‘Birkaç aile birleşip halden kasayla alıyor’
Ankara'da görüştüğümüz hal esnafı “Geçen yıl 10 kasa bir üründen alan pazarcı bu yıl 2 kasayı alıp zor gidiyor. 2-3 aile birleşip, hal ucuz diye gelip halden alışverişini yapan var” diyor.
Fotoğraf: Kübra Kırımlı/Evrensel
Kübra KIRIMLI
Ankara
Yüksek enflasyon sebebiyle düşmeyen gıda fiyatları cep yakmaya devam ediyor. Üretimden tüketime kadar sebze meyve fiyatlarındaki artışları konuştuğumuzda bir hal esnafı “Geçen yıl 10 kasa bir üründen alan pazarcı bu yıl 2 kasayı alıp zor gidiyor. 2-3 aile birleşip, hal ucuz diye gelip halden alışverişini yapan var” diyor.
‘1 DEKAR TOPRAK 1 TON GÜBRE EDİYOR’
Üretimdeki sorunlara ilişkin sorularımızı yanıtlayan Ziraatçılar Odası Başkanı Hüseyin Demirtaş, tarım politikasında belirleyici olanın tarım, hububat ve sanayi ürünleri olduğunun altını çiziyor: “Bakın gübre fiyatı inanılmaz yüksek. Bugün 1 dekar toprak, 1 ton gübre fiyatına eşit. Yani 1 dekar toprağın fiyatı bugün 15 bin. Yozgat’ta, Urfa’da her yerde aynı... Gelecek aylar hasadın ne olacağını bilmiyoruz. Şu ana kadar yağmur üretici açısından verimli geçti. Ancak iktidarın bir tarım politikası yok. Olmadığı için olağanüstü bir durumda ne olacağını bilemiyoruz” diyor.
‘DOMATES 10 LİRANIN ALTINA DÜŞMEZ’
Mevsim nedeniyle seraların yerini tarlanın almasıyla yaşanacak ucuzluğun yetersiz kalacağını belirten Demirtaş, şu an 25 lira olan domatesin önümüzdeki aylarda 10 liranın altına düşmeyeceğini söylüyor. Demirtaş, “Sebze ve meyvede nem, rutubet kaybı yüzde 30’dur. Üretici elbet biraz fiyatı düşürerek elinde mal kalmamasını tercih edecek. Ancak gelecek aylarda fiyatlar elbette beklentimiz gibi olmaz” diyor.
‘PAZARCI DA ARTIK AZ ALIYOR’
Tarladan hale geldiğinde artan fiyatlar, çarşı pazara göre yine de ucuz. Ankara Yenimahalle Sebze ve Meyve Halinde neredeyse 60 yıldır çalışan Fettah Bakırel ise söze Cumhurbaşkanının kendilerine yönelik ifadelerini düzelterek başlıyor konuşmaya. “Cumhurbaşkanı geçtiğimiz aylarda yüksek fiyatın sebebini biz halcilerden kaynaklanıyor gibi gösterdi. Oysa Ankara Büyükşehir Belediyesinin internet sayfasında her gün haldeki sebze ve meyve fiyatları yayımlanıyor. Ama bunu gazeteler yazmıyor” diyor.
Geçtiğimiz yıllarda bir meyveden 10 kasa alan pazarcının bugün 2 kasa dahi alamadığını ifade eden Bakırel, “Eskiden saat 15.00’e, 16.00’ya kadar satış yapardık. Hal kapanana kadar tıklım tıklım olurdu. İşte saat 11.00 olmuş ne gelen var ne giden” diyerek, haldeki vaziyetin de kötüye gittiğinin altını çiziyor.
‘TAŞIMA MALİYETİ 4 BİNDEN 20 BİNE ÇIKTI’
“Bu meslek bana babamdan kalma, 60 yıldır yapıyorum bu işi. Ben böyle bir dönem daha hatırlamıyorum” diyen Bakırel, “Sebze ve meyveler Antalya Kumluca Halinden geliyor. Eskiden 4 bin liraya mal getiren kamyonun bugün yol maliyeti 20 bin lira. Şurada küçük 10 metrekare bir soğutma depom var. Elektrik faturası 2 bin ila 2 bin 500 lira arasında değişiyor. Tüm bunlar fiyata yansıyor. Oysa eskiden Ankara Yenikent’ten gelirdi her şey. Şimdi oralar yerleşim alanı oldu. Balgat ve Çukurambar’da kavun karpuz tarlaları vardı, şimdi yok” diyor.
‘SERALAR SU ALTINDA KALDI, YEŞİLLİK FİYATI ARTTI’
Seraların su altında kalmasının ardından, destek görmeyen üreticinin bir daha ekim yapamadığını söyleyen Bakırel, ‘Yeşillik fiyatları işte bu yüzden yüksek. Mal yok. Mal olmayınca fiyatlar yüksek olur. Taze soğanın bizdeki fiyatı kilosu 5- 6 lira. Ortalama bir kasada 50 bağ taze soğan var. Adeti 1.25’e falan dek geliyor. Pazarda 10-15 arasında fiyatı değişiyor” diyor.
‘BİR BOŞ KASA 7.5 TL’
Halcilerin daha önce tepkisine neden olan sorunlardan biri de kasa fiyatı. Bir boş kasanın bugün 7.5 TL olduğunu söyleyen Bakırel, şu an haldeki en ucuz gıdanın elma, portakal ve limon olduğunu söylüyor. ‘Limon piyasası rezil’ diyen Bakırel, önümüzdeki aylar limon fiyatlarının uçacağını söylüyor. Yüksek pazar fiyatları sebebiyle bazı ailelerin birleşip kasayla meyve ve sebze aldığını anlatan Bakırel, ‘Kasa kıvırcık fiyatı 55 lira. İçinde 6 adet var. Tanesi 9 liraya gelir. Aileler geliyor. Kasa ile alıp bölüşüyorlar’ diyor.
‘DOMATES YERİNE UCUZ OLSUN DİYE SOS KULLANIYORUM’
Haftalık alışverişini pazardan yapan Esra’dan, bu hafta evine giren malzemeleri sıralamasını istediğimizde söze evine alamadıklarını saymakla başlıyor: “Salkım domates 39 TL, fasulye 50 TL, kapya biber 50 TL, marul 17 TL’ydi. Hiçbirini alamadım.” Mecburi ihtiyaçları alabildiklerini belirten Esra, artan pahalılık karşısında mutfağında yaptığı değişikliği şöyle aktarıyor: “Artık derin yağda kızartma yapmıyorum. Tavada az yağ ile buharda pişirir gibi kızartma yapıyorum. Uzun süredir pilav yapmıyorum. Pirinç fiyatları malum. Bunun yerine makarna yapıyorum. Markette ve pazarda domates fiyatları çok pahalı. Domates koyacağım yemeğe marketten temin ettiğim domates sos kullanıyorum. Daha ucuza mal oluyor” diyor.