21 Şubat Dünya Anadili Günü | "Ana dili üzerindeki baskılar kaldırılsın"
21 Şubat Dünya Anadili Günü dolayısıyla çok sayıda kentte yapılan yapılan etkinlik ve açıklamalarda Türkiye’deki ana dilleri üzerindeki baskıların kaldırılması istendi.
Fotoğraf: Evrensel
21 Şubat Dünya Anadili Günü'nde pek çok kentte açıklamalar ve etkinlikler düzenleniyor. Yapılan açıklamalarda ana diller üzerindeki baskıların kaldırılması, dillerin kamusal alanda kullanılmasının önünün açılması talep edildi.
İHD ADANA ŞUBESİ: ANA DİLİ ÜZERİNDEKİ BASKILAR KALDIRILSIN
İnsan Hakları Derneği Adana Şubesi tarafından Dünya Anadili Günü dolayısıyla İnönü Parkı’nda gerçekleştirilen basın açıklamasında Türkiye’deki ana diller üzerindeki baskıların kaldırılması istendi.
Açıklamaya katılan yurttaşlar ellerinde Türkçe’nin yanı sıra Kürtçe, Arapça, Ermenice gibi ülke topraklarında konuşulan dillerde “Ana dili Haktır”, “Ana dili olmadan yaşam olmaz” dövizleri taşıdı. Basın açıklamasını İHD Adana Şube Başkanı Av. Yakup Ataş okudu. Türkiye’de ana dilinde eğitim taleplerinin ırkçı, şoven tepkilerle suç olarak kabul edildiğini ifade eden Ataş, tüm ana diller üzerindeki baskıların sona erdirilmesi, ana dillerin resmi dil olarak kabul edilmesini talep etti.
“ANA DİLİNİ KULLANANLAR BASKILARLA KARŞI KARŞIYA”
Türkiye’de tehlikede 18 ana dili bulunduğunu ifade eden Ataş, “Bu da tarih boyunca birçok uygarlığa ve kültüre beşiklik etmiş olan kültürler, diller mozaiği Anadolu ve Mezopotamya coğrafyasının bugün adeta ağaçsız orman misali çöle dönüştüğünü göstermektedir” dedi. Dünyada egemen devletlerin asimilasyoncu politikaları sonucu egemen ulusun dilinin diğer topluluklara da zorunlu hale getirildiğini ifade eden Ataş, “Oysa ana dili toplumların varlıklarının, kimliklerinin ve kültürlerinin en önemli aktarıcısı ve göstergesidir. Topluluklar dilleriyle var olurlar. Dili olmayan toplulukların topluluk olarak varlıklarını devam ettirmeleri oldukça zordur” dedi. Kürtçe konuştuğu için sokak ortasında katliamlara, Kürtçe şarkı söyledikleri için gözaltılara, KHK ile faklı dillerde yayın yapan gazetelerin kapatılmasına dikkat çeken Ataş, “Kürtçe, Lazca ve Hemşince sahnelenmek istenen tiyatro oyunlarının yasaklanmasına, ana dilinde eğitim hakkını savunan sendikaların ve derneklerin kapatılma ile karşı karşıya kalmalarına şahit olmuştur” dedi.
“ANA DİLİNDE EĞİTİME KARŞI ÇIKMAK EĞİTİMİN EN TEMEL İLKESİNE KARŞI ÇIKMAKTIR”
Fotoğraf: Evrensel
Ana dilinde eğitim taleplerine yüzyıllardır coğrafyada ırkçı, şoven tepkilerle karşılık bulduğunu ifade eden Ataş, “Ana dilinde eğitim talebine ‘ülke bölünür’ paranoyası ile yaklaşılmakta ve bu talepler suç olarak kabul edilip, insanlar cezai müeyyideler ile korkutulmaya çalışılmaktadır. Bu yönüyle ana dilinde eğitim hakkına karşı çıkmak eğitim biliminin en temel ilkesine de karşı çıkmak anlamına gelmektedir. Bu yüzden bugün dünyanın birçok yerinde ana dilinde eğitim anayasal güvence altındadır. Ancak, Türkiye’de bu hakkın güvence altında olduğundan bahsetmek mümkün değildir” dedi.
Kullanılmakta olan tüm dillerin üzerindeki baskıların sona erdirilmesini isteten Ataş, “En temel insan hakları metinlerinden kaynaklanan yükümlülükleri gereği coğrafyamızda kullanılan tüm dilleri resmi dil olarak kabul etmeye ve korumaya davet ediyoruz. İnsan Hakları Derneği olarak Dünya Anadili Gününü kutluyor her bireyin en doğal insan hakkı olan kendi ana dili ile eğitim alma ve dünya ile iletişim kurma hakkının ivedilikle hayata geçirilmesini talep ediyoruz” dedi. (Adana/EVRENSEL)
EMEP BÖLGE ÖRGÜTÜ: DİLLERİN KAMUSAL ALANDA KULLANIMININ ÖNÜNDEKİ ENGELLER KALDIRILSIN
Emek Partisi (EMEP) Bölge Örgütü, 21 Şubat Dünya Anadili Günü'ne ilişkin yayımladığı açıklamada, Dünya Anadili Günü'nün yine Türkiye’deki egemen resmi dilin dışındaki diller üzerindeki baskı, yasak ve engellemelerin gölgesinde kutlandığına dikkat çekti. Açıklamada, "Dillerin kamusal alanda kullanımının önündeki engeller kaldırılsın" talebi vurgulandı ve "AKP-MHP iktidarının ırkçı, gerici politikalarına karşı farklı dillerin özgürce yaşayacağı bir ülke için tüm halkımızı mücadeleye çağırıyoruz. İpek Ana şahsında dilleri yok sayılan, inkar edilen tüm halkların Dünya Anadil Günü kutlu olsun. Roja Zimanê Dayikê ya Cîhanê Pîroz Be" denildi. (Diyarbakır/EVRENSEL)
KESK İZMİR ŞUBELER PLATFORMU: ANA DİLİNDE EĞİTİMİN ÖNEMİ BİLİMSEL OLARAK KANITLANMIŞTIR
KESK İzmir Şubeler Platformu, 21 Şubat Dünya Anadili Günü'ne ilişkin yazılı açıklama yayımladı. Ana dilinde eğitimin önemine vurgu yapılan açıklamada, asimilasyon ve inkârın temel insan hakları ihlali ve insanlık suçu olduğu bir kez daha hatırlatıldı.
UNESCO verilerine göre dünyada yaklaşık 5 bini yerli dili olmak üzere yaklaşık 7 bin dil konuşulduğu ve bunlardan 2 bininin tehlike altında olduğu hatırlatılan açıklamada, araştırmalara göre dünya nüfusunun yüzde 40’ının konuştuğu veya anladığı dilde eğitime erişemediği bilgisi verildi.
Açıklamada, “Ülkemizde de bırakalım resmi dil dışındaki ana dillerin eğitim alanına girmesini, diğer dillerin varlığı uzun süre inkâr edilmiş, sistematik asimilasyon politikaları uygulanmış, hayatın her alanının resmi ideoloji doğrultusunda tek tipleştirilmesi politikalarından en çok da diller etkilenmiştir” denildi.
“ASİMİLASYON İNSANLIK SUÇUDUR”
Türkiye’de 18 dilin yok olduğu veya yok olma tehlikesi ile karşı karşıya kaldığını söyleyen KESK İzmir Şubeler Platformu, “Ana dili Kürtçe, Arapça, Lazca, Ermenice, Hemşince, Çerkezce, Çeçence, Süryanice gibi dillerden olan milyonlarca çocuk ana dillerinin olmadığı bir ortamda eğitim görüyorlar. Oysa çocukların kimliklerinin ve kişiliklerinin bir parçası olarak anadilinde eğitimin önemi bilimsel verilerle de tartışma götürmez şekilde defalarca kanıtlanmıştır” dedi.
Asimilasyon ve inkârın temel insan hakları ihlali ve insanlık suçu olarak kabul edildiği belirtilen açıklamada, “Halkların ve dillerin beşiği olan coğrafyamızda 21. Yüzyılda dahi milyonlarca çocuğun kendi anadili ile eğitim görmesine ‘ülke bölünür’ paranoyası ile yaklaşmak ve ‘suç’ olarak nitelendirmek özünde ırkçı zihniyetten beslenmektedir” denildi.
“ANA DİLİNDE EĞİTİM YASAL GÜVENCE ALTINA ALINSIN”
Bütün halkların dillerini özgürce kullanmalarının önündeki engellerin kaldırılması ve anadilinde eğitimin yasal güvenceye kavuşturulması taleplerinin yinelendiği açıklamada, “Eğitim sistemimiz gerçekliğimize ve insanlık değerlerine uygun olarak çok dilli ve çok kültürlülük esasında yeniden düzenlenmelidir. Başta eğitim ve sağlık olmak üzere kamusal hizmetler nitelikli, parasız, ulaşılabilir, bilimsel olmasının yanı sıra anadil esaslı çok dilli sunulmalıdır. Yasakçı, tekçi, asimilasyoncu politikaların son bulması için emek ve demokrasi mücadelesini yükseltme kararlılığımızı bir kez daha ifade ediyoruz” ifadelerine yer verildi. (İzmir/EVRENSEL)
URFA BAROSU "KAMBER ATEŞ NASILSIN?" PANKARTI ASTI
21 Şubat Dünya Anadili Günü dolayısıyla 12 Eylül darbesi sonrası tutuklu oğluna ziyareti sırasında Kürtçe konuşmak yasak olduğu için bildiği tek Türkçe cümle "Kamber Ateş nasılsın?" diyerek sağlayan ve geçtiğimiz günlerde yaşamını yitiren İpek Ateş'e atfeden Urfa Barosu, binalarına dev pankart astı. MA'da yer alan habere göre Urfa Barosu Anadil Komisyonu, "Kamber Ateş Nasılsın?" sözlerinin yer aldığı 6 metrelik pankartı binalarına astı.
Urfa Barosu binasına asılan Kamber Ateş nasılsın yazılı pankart | Fotoğraf: MA
(HABER MERKEZİ)
ROPEL SANAT ATÖLYESİNDEN DOMANÊ MA/FÎRAZ BO ŞARKISI
İstanbul'da çalışma yürüten Ropel Sanat Atölyesi, Dünya Anadili Günü için DOMANÊ MA/FÎRAZ BO (Kutlu Olsun) adında bir Zazaca şarkı hazırladı.
Sözleri İbrahim Xaşxaşê tarafından yazılan, müziğini ise Umut Gündüz'ün yaptığı şarkıyı, Roşna Gündüz, Jara Çimen, Armin Pelda Gündüz, İdil Kır, Zühre Karakuş, Mert Kır, Ömür Karakuş, Taylan Karakuş ve Fatma Karyemez seslendirdi.
Müzisyen Umut Gündüz, çalışmayla ilgili, "21 Şubat Dünya Anadili Günü için yaptık bu projeyi. Dilimizin yok olan diller arasında olması üzücü bir durum ve buna dikkat çekmek için böyle bir şarkı hazırlamayı düşündük... Özellikle çocukların okumasını istedim. Çünkü dili kurtaracak olanlar çocuklar olduğunu düşünüyorum" ifadelerini paylaştı.
(İstanbul/EVRENSEL)
DİL ÖRGÜTLERİ: 2022 NEWROZU KÜRTÇE NEWROZU OLSUN
Kürt Dil ve Kültür Ağı ile Kürt Dil Platformu, 21 Şubat Dünya Anadili günü kapsamında Diyarbakır'ın Sur ilçesinde bulunan bir otelde bir araya gelerek, 2022 yılının yol haritasını açıkladı. Demokratik Toplum Kongresi (DTK), Demokratik Bölgeler Partisi (DBP), Halkların Demokratik Partisi (HDP), Kürdistan Komünist Partisi (KKP), Azadi Partisi, Kürdistan Demokrat Partisi - Bakur (KDP-Bakur), Kürdistan Özgürlük Partisi (PAK) ile çok sayıda milletvekili açıklamaya katıldı.
Kürt Dil ve Kültür Ağı ile Kürt Dil Platformu, 2022 Newrozu'nun "Kürtçe Newrozu" olmasını ve Kürtçenin resmi dil olması için kutlamaların referanduma dönüşmesini istedi.
İMZA KAMPANYASI
HDP Diyarbakır İl Eşbaşkanı Zeyyat Ceylan, açıklama öncesi 2 saatli bir tartışma yürüttüklerini ve Kürtçe için neler yapabileceklerini geniş bir şekilde tartıştıklarını ifade etti. Ceylan, iktidarın Kürtçenin eğitim ve resmi dil olarak kabul etmesini isteyerek, halka "Çocuklarınızla her alanda Kürtçe konuşun" çağrısı yaptı.
Ardından konuşan Kürt Dil Platforumu Sözcüsü Şerefxan Cizîrî, Kürtçenin resmi ve eğitim dili olması talebiyle başlatılan imza kampanyasına değindi. Kampanyayla Kürtçe için ciddi bir hassasiyet yaratıldığına dikkat çeken Cizîrî, toplanan imzalarla kampanyanın büyük oranda amacına ulaştığını kaydetti. Kampanya sırasında birçok panel, semire ve konser düzenlediklerini ancak her seferinde engellemelerle karşılaştıklarını kaydeden Cizîrî, kampanyada ortaya çıkan eksiklikleri de tamamlayarak yollarına devam edeceklerini vurguladı.
SİYASETÇİLERE ÇAĞRI
MED-DER Eşbaşkanı Şilan Elmas Kan ise, hazırlanan ortak metnin Kurmancî'sini okudu. Kan, 21 Şubat kampanyasının sonlanmasının ardından da Kürtçe için çalışmalar sürmesi gerektiğini vurgulayarak, "Dilimiz varlığımız, kimliğimiz ve onurumuzdur. Bu değerleri her zaman dile getirmeliyiz. Dil sorunu her zaman Kürt toplumu ve siyasetinin gündeminde olmalı. Kürt toplumu ve siyasetinin renginin her zaman Kurdî olmasını umuyoruz. Bundan kaynaklı Kürt Dil ve Kültür Ağı ile Kürt Dil Platformu'nun birlikte çalışmasına ve her kurumun kendi alanında Kürtçenin geliştirilmesi için çalışma yürütmesine karar verdik. Her birlikte Kürtçeyi hem Kürt toplumu hem de Türkiye siyasetinin gündemine sokmalıyız" dedi.
KÜRTÇE NEWROZ
Kürt Dil ve Kültür Ağı ile Kürt Dil Platformu'nun Kürt siyasetinden 2022 Newrozu'nun Kürtçe Newrozu olmasını isteyeceğini aktaran Kan, "Sadece bir kentte değil tüm Newroz kutlamalarının yapıldığı kentlerde en önemli başlık Kürtçe olmalı. Sadece siyasetçiler değil bütün yazar, aydın, şair, seyda, sanatçı ve şahıslar Newroz kutlamalarında dil üzerine konuşmalı. Dil üzerine konuşacaklar Kürt halkına şunu sormalı: Siz Kürtçenin eğitim ve resmi dil olmasını istiyor musunuz? Bu talep yüksek sesle onaylatıldığında Kürtçe ana dilinde eğitim için de referandum niteliği taşıyacak. Milyonların birlikte bu talebe karşılık vereceğini umuyoruz" ifadelerini kullandı. (Diyarbakır/MA)
İSTİKLAL CADDESİ’NDE KUTLAMA
Kürt Araştırmalar Derneği ve MKM sanatçıları, Taksim Tünel Meydanı'nda broşür dağıtıp Kürtçe şarkılar söyleyerek ana dili bayramını kutladı.
Üzerinde “Zimanê Dayikê”, “Ziman Azadîya Ma Yo”, “Kurdî”, “21’ê Sibatê” yazılı dövizleri taşıyan dernek üyeleri ve sanatçılar, etraftan geçenlere Kürtçe alfabelerin yazılı olduğu broşürler dağıttı. Erbane eşliğinde çalınan Kürtçe şarkılarla halaylar çekilip, zılgıtlar atıldı. İstiklal Caddesi’nden geçen yurttaşlar etkinliğe ilgi gösterdi. (İstanbul/MA)
EĞİTİM SEN KOCAELİ: KAYBOLAN HER DİLLE BİR KÜLTÜR DE YİTİP GİTTİ
Fotoğraf: Evrensel
21 Şubat Dünya Anadili Günü dolayısıyla Eğitim Sen Kocaeli Şubesi basın açıklaması ve film gösterimi gerçekleştirdi. “Ali ata bak” isimli filmin izlendiği etkinlikte, Eğitim Sen Kocaeli Şubesi adına konuşan Şube Başkanı Suphi Yıldırım, UNESCO verilerine göre dünya üzerinde konuşulan yedi bin dilin iki bininin tehlike altında olduğu, 1950 yılından bu yana da iki yüz otuz dilin kaybolduğu ve Türkiye’de ise 18 dilin yok olmuş veya yok olma tehlikesi altında olduğunu vurgulandı.
Yıldırım, “Çocukların kimliklerinin ve kişiliklerinin bir parçası olarak ana dilinde eğitimin önemi bilimsel verilerle de tartışma götürmez şekilde defalarca kanıtlanmıştır. Yapılan bütün araştırmalar ana dilde eğitim gören çocukların pedagojik olarak daha başarılı olduklarını göstermektedir. Kişinin kendi ana dili dışındaki dillerde eğitim almak durumunda kalması pedagojik açıdan kalıcı sorunlara yol açtığı gibi buna bağlı olarak eşitsizlikleri de derinleştirmektedir” dedi.
ANA DİLDE EĞİTİM EN TEMEL İNSAN HAKKI
Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi’nde belirtildiği üzere bireyin ana dilinde eğitim alması en temel insan haklarından birisi olduğu kadar, bunun engellenmesinin de en büyük insan hakkı ihlallerinden olduğunu ifade eden Yıldırım “Bu gerçeklikten de hareketle ana dilinde eğitim hakkını hangi gerekçe ile olursa olsun yok sayarak eğitim hakkının karşılandığını ileri sürmek güneşi balçıkla sıvamaya benzemektedir. Kaldı ki, eğitim hakkı diğer hakları da içeren, bütünlüklü kullanılması durumunda gerçek özüne kavuşan temel haklardandır” dedi.
GEREKLİ ANAYASAL DÜZENLEME YAPILSIN
Ana dilde eğitimin yokluğunun; sağlıksız bir kişiliğin, toplumsal ve kültürel gelişmenin yaşanması aynı zamanda da o dili konuşan halkın yok oluşu, toplumsal hafızanın silinmesi anlamına geldiğini belirten Suphi Yıldırım, “Eğitim Sen olarak kurulduğumuz ilk günden bu yana ana dilde eğitimin yasal güvenceye kavuşturulmasını savunmakta, talep etmekteyiz. Çocuk haklarını düzenleyen ilgili uluslararası sözleşmelerdeki maddelere Türkiye adına konulan çekincelerin bir an önce kaldırılması gerektiğini ifade ediyoruz. Buna paralel olarak ivedilikle gerekli anayasal düzenlemeler yapılmalıdır. Eğitim sistemimiz gerçekliğimize ve insanlık değerlerine uygun olarak çok dilli ve çok kültürlülük esasında yeniden düzenlenmelidir. Başta eğitim ve sağlık olmak üzere kamusal hizmetler nitelikli, parasız, ulaşılabilir, bilimsel olmasının yanı sıra ana dil esaslı çok dilli sunulmalıdır” diyerek tüm halkların 21 Şubat Dünya Anadili gününü kutladı. (Kocaeli/EVRENSEL)
