Üreticiler şehirlere göç ediyor, böyle giderse tarım bitecek
Artan maliyetler nedeniyle bahçeye giremez duruma gelen zeytin üreticileri devletin acil destek sağlamaması durumunda üretemez noktaya geleceklerini söyledi; gıda krizi ve kıtlık uyarısı yaptı.
Fotoğraf: Ramis Sağlam/Evrensel
Eda AKTAŞ
Ramis SAĞLAM
İzmir
Mazot ve gübre fiyatlarındaki fahiş artış nedeniyle tarımda artan maliyetler üretici köylüleri her geçen gün üretemez noktaya itiyor. İzmir ve çevresinde sonbaharda hasadı yapılması planlanan zeytinlerin bakım zamanı başladı. Ancak mazot ve gübre fiyatlarının geçtiğimiz yıldan bu yana katlanması ağaçların bakımının da yapılamamasına neden oluyor.
Tarımın son durumunu ve zeytin üreticilerinin yaşadığı sorunları Foça Tariş Zeytinyağı Kooperatifi Başkanı Ercan Yüksektepe, Ziraat Yüksek Mühendisi Hasip Altekin ve Zeytin Üreticisi Reşat Pelit ile konuştuk.
73 yıldır çiftçilik yapan Foça Tariş Zeytinyağı Kooperatifi Başkanı Ercan Yüksektepe, “Eskiden süt inekçiliği de yapıyorduk. O zaman 1 kilo süt ile iki litre mazot alıyorduk. Günümüzdeki koşullarda bu geriledi, alım gücümüz bitti. Çiftçilik cazip olmaktan çıktı, artık insanlar büyükşehirlere göç ediyor. Böyle giderse tarım daha kötü olacak” dedi.
Ercan Yüksektepe | Fotoğraf: Eda Aktaş/Evrensel
"ÇÖZÜM BULACAĞIZ YA DA SATACAĞIZ"
Dünya standartlarına göre üretim yaptıklarını söyleyen Yüksektepe, “Bir İspanyol zeytinyağı üreticisi 1.30 avro alıyor biz ise 85 kuruş alıyoruz. Onlar makine ile hasat yapıyor, biz elle hasat yapıyoruz. Yani iş cazibeli değil, maliyeti çıkarırsak kendimizi mutlu hissediyoruz. Bunların acilen düzelmesi lazım. Düzelmezse insanlar bırakır. Ben 2 binin üzerinde zeytin ağacı diktim şimdi sorguluyorum kendimi doğru mu yaptım diye. Çözüm bulacağız ya da satacağız, tabi alan olursa” diye konuştu.
"MAZOT YÜZDE 200, GÜBRE YÜZDE 400 ARTTI"
Zeytinyağı fiyatının arttığını ancak giderlerin daha da attığını anlatan Yüksektepe, “Mazot girdisi yüzde 200 arttı, gübre zaten yüzde 300-400 arttı. Burada büyük fark var, o kapanmıyor. Kapanmayınca para kazanamazsın. Eskiye göre karşılığımız çok ucuz ama pahalı olsa kim yiyebilecek” diye ekledi. Yüksektepe son olarak, “Hükümet öncelikle kendi çıkardığı kanuna uysun, tarıma gayrisafi milli hasıladan yüzde 1 pay vermesi gerekiyordu onu versin önce. Yüzde 1 versin köylüye” dedi.
"TARIMSAL DESTEKLERİN MİKTARI DÜŞÜK"
Ziraat Yüksek Mühendisi Hasip Altekin de “Türkiye’de verilen tarımsal destekler çiftçinin yaşam standardını ne ekonomik ne de sosyal boyutta yükseltmiyor. 164 çiftçiyle birebir anket çalışması yaptım. Çiftçilerimiz tarımsal desteklere başvurmuyor. Çünkü verilen tarımsal desteklerin miktarı düşük. Avrupa’ya baktığımızda zeytini baz alırsak 1 hektarlık alana verilen tarımsal destek 50 avro, Türkiye’de ise bu 5 avroya denk geliyor. Türkiye’de mazot ve gübre desteğinin toplamı 25 lira. Avrupa ile karşılaştırdığımızda 8’de 1’i. Bu çok düşük” diye konuştu.
Hasip Altekin | Fotoğraf: Eda Aktaş/Evrensel
Tarımsal desteklerin zamanında verilmediğini de söyleyen Altekin, “Bu da çiftçinin bağına bahçesine gitmesini engelliyor. Küresel iklim krizi ile de karşı karşıyayız. Talep ve arz konusunda bir bozulma var. Bu dengenin korunması gerek. Bu da devlet desteğiyle yapılmalı. Türkiye’nin tarımını ileride iyi görmüyorum. Döviz kurundan kaynaklı gübre fiyatları çok yüksek. Ama gübre satışlarında herhangi bir KDV uygulanmıyor” dedi.
"DESTEK ALMADIĞIMIZ GİBİ ÜRÜNLERİMİZİ DE SATAMIYORUZ"
Zeytin Üreticisi Çiftçi Reşat Pelit ise “Kendi imkanlarımla traktör ve ekipman aldım ama devletten herhangi bir destek almadım. Çiftçinin mutlaka mazot ve gübre desteği ihtiyacı had safhada. Tarlamıza girebilmek için yakıtı cebimizden veriyoruz, devletten destek göremiyoruz. Hasat zamanı geldiğinde pazarlama zaten çiftçinin en büyük sıkıntı yaşadığı noktalardan bir tanesi. Elde ettiğimiz ürünleri satacak pazar da bulamıyoruz. Tabii ki çiftçi olarak devletten her zaman destek bekliyoruz” diye konuştu.
Reşat Pelit | Fotoğraf: Eda Aktaş/Evrensel
"BU SENE GÜBRELEME YAPAMADIK ALACAK PARAMIZ YOK"
“Geçen sene mazot yaklaşık 6-7 lira civarındaydı şu anda 23 lira oldu, uçurum bir fark var. Geçen sene gübreleme yapacağımız vakit gidip gübremizi alıp atabiliyorduk bu sene gübreleme yapamadık, alacak paramız yok. Zor bir dönemden geçiyoruz. Dolayısıyla gübrelemeyi atladık” diyen Pelit gübre fiyatlarının atmasına tepki gösterdi.
Bu şekliyle üretimin sürdürülemez olduğunu ifade eden Pelit, “Mazot fiyatları böyle artmaya devam ederse gerçekten çiftçi arazisine giremeyecek duruma gelecek ve üretim sıfır olacak. Üretimin olmadığı yerde gıda olmayacak ve kıtlık gelecek” dedi.
"ÜRETİCİ KREDİ KULLANMADAN ÇİFTÇİLİK YAPAMIYOR"
CHP Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer kamu ve özel bankalardan tarım kredisi kullanın çiftçilerle ilgili sayısal verilerin açıklanması istemiyle Hazine ve Maliye Bakanlığına yazılı soru önergesi verdi. Soru önergesine Bakan Nurettin Nebati’nin verdiği yanıta göre tarım kredisi kullanan çiftçi sayısı 1 milyon 300 binden fazla.
Bakan Nebati “2021 aralık dönemi itibarıyla, kamu bankalarının stok nakdi tarım kredisi gerçek kişi müşteri sayısı 852 bin 871 iken özel bankaların stok nakdi tarım kredisi gerçek kişi müşteri sayısı 453 bin 567” açıklamasında bulundu. Nebati, tarım kredi kooperatiflerinden kredi kullanan çiftçi sayısının ise 356 bin 683, kredi kullanıp takibe düşen çiftçi sayısının ise binde 2 olduğunu açıkladı.
Ömer Fethi Gürer | Fotoğraf: CHP
ÇİFTÇİ KREDİ BORCU İLE YAŞIYOR
CHP’li Gürer, “Çiftçi, ürünün maliyetini bile kurtaramadığı için banka kredileri ile ayakta kalmaya çalışıyor ve kredi kullanıyor. Hasat dönemi kazandığı ile kredi borcunu ödemeye çalışıyor. Çiftçiler AKP’den önce ürünü hasat ettiğimizde köye kasabaya dönmeden önce gelirimizle ihtiyacımızı karşılamaya esnafa koşardık. Düğünlerimizi yapardık. Çoluk çocuğa bir şeyler alırdık. Şimdi hasat bitiyor, ürünü satınca ilk koştuğumuz yer banka oluyor. ‘Bir an önce ödememizi yapalım da banka kredi borcunda faize düşmeyelim, elde avuçta olanı verelim de kapımıza icra gelmesin’ diyor” ifadelerini kullandı.
Kredisiz çiftçilik yapabilen üretici kalmadığını söyleyen Gürer, “Sermayesi kredi borcu. Ana sermaye borç olunca ürün de maliyeti karşılamazsa çiftçi haliyle duman oluyor” diye konuştu.
