16 kurumdan Kürt Dil Bayramı açıklaması: Anadilde eğitimin önündeki engeller kaldırılsın

Kürt Dil Bayramı vesilesiyle aralarında bölge barolarının ve bölgede faaliyet yürüten bazı derneklerin bulunduğu 16 kurum yazılı açıklama yaptı.

Açıklamada Türkiye’nin dil politikasının, Cumhuriyet’in kuruluşundan bu yana eşitlikten uzak, iç siyasi dengelere göre yasaklayıcı ve engelleyici bir seyir izlediği belirtilerek, anadilde eğitimin önündeki engellerin kaldırılması ve bu hakkın kullanımı için yasal düzenlemelerin yapılması çağrısında bulunuldu.

FARKLI DİLLERİ TANIYAN, KORUYAN POLİTİKALAR OLUŞTURULMALI

Açıklamada, UNESCO’nun Dil Atlası’na göre, dünyada yaklaşık 2 bin 500 dilin kaybolma tehlikesi altında olduğu ve her 15 günde bir dilin kaybolduğu belirtildi.

Farklı dilleri koruyan politikalar oluşturulması gerektiği belirtilen açıklamada, "Türkiye'de konuşulan Kapadokya Yunancası, Mlahso, Ubıhça dilleri çoktan yok olmuş, Kürtçenin bir lehçesi olan Zazaca dahil olmak üzere Batı Ermenicesi, Abhazca, Adigece, Kabar-Çerkes, Abazaca, Hemşince, Lazca, Pontus Yunancası, Romanca, Suret, Gagavuzca, Ladino, Turoyo ve Hertevin dilleri de maalesef yok olma tehlikesi altındadır. UNESCO’ya göre, toplumların kendi ana dillerini konuşabilmesi ve çocuklarına öğretebilmesi için uygun koşulların yaratılması gerekmektedir. Bunun yolu ise azınlık ya da farklı dilleri tanıyan, koruyan ve anadilde eğitimi destekleyen politikalar oluşturmaktan geçmektedir” denildi.

BÜTÜNLÜKLÜ BİR POLİTİKADAN HÂLÂ ÇOK UZAĞIZ

Türkiye’nin dil politikasının, Cumhuriyet’in kuruluşundan bu yana eşitlikten uzak iç siyasi dengelere göre  yasaklayıcı ve engelleyici bir seyir izlediğinin belirtildiği açıklamada, şunlar kaydedildi:

“1983 tarihinde yürürlüğe giren ve ancak 1991 tarihinde kaldırılan  2932 Sayılı Türkçeden Başka Dillerle yapılacak Yayınlar Hakkında Kanun ile Türkçe dışındaki dillerin kullanılması yasaklanmış, bu dönemde Kürtçe konuşan, yazan çizen binlerce kişi cezai yaptırımlara maruz kalmıştır. Devam eden süreçte Kürtçenin günlük yaşamda ve basın yayın araçlarında kullanılması konusunda çeşitli iyileştirmeler yapılmış olsa da, dil konusunda özgürlükçü ve bütünlüklü bir politikadan hâlâ çok uzak olduğumuz da bir gerçektir. Nitekim yerel yönetimlerin dil alanında devletin tekçi politikasına karşı toplumsal ihtiyaç ve talepler doğrultusunda, kültür sanat alanından eğitime, sağlık alanından sosyal yaşama kadar birçok alanda kısıtlı imkan ve araçlarla hayata geçirdiği çok dilli politikayı esas almış kazanımlar, kayyumlarla birlikte sonlandırılmıştır. Dil ve kültür konusunda halkın hizmetine sunulmuş eğitim ve sanat merkezleri kapatılmış, çok dilli tabelalar yerine yalnızca Türkçe tabelalar devri yeniden başlamıştır. Özetle çok dilliği esas alan yerel yönetim anlayışı terk edilmiştir.” 

HEM TARİHSEL HEM DE KÜLTÜREL HAFIZA YOK EDİLMEK İSTENDİ

1913’te başlayan ve 1980’lere kadar devam eden dönemde, ülke genelinde Türkçe olmayan yerleşim yerlerinin isimlerinin eşitlikten uzak, çok dilliği reddeden politikalar kapsamında değiştirildiğinin belirtildiği açıklamada “Bu değişiklikler ile hem tarihsel hem de kültürel hafıza yok edilmek istenmiştir” denildi.

TÜM YETKİLİLER GEREKLİ DÜZENLEMELERİ YAPMALI

Kürt Dil Bayramı vesilesiyle başta Kürt dili ve kültürü olmak üzere, tehlike altında olan ve yok sayılan bütün dillerin korunması, geliştirilmesi ve kullanılması konusunda asimilasyon politikasının terk edilmesi, isteyen tüm yurttaşların kendi ana dillerinde eğitim ve öğrenim görebilmesi için başta TBMM olmak üzere tüm yetkililerin gerekli düzenlemeleri yapması çağrısında bulunulan açıklamada şu talepler sıralandı: 

• “Anadilde eğitimin önündeki engellerin kaldırılması ve bu hakkın kullanımı için yasal düzenlemelerin yapılmasını, 
• Asimilasyon ve tekçi politikalarından vazgeçilerek çok dilli ve kültürlü ve yaşama olanak sağlanmasını,
• İsimleri değiştirilen yerleşim yerlerinin isimlerinin iade edilmesini,
• Dil öğrenimi ve kullanımıyla ilgili, başta Medeni Ve Siyasal Haklar Sözleşmesi ile Birleşmiş Milletler Eğitimde Ayrımcılığa Karşı Uluslararası Sözleşme olmak üzere diğer tüm uluslararası metinlere konulan çekincelerin kaldırılmasını ve bu konuda Anayasal düzenlemelerin yapılmasını, talep ediyoruz.”

İMZACI KURUMLAR

Açıklamada imzası bulunan kurumlar şöyle:

1. Adıyaman Barosu
2. Batman Barosu
3. Bingöl Barosu
4. Bitlis Barosu
5. Dersim Barosu
6. Diyarbakır Barosu
7. İnsan Hakları Derneği Diyarbakır Şubesi
8. Kürt Dili ve Kültürü Ağı Hukuk Masası
9. Mardin Barosu
10. Muş Barosu
11. Özgürlük İçin Hukukçular Derneği Diyarbakır Şubesi
12. Siirt Barosu
13. Şanlıurfa Barosu
14. Şırnak Barosu
15. Tahir Elçi İnsan Hakları Vakfı
16. Van Barosu

(HABER MERKEZİ)

HDP VE DBP'DEN AÇIKLAMA 

HDP Merkez Yürütme Kurulu, 15 Mayıs Kürt Dil Bayramı’na dair Kürtçenin Kurmancî ve Kirmanckî lehçelerinde yazılı açıklama yaptı. Açıklamada, Kürt dili üzerindeki baskılara işaret edilerek, baskılara karşı bir direniş olduğu kaydedildi. Açıklamada, 15 Mayıs’ın Kürt dilinin yok edilmesi ve yasaklanmasına karşı tarihi bir gün olduğu belirtildi. Açıklamada, “Egemenler bir toplumun yok edilmesinin dilinin yok edilmesinde olduğunu bildiği için Kürt dilini yok etmek için tüm güçlerini kullandılar. Bu politika bugün de devam ediyor. Kürt dili bugün de eğitim dili değil ve Kürt çocukları anadillerinde eğitimden mahrumlar. Kürt dili bugün de tüm kamusal alanlarda kullanılmıyor ve resmi olarak tanınmıyor. Bu politikaları kabul etmiyoruz, dün nasıl mücadele ediyorsak bugün de yarın da mücadelemizi sürdüreceğiz. Bir kez daha çağrı yapıyoruz, Kürt dili anayasal olarak tanınmalıdır. Kürt dili eğitim dili olmadı ve üzerindeki engellemeler kaldırılmalıdır. Hawar dergisinin 90’ıncı yıldönümünde başta Kürt halkı olmak üzere Celadet Elî Bedirxan ve arkadaşlarının Kürt Dil Bayramı’nı kutluyoruz” ifadelerine yer verildi.

DBP açıklamasında, ulus-devlet zihniyetiyle birlikte asimilasyon ve yasakların sistematik bir hal aldığı vurgulandı. Bu politikalar neticesinde Kürtçenin yasaklandığına dikkati çekilen açıklamada, aynı zihniyetin günümüzde de devam ettiği vurgulandı. Açıklamada, Meclis'te halen Kürtçenin "bilinmeyen dil" olarak kabul edildiğine işaret edilerek, "İlkokuldan üniversiteye kadar Kürtçe önündeki engeller kaldırılmalı. Kürtçe anayasal güvenceye alınmalı" çağrısı yapıldı.

DİYARBAKIR’DA DİL PANELİ: BİR GÜN DEĞİL HER GÜN SAHİP ÇIKMALIYIZ

Kürt Dil ve Kültür Ağı, Diyarbakır Barosu ve Özgürlük için Hukukçular Derneği (ÖHD), 15 Mayıs Kürt Dil Bayramı dolayısıyla Tahir Elçi Konferans Salonu'nda "Dil ve Hukuk" konulu panel düzenledi. Moderatörlüğünü Diyarbakır Barosu Kürtçe Dil Komisyonu Başkanı Elif Birlikli'nin yaptığı panele, yazar Bahoz Baran, dil bilimci Zana Farqînî ve avukat Cemile Turhallı Balsak panelist olarak katıldı. Diyarbakır’da düzenlenen "Dil ve Hukuk" panelinde, dile sadece bir gün değil he gün sahip çıkılması gerektiğine vurgu yapıldı. (MA)

EMEP Bölge Örgütünden Kürt Dil Bayramı açıklaması: Kürtçenin korunması için mücadeleye