Danimarka Edebiyatı

Hasan AKARSU

Hüseyin Duygu, Tekirdağ-Saray 1960 doğumlu olup 1984’ten beri Danimarka’da çalışır, Danca-Türkçe etkinliklerini düzenler. Yayımlanmış altı kitabına bir yenisini, “Danimarka Edebiyatı”nı ekleyerek yazınımıza katkıda bulunur. Ayrıca bu yapıtında, 1951 Edirne-Uzunköprü doğumlu Ressam Cevdet Kocaman’ın resimleri de yer alır.

Yapıta Danimarkalı Ünlü Ozan Niels Hav, “İki Türk Viking: Hüseyin Duygu ve Cevdet Kocaman” başlığıyla yazdığı yazıda, onların “yaşam üniversitesinde” okuduklarını, Hüseyin’in Danimarka’da “Bir eğitimci ve okul önderi olarak güzel bir kariyere sahip olduğunu” Cevdet Kocaman’ın ise “bir İskandinav resim evreni” yarattığını belirtir. Hüseyin Duygu, sunu yazısında “ Son 29 yıldır Danimarkalı ve Türk şairlerinin katılımıyla Kopenhag’da ve Türkiye’de her yıl Danca-Türkçe Şiir akşamları düzenlenmesine öncülük ettim” diyerek Türkiye’den çağırdığı ozan ve yazarları anımsatıp Vikinglerin İstanbul’a gelişlerine değinir ve özellikle Hans Christian Andersen’den söz eder. 5.8 milyon nüfuslu Danimarka’nın çok sayıda bilim ve kültür insanı yetiştirdiğini, dünyanın en mutlu insanlarının orada yaşadığını belirtir. Böyle bir ülkede yetişen ünlü sanatçıları tanıtmaktan da mutludur.

Hüseyin Duygu, Danimarka Edebiyatı’nın gelişimini ve önemli temsilcilerini en eski sanatçılardan başlayıp bugüne gelenlerle birlikte tanıtır: Anders Sörensen Vedel, Thomas Kingo, Ludvig Holberg, Johan Herman Wessel, Hans Adolf Brorson, Ambrosius Stub, J. Ewald, J. Baggesen, Adam Ochlenschlaeger, Ingemann, Paul Martin Möller vb. 1960’tan sonraki gerçekçi akımın yazarları: A. Bodelsen, C. Kampmann, L. Panduro, T. Hansen, Else Gress, Suzanne Brögger, L. Christensen, Uffe Harder, Klaus Rifbjerg vb. Hüseyin Duygu bu yapıtında bize 16 Danimarkalı yazarı Andersen’le başlayıp yaşam öyküleriyle birlikte tanıtır. Söz gelimi; Karen Blıxen, en tanınmış kadın yazardır. Hans Kirk, emekten yana yazan toplumcu bir yazar, Hans Scherfıg, en çok okunan yergici yazardır. Carl Scharnber’in birkaç dizesi şöyle: “…Yalnızca çocukların/ Güven duyduğu yerde,/ Yetişir yaşlıların/ Mutluluk dediği şey.” (s.23). Halfdan Rasmussen, “Sevincin, acının, haksızlığa karşı oluşun, şakanın ve yaşamı anlamlı kılmanın şairidir.” En çok sevilen Şair Benny Andersen bir bildiği var ki “Aydınlık Gece” şiirinde öğüt verir: “…gebelikte irmikten/ evlilikte sarımsaktan uzak dur…” (s.27). Benim de tanıştığım Erik Stinus, politik bir yazar ve ozan olarak “lirizm ve anlatımcı söylemiyle” bilinir. İnger Christensen, çağdaş Danimarka şiirinin en önemli kadın ozanı, tiyatro ve roman yazarıdır. Peter Paulsen üretken bir yazar ve ozan olup ayrıca doğaçlama ustasıdır. Şiirin ve edebiyatın insanın insanca yaşamasına katkısı olduğunu söyler. “Bırakıp Gidersen Beni” şiirinin son dizeleri şöyle: “…bırakıp gidersen beni aynanın önüne geçer/ usturayla suratımı paramparça ederim/ bırakıp gidersen beni/ oturup gözlerimi duvara diker/ öylece beklerim geri dönmeni” (s.34). Henrik Nordbrandt, Niels Hav, Pıa Tafdrup, Thomas Boberg, Nına Malınovskı ve Ursula Andkjer Olsen yapıtta şiirlerinden örneklerle yer alan diğer sanatçılardır. Niels Hav, yaşayan en güçlü ozanlardan olup Türkiye’de de çok tanınır. “Ben Kimden Yanayım” adlı şiiri onun şiir anlayışını çok güzel yansıtır: “…dış kapının önünde sigara içenlerden yanayım ben// Başkandan yana değilim ben/… Sıradan içten bir davranıştan yanayım ben/… Nezaketten yanayım ben…” (s.38).

Hüseyin Duygu, “Danimarka Edebiyatı” kitabıyla, Danimarka edebiyatını eski çağlardan günümüze değin örnekler vererek tanıtmakla önemli bir görevi yerine getirir. Türkçede bu önemli sanatçıların daha iyi tanınmaları için katkı sağlar. Ünlü Ressam Cevdet Kocaman’ın resimleri de yapıtı daha çok güzelleştirir.

(*) Danimarka Edebiyatı-Hüseyin Duygu, Şiirden Yayıncılık, ekim 2021, 64 sayfa