Adana’da Robotlar ve kapitalizm konuşuldu

Tuğba EROĞLU
Adana

Adana’da Emek Hareketinden Mühendisler ‘’Robotlar mesleğimizi elimizden alacak mı?​’’ başlığı ile panel düzenledi. Makine Mühendisleri Odası Adana Şube Binası’nda gerçekleşen panele Teori Eylem Dergisi Yazı Kurulu Üyesi Çalışma Ekonomisti Dr. Arif Koşar konuşmacı olarak katıldı. Panelde yapay zekanın üretimde giderek daha fazla yer alması üzerine teknolojinin geleceği ve kapitalizmle olan ilişkisi ele alındı. Panel Arif Koşar’ın sunumun ardından soru-cevap kısmı ile son buldu. Koşar sunumunda "otomasyon ve robotlaşma ile birlikte ve işçi sınıfına ihtiyaç kalmayacak”, “emeğin değerinin kalmadığı bir üretim modeline geçiliyor" şeklindeki yaklaşımların doğru olmadığını ifade etti.  Otomasyonun karı arttırdığı sürece var olduğunu dile getiren Koşar, "Bunu kapitalizmin temel bir teziyle açıklamak mümkün. Kapitalizm, aynı zamanda tekeller için aşırı üretim, sermaye birikimi ve buna bağlı olarak yeni yatırımlar demek. Bu sebeple istihdam da doğal olarak artmış oluyor" dedi.

FABRİKADA ÇALIŞAN ROBOTLAR

Toplumsal yaşamda teknolojinin hepimizin hayatının içerisinde yer aldığından bahsederek söze başlayan Koşar, ‘’Teknoloji günlük yaşamımızı belirliyor. Teknolojinin üretim faaliyetlerinde özellikle iktisadi faaliyetin kullanılmasıyla beraber toplumda önemli değişikliklere yol açılabileceği düşünülüyor. Bu konuda yapılmış araştırmalar var. Ya da çok somut olgular.  Bu olgulardan yola çıkarak üretim sürecinde robotların yer alacağı, işçi emekçinin kalmadığını öne sürerek yeni bir dünyaya girildiği söyleniyor’’ dedi.

Japonya, Belçika ve Meksika’da işçilerin olmadığı fabrikaların olduğunu söyleyen Koşar, bu fabrikalara çalışırken ışığın açık kalmasına ihtiyaç duymadığı için ‘karanlık fabrikalar’ isminin verildiğini belirterek, "Japonya’da robot üreten fabrikada tamamen robotlar üretim yapıyor. Haftanın 25 günü robotlar 5 günü ise bakım için gelenler oluyor. Belçika’da Philips’in tamamen otomasyona dayalı bir fabrikası var. Meksika'da Amerikan bir bira fabrikası büyük ölçüde üç beş kişi dışında tamamen robotlarla üretim yapıyor’’ dedi.

OTOMASYON VE TEKNOLOJİK KAPİTALİZM

Feodal üretim biçimde robotlara, teknolojiye karşı bir saldırganlık olduğunu ancak kapitalizmde ise yalnızca ‘daha fazla kar’ elde etmek için teknolojik gelişmelere açık olunduğunu ifade eden Koşar, Keynes’ten bugüne üretime, işsizliğe, refaha dair pek çok tartışmanın da ilerlediğini ifade etti. Son 100 yıl içerisinde teknolojinin üretimde yer almasının sonuçları olarak "Robotlar, yapay zeka, yeni teknolojilerle birlikte üretim yapacak ve işçi sınıfına ihtiyaç kalmayacak”, “emeğin değerinin kalmadığı bir üretim modeline geçiliyor" gibi tezlerinin de sıklıkla burjuva ideologlar tarafından dile getirildiğini ifade eden Koşar, bunun gerçekleşmesinin mümkün olmadığını verilerle ortaya koydu.

Dünya ölçeğindeki kapitalist tekellerden örnek veren Koşar, 1900’lerin başında Ford, 2000’lerde ise Amazon şirketlerinde robot ve yapay zekâ kullanılmasına rağmen işçi sayısının da katlanarak arttığını ifade etti. Sektörel bazda farklı sonuçlar olabileceğini söyleyen Koşar, ‘’Gelinen noktada tüm dünyada robot kullanımı 8 kat artmasına rağmen işçi sayısı da azalmak bir yana 2 kat artmış durumda. Bunu kapitalizmin temel bir teziyle açıklamak mümkün. Kapitalizm, aynı zamanda tekeller için aşırı üretim, sermaye birikimi ve buna bağlı olarak yeni yatırımlar demek. Bu sebeple istihdam da doğal olarak artmış oluyor" dedi.

“OTOMASYON KARI ARTTIRDIĞI SÜRECE YAPILIR”

“İktisadi yapı değişiyor mu, yeni bir topluma doğru mu gidiyoruz?​” şeklinde bir soru işaretinin doğmasının normal olduğunu ifade eden Koşar, “Teknolojinin toplumsal hayat içerisinde nasıl bir işlev kazandığını, hangi biçimde uygulandığını o toplumsal ilişkiler bağlamında anlayabiliriz. Otomasyon ve teknik ilerlerken hangi amaçla kullanıldığını bu bağlamla birlikte düşünmek gerekir. Teknolojinin hangi motivasyonla ilerlediğini göremeyiz. Otomasyon kârı arttırdığı sürece yapılır. Sermaye birikimi bağlamında yapılır ve otomasyon sermaye birikiminin tek bileşeni değildir. Otomasyonla birlikte işçi sayısının artması ve otomasyonla birlikte ortaya çıkan işsizlik… Sermaye birikimi hem otomasyonun artması, işsizlik ve işçi sayısının arması. Bunlar birbiri ile çelişmez” dedi.

Pandemi, otomasyon ve işçi sınıfının geleceği

Sermaye tahakkümü altında bilim ve teknoloji üretimi