ancak geride Norveç’te uzun süre konuşulacak konular bıraktı.

Görüşmelere dair genel yorumlar, Taliban’ın değişmediği, bildiğini okumaya devam edeceği yönünde oldu. Görüşmelerde, kadınlara eğitim olanaklarının verilmesi, kadınların özgür hareket etmesi, siyasi sürece katılmalarının sağlanması gibi Norveç tarafından yöneltilen taleplere karşı Taliban, somut bir taahhütte bulunmadı. Tersine “Ekonomik yardım yapmazsanız büyük göç akını olur” tehdidini dile getirdi.

Norveç’teki muhalefet partileri, hükümeti özellikle insan hakları savunucularının “savaş suçlusu” olduğuna dikkat çektikleri Anas Haqqani’nin Taliban heyetinde yer alması ve hükümetin muhalefeti ziyaret konusunda haberdar etmemesi konusunda eleştirdiler. Muhalefet partileri hükümetin mecliste Anas Haqqani’yi kimin davet ettiği konusunda açıklama yapmasını da talep ediyor. Hükümet yetkilileri ise heyette kimlerin yer alacağını daha önceden bilmediklerini söylüyorlar.

Taliban’ın “Dışişleri Bakanı” Amir Khan Muttaki de, Norveç ziyaretinden memnun olduklarını açıkladı. Ancak, Afganistan’da kadın haklarını iyileştirmek konusunda somut sözlerden de kaçındı. Geçen hafta gözaltına alınan iki kadının gözaltına alınmadığını ileri sürdü.

Bu arada Norveç Dışişleri Bakanı Anniken Huitfeldt, Taliban’ın, Oslo’da Batılı diplomatlarla görüşmesini “bir zafer olarak sunacağı”nın farkında olduklarını söyledi. Başbakan Jonas Gahr Støre ise, Aftenposten adlı gazeteye yaptığı açıklamada “Birçoğunun Taliban’ı Norveç’te görmeye tepki vermesini anlıyorum. Müzakereleri de başarılı olarak adlandırmak mümkün değil. Çünkü değerlendirebileceğimiz bir anlaşma ile sonuçlanan bir müzakere değildi. Ancak, bunların gerçekleşmiş olması, tüm tarafların bunları yararlı olarak kabul etmiş görünmesi ve değişimlerin mümkün olduğu bir tonda yer alması ileriye dönük ve olumlu bir durum” dedi.

Başbakan Støre, Afgan halkının durumunun kritik olduğunu, bir milyon Afgan çocuk açlıktan ölme riskiyle karşı karşıya olduğunu belirterek, “Afganistan’ı gerçekten yönetenlere meydan okumalıyız. Beğenseniz de beğenmeseniz de bu Taliban” ifadelerini kullandı. Støre, gerçekleşenin “Norveç’e bir ziyaret” değil, “Norveç’te bir ziyaret” olduğunu söyledi.

"İYİLEŞME KONUSUNDA GARANTİ YOK"

Başbakan Støre, “Bu görüşmeler sayesinde Afganistan'daki durumun düzeleceğinden ne kadar eminsiniz?​” Sorusuna ise “Bunun için bir garantimiz yok. Bunun, iyileştirmeler getirecek bir sürece yol açıp açmayacağını zaman gösterecek” derken Taliban’a meydan okunması ve diplomatik baskı altına alınması gerektiğini ve bu görüşmelerin buna katkıda bulunabileceğini ileri sürdü.

TALİBAN ZİYARETİ ‘ZAFER’ OLARAK GÖRÜYOR

Geçtiğimiz pazartesi günü düzenlenen basın toplantısında Taliban heyetinin Dışişleri Bakanı Muttaki, “Toplantının Taliban için bir zafer olup olmadığı” sorusuna “Evet tabi ki” yanıtı vermiş, “Norveç’in bizim buraya gelmemizi ve uluslararası toplumla aynı sahneyi paylaşmamızı ayarlaması büyük bir atılım” ifadelerini kullanmıştı.

Öte yandan Taliban heyeti salı gecesi Norveç’ten ayrılmadan önce çeşitli Afgan temsilcileri ortak bir açıklama yaptı. Açıklamada Afganistan’daki sorunların tek çözümünün anlayış ve iş birliği olduğu belirtildi. Tüm Afganların ülkedeki siyasi, ekonomik ve güvenlik sorunlarını iyileştirmek için birlikte çalışması gerektiği kaydedildi.

MÜLTECİ KONSEYİNİN TALEPLERİ

Norveç Mülteci Konseyi NRC Genel Sekreteri Jan Egeland da, yardım kuruluşları ile Taliban arasındaki görüşmelere katıldı. Egeland bu görüşmede üç talepte bulundu:

• Kadın ve erkek çalışanlar arasında tam eşitlik
• Ortaokul ve üzeri seviyedeki kızlar için öğretim
• Örgütün ülkedeki azınlıklara erişiminin sağlanması

Egeland, NRK’ya yaptığı açıklamada da Taliban'ın yakında kızların ilk ve ortaokul çağında okula devam etmesine izin vereceğine inandığını söyledi.

TALİBAN İLE DEVLET KANALINDA RÖPORTAJ

Norveç devlet kanalı NRK, Taliban’ın Dişişleri Bakanı Amir Khan Muttaki ile, Taliban’ın 2008 yılında Serena Oteline düzenlediği bombalı intihar saldırısıyla ilgili bir röportaj da yaptı. Röportajda saldırıda öldürülen Norveç vatandaşı gazeteci soruldu. “Norveç delegasyonunun bulunduğu Serena Oteline 2008’te bombalı saldırınızda çok kişi öldü. Bunlardan biri de Carsten Thomassen idi. Ailesine ne söylemek istersiniz?​” sorusuna Muttaki, “Bu saldırı çok önceleri oldu. Ne yaşandığını detaylı olarak hatırlamiyorum” yanıtı verdi. Gazetecinin “Suçu üstlendiniz” demesi üzerine ise “Savaşta tatlı dağıtılmadığı bir gerçektir” sözlerini sarf etti ve “Tüm gazetecilerden, tehlikeye maruz kalabilecekleri yerden uzak durmalarını istiyoruz” yanıtı verdi. “Otelde kalıyordu, onun suçu ne?​” sorusu üzerine ise, “Kesin eminimki bu saldırı karşıtlarımıza karşı planlanan bir saldırıydı, Norveçli gazeteciye değil” dedi.

FRANSA’DAN NORVEÇ’E ÖVGÜ

Fransa Dışişleri Bakanlığı ise yaptığı açıklamada, Oslo'da Taliban ile yapılan görüşmelerde elde edilen sonuçlara övgüde bulundu. Fransa, görüşmelerin Batılı ortaklara pozisyonlarını koordine etme ve Taliban’a net bir mesaj gönderme fırsatı verdiğini savunuyor.

Fransa Dışişleri Bakanlığı, Norveç Haber Ajansı NTB’ye yaptığı açıklamada “Oslo toplantılarından aldığımız bildirimler, bizim ve ortaklarımızın birlik içinde olduğumuzu teyit ediyor. Kabil’in 15 Ağustos’taki fethinden bu yana hızlı bir şekilde kötüleşen siyasi, güvenlik ve insani durumla ilgili aynı endişeleri paylaşıyoruz” dedi.

Oslo’daki toplantılar, Taliban’ın Ağustos 2021’de Afganistan’ı ele geçirilmesinden sonra Taliban ile Batı arasındaki ilk temas noktalarından biri olmuştu.

Norveç’te Afgan göçmenler, Taliban’ı protesto etti

Taliban heyetinin üyesi, savaş suçlusu olduğu gerekçesiyle Norveç’te polise ihbar edildi

Taliban’ın ilk ‘batı’ ziyareti Norveç’e