İHD: Ağız içi arama dayatmasını kabul etmeyen mahpuslar hastaneye sevk edilmiyor

Kürkçüler F Tipi Kapalı Hapishanesinde tutulan mahpusların hastane sevkleri esnasında "ağız içi arama" dayatması yapıldığını yönünde yapılan başvuruları değerlendiren İnsan Hakları Derneği (İHD) Adana Şubesi Hapishaneler Komisyonu, insan onuruna aykırı buldukları için bu uygulamayı kabul etmedikleri için tedavi olamayan mahpuslardan 9’u ile görüşmeler gerçekleştirerek konuya yaşanan hak ihlallerine dikkat çekmek için bir rapor hazırlayıp raporu kamuoyu ile paylaştı.

“İNSAN ONURUNA AYKIRI OLDUĞU İÇİN KABUL ETMİYORUZ”

Uygulama insan onuruna aykırı olduğu ve mevzuata aykırı bir şekilde gerçekleştirildiği için bu uygulamayı kabul etmeyen mahpusların hastane sevkleri gerçekleştirilmediği için tedavi olmadığının ifade edildiği raporda, bu uygulamanın son bulması istendi. Yapılan görüşmelerde mahpuslar 2021’in Ağustos ayından beri ağız içi arama uygulamasının başladığını, o tarihten beri uygulamayı kabul etmedikleri için hastaneye sevk edilmediklerini ve hastalıklarının ilerlediğini anlattılar. Kronik bağırsak hastalığı olan F.Ö.A. isimli mahpus hastalığının seyrine göre ilaç değişimi yapılması gerektiğini ancak bu uygulama başladığından beri hastaneye sevki yapılmadığı için kilo kaybı ve kanlı ishal yaşadığını anlatıyor. Fatah Özgür Aydın, “Bu uygulama oldukça keyfi bir uygulama olup hiçbir neden yokken ağıziçi aramayı kabul etmem mümkün değildir. Birçok hastalığım olup ve ağıziçi aramayı kabul etmediğim için uzun bir süredir hastaneye götürülmediğimden yoğun ağrılar ve sancılar çekiyorum." şeklinde aktarımda bulundu.

“HASTA TUTSAK TEDAVİ OLAMIYOR”

Hasta mahpuslar listesinde yer almasına rağmen hasta mahpus İsmail Tüzün de bu uygulamayı kavul etmediği için tedavi olamıyor. Tüzün, görüşmecilere şunları iletti: “Bu uygulamanın hukuka aykırı olduğunu düşündüğümüzden Savcılığa suç duyurusunda bulunduk. Bize gelen cevabi yazıda konu ile ilgili adli ve idari soruşturma başlatıldığı yazıyor ancak cevabi yazının bize gelmesinden sonra da ağıziçi arama yoğun bir şekilde uygulanmaya devam edildi. Ağıziçi arama nedeniyle birçok hasta mahpus hastaneye gidemiyor. Bize 'Ya ağıziçi aramayı kabul eder hastaneye gidersiniz ya da kabul etmezseniz hastaneye gidemezsiniz.' deniliyor. Ben İHD'nin de ağır hasta mahpus listesinde yer almaktayım. Ağıziçi aramayı kabul etmediğim için aylardır hastaneye gidemiyorum”

“4 AYRI ÜST ARAMASI VE X RAY ARAMASINA RAĞMEN AĞIZ İÇİ ARAMA YAPILIYOR”

Raporda yer alan bilgilere göre ağız içi arama uygulaması, Kürkçüler F Tipi Kapalı Hapishanesinde hastane sevki için teslim aldığı esnada görevli Jandarma personelleri tarafından gerçekleştiriliyor. Mahpuslar, odalarından çıkıp Jandarma personelinin kendilerini teslim alacağı yere gelinceye kadar 4 ayrı üst araması, dedektörlü arama ve X-Ray aramasından geçiriliyor ancak buna rağmen ağız içi arama dayatılıyor. Uygulama hekim nezaretinde ve mevzuata uygun bir şekilde yapılmadığı için keyfi olduğu ve Jandarma personeli tarafından yapılması nedeniyle insan onuruna aykırı olarak nitelendirdiği için hastaneye sevk edilmiyorlar. Yasal düzenlemelerde ancak çok özel koşullarda uygulanabileceği belirtilen çıplak arama, ağız içi arama gibi istisnai uygulamaların son yıllarda mevzuat hükümleri gerekçe gösterilerek yaygın bir şekilde uygulandığının ifade edildiği raporda, “Mahpusa yapılacak olan ağız içi arama için öncelikle mahpusun beden çukurlarında bir şeyin bulunduğuna dair makul ve ciddi bir emarenin bulunması, mahpusun bu eşyayı kendi isteği ile çıkarmasının istenmesi aksi durumda ise arama yöntemine başvurulur. Mevzuata göre beden çukurlarında yapılacak olan arama işleminin bir hekim tarafından yerine getirilmesi gerekmektedir. Yine ulusal ve uluslararası mevzuat uyarınca, mahpuslara yapılan her türlü arama işleminin insan onuruna ve mahpus mahremiyetine halel gelmeyecek şekilde yapılması esastır” ifadelerine yer verildi.

İnsanlık onuru ve mahpus mahremiyeti gözetilmeden uygulanan ağız içi arama uygulamasına son verilmesinin istendiği raporda şu talepler sıralandı:

• “Ağız içi arama uygulamasını kabul etmedikleri gerekçesi ile hastaneye sevkleri yapılmayan mahpusların biran önce hastaneye sevkleri gerçekleştirilmelidir.
• Kürkçüler F Tipi Kapalı Hapishanesinde tutulan hasta mahpusların tedavilerinin düzenli bir şekilde ve uygun koşullarda yapılması sağlanmalı; tedavisi cezaevinde yapılamayacak mahpusların tahliyeleri sağlanmalıdır.
• COVID pandemisinin yaşandığı bu süreçte makul bir gerekçe olmaksızın, temas konusunda hassasiyet gösterilmeden, hijyenik olmayan koşullarda hassas bölgelerde sistematik şekilde yapılan bu uygulama mahpuslar açısından ikincil bir mağduriyet yarattığı unutulmamalıdır.
• AİHM’in Gülay Çetin/Türkiye Kararında belirttiği hususlara uyulmalı, hasta mahpusların tahliye edilmemesinin AİHS’in 3. maddesinin ihlaline sebep verdiği hatırda tutulmalıdır” (Adana/EVRENSEL)