Erdoğan'dan NATO'nun yeni üyelerini veto kartı | Prof. Dr. İlhan Uzgel: Liderin imajını kurtarma manevrası

Şerif KARATAŞ
İstanbul

İsveç ve Finlandiya’nın NATO üyeliği, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın veto kartını kullanmasıyla iç siyasetin de sıcak gündemlerinden biri oldu. Konuyu Evrensel'e değerlendiren Prof. Dr. İlhan Uzgel, Erdoğan’ın iç siyasette kullanacağı aracının kalmadığını belirterek veto kartını artık “şapkadan yeni bir şey çıkaramayan” iktidarın “içeride işler kötü giderken güçlü lider imajını dış politika üzerinden kurma” çabası olarak yorumladı.

PAZARLIK PAYINI YÜKSELTME GİRİŞİMİ

Cumhurbaşkanı Sözcüsü İbrahim Kalın’ın açıklaması ve ardından Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun İsveç ve Finlandiya ile yaptığı görüşmeler, iki ülkenin NATO üyeliği konusunda anlaşmaya varıldığı havası yaratmıştı. Ancak dün akşam Erdoğan yeniden bir çıkış yaparak veto kartından hemen vazgeçmeyeceğinin sinyalini verdi.

Prof. Dr. İlhan Uzgel bu çıkışı “Pazarlık payını yükseltme” girişimi olarak yorumladı: “Pazarlık kozunu sonuna kadar kullanmaya çalışıyor. Tahminim kamuoyuna yansımayan başka pazarlıklar da devam ediyor olabilir. Mesajın bir kısmının ABD’ye dönük olduğunu düşünüyorum. Görünürde İsveç’le, arka kapıdan ABD ile bir pazarlık yürütüyor olabileceğini düşünüyorum. Elinden geldiğince bunu kullanacak.”

DIŞ POLİTİKA ÜZERİNDEN İMAJ YENİLEME

NATO’nun genişlemesi gündeminin Erdoğan için “Hem gündemi değiştirme hem de içeride işler kötü gidince güçlü lider imajını biraz dış politika üzerinden kurmaya çalışma” açısından kullanıldığına dikkat çeken Uzgel, benzer bir politikanın Ukrayna krizinde de yürütüldüğüne dikkat çekti, ancak bu politikanın bir sınırı olacağını da vurguladı: “İç politika boyutunun çok güçlü olduğu bir dış politika manevrası. Ama sonuna kadar kullanılacak bir şey değil. Çünkü bu konu Türkiye’yi, İsveç’i aşan bir konu. Küresel siyasetin önemli bir çekişme noktasında bulunuyoruz.”

ARTIK ŞAPKADAN YENİ BİR ŞEY ÇIKMIYOR

Erdoğan’ın her zaman “pazarlıkçı” bir tarzı olduğuna işaret eden Uzgel, “Ama çok kullanıp, çok geri çekileceği noktalar da var. Bu da onlardan biri olmaya doğru gidiyor” dedi: “Uluslararası alandaki gelişmelerin yarattığı fırsatları kullanıyorlar. Kendisi bir şey yaratamıyor. Şapkadan bir şey çıkmıyor. Uluslararası ortamdaki gelişmeler bazı fırsatlar sunuyor. Bu fırsatlar da aslında Türkiye’nin bulunduğu coğrafya ile ilgili, Erdoğan’la ilgili değil.” 

ABD İÇİN ÖNEMLİ OLAN KÜRESEL SİYASETİN GİDİŞATI 

Erdoğan’ın çıkışı karşısına ABD yönetiminin olası tutumuna dair de Uzgel şu değerlendirmede bulundu:

“Amerikalılar için sürpriz değil. Önemli olan Rusya-Ukrayna ve küresel siyasetin gidişatı, Türkiye değil. Dolayısıyla NATO içinde birlik görüntüsünün bozulmasını tercih etmiyorlar. Hızlı halletmek istiyorlar. Uzun sürmesi halinde NATO içinde bir bölünme görüntüsü verebilir. Bundan kaçınmak istiyorlar. Erdoğan da bunu gördüğü için sonuna kadar götürmeye çalışıyor.” 

NATO’NUN GENİŞLEMESİ RUSYA İÇİN ÖNEMLİ KAYIP

Prof. Dr. İlhan Uzgel, İsveç ve Finlandiya’nın NATO üyesi olmasının Rusya-Ukrayna savaşı başta olmak üzere uluslararası ilişkilere kısa ve uzun vadede nasıl yansıyacağına dair sorumuzu da yanıtladı. “Bir ülke NATO’ya üye olunca dünya siyaseti altüst olmuyor” diyen Uzgel, şöyle devam etti:

“Sonuçta ABD ile ilişki kuruyorsanız, kuruyorsunuz. Kapitalizmin içerisindeyseniz, onun içerisinde yer alıyorsunuz. Ama sembolik ve stratejik önemleri de var. Tarafsızdılar. Şimdi Batı cephesinin askeri cephesine katıldılar. Bu Rusya için önemli bir kayıp. Ukrayna’yı kurtarayım derken, İsveç ve Finlandiya, NATO ve ABD’ye doğru kaydı. Dünya siyasetinde bu tür bir etkisi oldu.”  

Sürecin Rusya’nın Suriye politikalarına etkisi konusunda ise “Rusya, Suriye’deki angajmanını azaltabilir. İran’ın artabilir. Bunun ilk işaretleri Esad’ın Tahran’a gitmesinde görüldü” dedi.

ABD SAVAŞI UZATMAK İÇİN ELİNDEN GELENİ YAPIYOR

ABD Başkanı Joe Biden, iktidara “Sonsuz savaşlara son verme” iddiasıyla gelmişti. Ancak Avrupa’nın ortasında Ukrayna savaşı patlak verdi. Ülke basınına yansıyan haberlere göre ABD, askerlerini çektiği Somali’ye de yeniden asker gönderme kararı aldı. 

Prof. Dr. Uzgel’e göre “ABD kendisi savaş başlatmak ve bölgesel savaşlarda enerjisini kaybetmek istemiyor. Bu politika devam ediyor. Ama küresel bir ortam, fırsat yaratırsa ABD sistemi için bundan da sonuna kadar faydalanıyor.” 

Ukrayna savaşının “Rusya’yı zayıflatmak için önemli bir fırsat olarak görüldüğüne” dikkat çeken Uzgel, “Savaşı uzatmak için elinden geleni yapıyor. Bunu en başından beri söylüyorum. Ukrayna üzerinden bir vekalet savaşı yürütüyorlar. Ama dikkat ederseniz hiç ABD askeri ölmüyor. Süreç Ukrayna topraklarında ve Ukraynalılar ile Ruslar arasında yaşanıyor” dedi.