22 Mart 2022 13:38

Dolar/TL kurundaki her 1 liralık yükseliş hazineye 200 milyar lira yeni borç demek

Paranızı pul yapıp bütçenizi dolara endekslerseniz 1 TL 200 milyar lira yük demek.

Fotoğraf: Metin Aktaş/AA

EKONOMİ

Paylaş

Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, “Türk Lirası en düşük durumda, daha ineceği bir yer yok vatandaş rahat olsun” dese de dolara endekslenen bütçe ve pul olan Türk lirası vatandaşın ödediği bedeli artırıyor.

Hazinenin döviz cinsinden borcu ile varlığı arasında farkı ifade eden toplam döviz açık pozisyonu 200 milyar doları geçti. Dolar/TL kurunda yaşanan her 1 liralık artış, kamunun ödeyeceği borcu 200 milyar TL artırıyor. Merkez Bankası Eski Başekonomisti Prof. Dr. Hakan Kara’nın verdiği bilgiye göre, kur korumalı mevduat (KKM) kamunun döviz riskine dair farkındalık yaratmış olsa da, KKM toplam risk içinde devede kulak kaldı.

Dolar cinsinden borçlanmaya hız veren hükümet ve hükümet politikaları sonucu aşırı değersizleşen Türk lirası nedeniyle kamunun döviz riski büyüdü. Açık pozisyonundaki hızlı artışının nedeninin “Merkez Bankasının eksi rezervi (128 milyar dolar vakası) ve hazinenin döviz ile borçlanması” olduğunu kaydeden Prof. Dr. Hakan Kara, “Kamu bilançosu açısından KKM ile döviz borçlanma arasındaki fark, birincisi (KKM) doğrudan bütçeye yansırken, dövizle borçlanma daha çok borç yükünü artırıyor” dedi.

Kara, KKM ve döviz ile borçlanmanın maliyetine ilişkin iki farklı örnek verdi.

100 DOLAR BORÇ 2 BİN 100 LİRA MALİYET

Kara, 100 dolar borcun maliyetine ilişkin şu örneği verdi: “Dolar kuru 14, mevduat faizi yüzde 17 olsun. Kamu yüzde 6 faizle 100 dolar borçlansın. Yıllık 6 dolar faiz ödeyecek. Kur yüzde 50 sıçrasa bütçeye yıllık ek maliyet 6 dolar=63TL. Fakat dikkat, aynı zamanda borç stoku 2 bin 100 TL artmış oluyor. İleride çevrilmezse asıl yük ana para ödenirken gelecek.”

Kara’nın verdiği ikinci örnek ise KKM’ye ilişkin oldu: “Hazine yıl başında 14 dolar/TL kurundan 100 dolar mevduata garanti versin. Kur yüzde 50 sıçrasa o yılın bütçe dengesine doğrudan etkisi 100 (yüzde 50-17) 14=462 TL.”

KKM’de maliyet bütçe üzerine hemen binerken döviz cinsi borçlanmada yükün ileriye ertelendiğini kaydeden Kara, “Kendi paranızı pul yapıp bütçenizi dolara endekslerseniz er ya da geç bedelini toplum öder. KKM’de daha hızlı hissedilirken döviz cinsi borçlanmada zaman alır” dedi. (EKONOMİ SERVİSİ)