Cezaevlerinde hak ihlallerinden sağlıklı, yeterli gıdaya erişim hakkına sıra gelmiyor
Yapılan araştırmaya göre; mahpuslara "gıda hakkı" kavramıyla ilgili düşünceleri sorulduğunda daha acil çözüm bekleyen hak ihlalleri nedeniyle, sağlıklı gıdaya adil erişim hakkına sıra gelmiyor.
Fotoğraf: DHA (Arşiv)
İLGİLİ HABERLER
Cezaevlerinde kapasite, hijyen, sağlık hakkına erişim ve beslenme sorunları
İHD’den cezaevi raporu: 1182 tutuklu hak ihlali başvurusu yaptı
Azize DEMİRHAN
İzmir
Cezaevlerindeki hasta tutuklular için yapılan adalet çağrıları yanıtsız kalırken, cezaevindeki insan hakkı ihlallerinin başında fiziksel saldırılar, tehdit, darp, çıplak arama, tecavüz, baskın hücre aramaları yoluyla işkence ve kötü muamele geliyor. Bunların arasında hiç kuşkusuz en sık yaşanan hak ihlali de sağlıklı ve yeterli gıdaya erişememek geliyor.
Konuyu, “Cezaevlerinde sağlıklı ve yeterli gıdaya adil erişim hakkının incelenmesi” konulu araştırması üzerine Diyetisyen Dicle Dilan Salman ile görüştük.
Dokuz Eylül Üniversitesi Halk Sağlığı Ana Bilim Dalında yüksek lisans eğitimi alan Salman, görüşmeleri cezaevlerinde yapması mümkün olmaması nedeniyle İzmir’de tutuklu olup son 5 yıl içinde tahliye olmuş, Çağdaş Hukukçular Derneği (ÇHD), İnsan Hakları Derneği (İHD), Tutuklu ve Hükümlü Aileleri ile Dayanışma Derneğine (TAYAD) başvuru yapmış olan kişilerle gerçekleştirmiş.
Salman, devletin yurttaşları arasında ayrım yapmaksızın herkese sağlıklı, besleyici ve nitelikli gıda hakkını tanımakla yükümlü olduğunu belirterek bu yükümlülüğün cezaevi koşullarında yaşayan mahkumları da kapsamak durumunda olduğuna vurgu yapıyor.
Yapılan araştırmaya göre mahpuslara ‘gıda hakkı’ kavramıyla ilgili düşünceleri sorulduğunda daha acil çözüm bekleyen hak ihlalleri nedeniyle, “Sağlıklı gıdaya adil erişim hakkına sıra gelmiyor” şeklinde fikir birliği söz konusu olduğunun altını çizen Salman, mahkumların hak arama mücadelesinde hiyerarşi gözettiğini ifade etti.
"KAÇ KEZ BÖCEKLERİ MÜDÜRÜN MASASINA KOYDUK, DEĞİŞEN BİR ŞEY YOK"
Salman, yaptığı görüşmelere göre mahpusların, gıda güvenliği, yemeklerin çöpe dökülmesi, gelen yemeklerin ellerindeki sınırlı imkanlarla yeniden terbiye edilerek tüketilmesi, su ısıtma cihazı veya semaverde yemek yapmak zorunda kalmaları, kahvaltılık için gelen malzemelerin azlığı, adı sanı duyulmamış markalardan tarihi geçmiş gıdalarla karşılaşılması, menüye ulaşımın mümkün olmaması gibi pek çok sorun yaşamakta olduklarını belirtti. Gıda güvenliği açısından en çok tekrar edilen şikayetler; yemeklerin lezzetinin çok kötü olması, hijyenik olmaması, tarihi geçmiş ve filizlenmiş gıdaların veriliyor olması şeklinde. Yemeklerin içinden yabancı maddelerden çivi, el pansumanı, kum, böcek, saç kılı çıkması gibi örnekler veren görüşmecilerin “Kaç defa böcekleri peçeteyle müdürün masasına koyduk ama değişen hiçbir şey olmadı” şeklinde açıklamada bulunduğunu belirtti.
"KİMYASALLAR NEDENİYLE EKMEK İÇLERİ ÇIKARTILIYOR"
Çocuklar için uygun ve yeterli besin sağlanmaması, kantinden ek besin temin etme zorluklarına değinen tüm görüşmecilerin yemeklerin yetersiz miktarda olduğunu sıklıkla vurguladığını söyleyen Salman, özellikle haftada iki üç kez meyve geldiğini ve bunun da çok yetersiz olduğunu ilettiklerini ekledi.
Görüşmeciler bir kuşun dahi beslenemeyeceği şekilde yetersiz miktarda piknik kahvaltılıklar geldiğini, kendi imkanlarıyla alışveriş yaptıklarını belirtiyor. Siyasi mahkumların genellikle komün şeklinde alışveriş yaptıkları için kantinden alınan yiyeceklerin eşit şekilde paylaşıldığı fakat adli koğuşlarda sadece parası olanın ihtiyaçlarını karşılayabildiğini söyleyen görüşmeciler, et ve süt ürünleri, sebze ve ekmek yetersizliğine de dikkat çekiyor. 24 saat için kişi başı bir ekmek verildiğini ekleyen görüşmeciler onların da içine şap ve diğer kimyasalların katılması nedeniyle içinin çıkarılarak yenildiğini bu yüzden yetmediğini belirtiyor.
"GÜNLÜK İAŞE BEDELİ GIDA HAKKINI SAĞLAMIYOR"
Salman, Adalet Bakanlığının yayımladığı hükümlü ve tutuklular ile ceza infaz kurumları personelinin iaşe yönetmeliğinde belirtilen günlük iaşe bedeli ile bir kişinin üç öğün beslenebilmesi ve dengeli bir şekilde tüm besin gruplarından alabilmesinin mümkün olmadığını ifade etti.
Açlık grevlerinde ise yeterli desteklerin verilmediği, iaşe miktarları kadar limon ve su gibi açlık grevlerinde kullanılan gıdaların ulaştırılmadığı, bu dönemlerde yemeklerin daha güzel çıktığını da bir görüşmeci şöyle belirtiyor, “Biz açlık grevindeyken yemekler çok güzel çıkardı, biz grevi bitirdiğimizde yemekler kötü çıkmaya başlar.”
Salman yaptığı görüşmelerden elde ettiği bulgular ışığında cezaevlerinde gıda hakkı ihlallerinin yaşandığının açık olduğunu söyleyerek, “Günlük verilen iaşe bedelleri gıda hakkını sağlayamamaktadır. Görüşülen mahpusların hiçbiri gıda hakkına sahip olduğunu düşünmemekte, cezaevi yönetimlerinin gıda hakkını sağlamaya yönelik girişimleri olmadığı sıklıkla dile getirilmektedir. Mahkumların farkındalığı olsa dahi talepleri olmamaktadır” diyor.
Evrensel'i Takip Et