Sezgin Tanrıkulu Mayıs ayına ilişkin insan hakları ihlali raporunu paylaştı

CHP Milletvekili ve TBMM İnsan Hakları İnceleme Komisyonu Başkanvekili Sezgin Tanrıkulu, Mayıs ayına ilişkin insan hakları ihlali raporunu paylaştı.

207 yurttaşın yaşam hakkının ihlal edildiği belirtilen raporda; 369 kişinin işkence ve kötü muameleye maruz kaldığı, 23 kişinin örgütlenme özgürlüğünün ihlal edildiği, 697 kişinin ise basın açıklaması, etkinlik ve eylemlerde gözaltına alındığı kaydedildi.

167 İŞ CİNAYETİ

Tablolar halinde hak ihlallerinin paylaşıldığı raporda 'Yaşam Hakkı' başlıklı bölümde iş cinayetleri dikkat çekti. Rapora göre Mayıs aynıda 167 kişi iş cinayetlerinde yaşamını yitirirken 32 kadın katledildi.

369 İŞKENCE OLAYI

Rapora göre Mayıs ayında 53'ü cezaevlerinde gerçekleşen toplamda 369 işkence olayı yaşandı.

1364 TOPLATMA VE ERİŞİM ENGELLEME KARARI

Hak ihlali raporunun 'Düşünceyi İfade Özgürlüğü" başlığı altında sıralanan verilere göre ise bin 364 toplatma ve erişim engeli kararları çıkarıldığı bilgisi dikkat çekiyor.

Rapora göre, örgütlenme özgürlüğü bakımından da gözaltına alınan, tutuklanan belediye başkanı ve  belediye meclis üyesi sayısı 23 olarak kaydedildi.

697 KİŞİ GÖZALTINA ALINDI

Raporun "Toplantı Gösteri Özgürlüğü" başlıklı bölümünde ise 1'i çocuk 697 kişinin toplantı, gösteri ve yürüyüş sırasında gözaltına alındığı ifade edildi.

Raporda ihlaller şu şekilde sıralandı

• AİHM Kararı: AİHM, Af Örgütü Onursal Başkanı Taner Kılıç’ın yaptığı başvuruyu 31 Mayıs günü karara bağladı. AİHM, 2017 yılında tutuklanan Taner Kılıç’ın “özgürlük ve güvenlik” ve “ifade özgürlüğü” haklarının ihlal edildiğine, Türkiye’nin Taner Kılıç’a toplam 24 bin 500 Euro tazminat ödemesine karar verdi.
• Anayasa Mahkemesi Kararı: Anayasa Mahkemesi, 2015 yılında İzmir’de katıldığı bir eylemde polisin fiziksel şiddetine maruz kalan, suç duyurusu da “kovuşturmaya yer olmadığı kararı” ile sonuçlanan Nuray Zencir’in bireysel başvurusunu karara bağladı. 24 Mayıs Günü Resmi Gazete’de yayınlanan kararda, “insan haysiyetiyle bağdaşmayan muamele yasağının maddi ve usul boyutu itibarıyla ihlal edildiği” belirtildi. Mahkeme, Nuray Zencir’e 90.000 TL manevi tazminat ödenmesine, ihlalin sonuçlarının giderilmesi için yeniden soruşturma açılmasına karar verdi.
• Sokağa Çıkma Yasakları: Bitlis Tatvan İlçesi Anadereş Dönertaş; Hizan İlçesi Aladana, Horozdere, Gökay, Yoğurtlu ve Süttaşı Köylerinde 22 Mayıs günü 04.00-15.30 arasında sokağa çıkma yasağı ilan edildi.
• OHAL Komisyonu Başvuruları: Olağanüstü Hal İşlemleri İnceleme Komisyonunun 27 Mayıs Günü yayınladığı duyuruda, toplam 127.130 başvurudan 124.235’i hakkında karar verildiğini, 2.895 başvuru hakkında incelemenin devam ettiği bildirildi. Açıklamada, karara bağlanan başvurulardan 17.265’nin kabul, 106.970’nin ret ile sonuçlandığı, ayrıca 3.580 dosya için ise ön inceleme kararı verildiği duyuruldu.
• Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu: İçişleri Bakanlığı, Danıştay 10. Dairesinin 2020 yılında verdiği karar uyarınca Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanununun Uygulanmasına İlişkin Yönetmelikte değişiklik yaptı. 24 Mayıs günü Resmi Gazete’de yayınlanan değişikliğe göre, toplantı ve gösteri güzergahının belirlenmesine ilişkin 3. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinde yer alan “ve vatandaşların günlük yaşamını zorlaştırmayacak” ibaresi “vatandaşların günlük yaşamını aşırı ve katlanılamaz derecede zorlaştırmayacak” şeklinde değiştirildi, (ç) bendinde yer alan “ve vatandaşların günlük yaşamını zorlaştırmayacak” ibaresi de kaldırıldı.

Yargısız İnfaz, Dur İhtarı, Rastgele Ateş Açma Olayları

• R.A: 28 Mayıs Günü Bursa Osmangazi İlçesinde gözaltına alınmamak için kız arkadaşını rehin alan R.A. polis tarafından vuruldu, 29 Mayıs günü hastanede yaşamını yitirdi.
• Ümit Koçyiğit: Ümit Koçyiğit 26 Mayıs Günü Gaziantep Emniyet Müdürlüğü önünde “intihar saldırısı düzenleyeceği” kuşkusuyla polisler tarafından vurularak etkisiz hale getirildi. Gasp ve yaralama gibi birçok suçtan kaydı bulunan zanlının psikolojik sorunlar yaşadığı iddia edildi.

Davalar

• Festus Okey: Nijerya Vatandaşı Festus Okey’in Beyoğlu İlçe Emniyet Müdürlüğünde öldürülmesi (20 Ağustos 2007) nedeniyle polis memuru C.Y. hakkında açılan dava, 25 Mayıs Günü sonuçlandı. İstanbul 21. Ağır Ceza Mahkemesi, C.Y.’ye 3 yıl 4 ay (“taksirle öldürme”) hapis cezası verdi. İlk yargılamada verilen 16 yıl 8 ay (“olası kastla öldürme”) hapis cezası, Yargıtay 1. Ceza Dairesi tarafından bozulmuştu.

Kuşkulu Olaylar, Resmi İhmal Sonucu Meydana Gelen Olaylar

• Yusuf Y. (9): Yusuf Y. adlı erkek çocuğu 7 Mayıs Günü Şanlıurfa Ceylanpınar İlçesinde başından vuruldu. Suriye’nin Serêkaniyê bölgesinden açılan ateş sonucu yaralanan Yusuf Y., 10 Mayıs Günü hastanede yaşamını yitirdi.
• Beyaz Demir ve X.X.: 25 Mayıs Günü Şanlıurfa Ceylanpınar İlçesinde Beyaz Demir ve adı öğrenilemeyen bir kişi, Suriye’nin Serekaniye bölgesinden açılan ateş sonucu hafif yaralandı.

Nefret Suçları

• İpek Ağmaz: İpek Ağmaz adlı trans kadın 2 Mayıs Günü İstanbul’da adı öğrenilemeyen erkek arkadaşı tarafından işkenceyle öldürüldü.
• 1’i çocuk 3 kişi, İstanbul: 2 Mayıs Günü İstanbul Başakşehir İlçesinde Ürdün ve Avustralya Vatandaşı biri çocuk 3 kişi bir grubun saldırısına maruz kaldı.
• Oğuzhan Ercan: Yenilik Partisi Adana İl Başkanı Oğuzhan Ercan’a, 7 Mayıs Günü afiş astığı sırada silahlı saldırı düzenlendi. Ercan, bacağından yaralandı.
• Konya CHP: CHP Konya İl Gençlik Kolları tarafından Deniz Gezmiş, Hüseyin İnan ve Yusuf Aslan’ı anmak için 6 Mayıs Günü yapılan anmaya M.S. isimli bir kişi bıçakla saldırdı. Olayda yaralanan olmadı.
• Bursa HDP: Bursa Gürsu İlçesinde HDP İlçe Örgütü binasına kimliği belirsiz kişiler tarafından “JİTEM” imzalı tehdit notları bırakıldı. Şikayetçi olan HDP yöneticilerine polisin “16 yaşında bir çocuktur, pek fazla üzerinde düşünülmesi gerekmiyor” dediği bildirildi.
• Yusuf Çobanoğlu: İHD Hakkari Şube Eş Başkanı Yusuf Çobanoğlu, 15 Mayıs Günü gizli numaradan arayan kimliği belirsiz bir kişi tarafından “Seni ve senin gibileri temizleyeceğiz.” denilerek tehdit edildi.
• Eskişehir’de Nefret İçerikli Broşür: 14 Mayıs Günü Eskişehir Odunpazarı İlçesinde bazı mahallelerde “LGBTİ+ların öldürülmesi, recmedilmesi ve yakılması” çağrıları yer alan broşürler dağıtıldı.
• Rize EMEP: 19 Mayıs Günü Rize Fındıklı İlçesinde Emek Partisi İlçe Binasına kimliği belirsiz kişi ya da kişiler tarafından saldırı düzenlendi. Saldırıda parti binasındaki eşyalara zarar verildi.
• Antalya: 23 Mayıs Günü Antalya Akdeniz Üniversitesi kampüsünde Kürtçe şarkılar ile halay çeken öğrenciler sağ görüşlülerin saldırısına uğradı.
• Gaziantep: Suriye vatandaşı zihinsel engelli bir kadın Gaziantep’te saldırı sonucu yaralandı. Kadına kameraların önünde tekme atan Ş.Ç. gözaltına alındı.

Davalar

• Hrant Dink: İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 2. Ceza Dairesi, Agos Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Hrant Dink’in öldürülmesinde “ihmalleri ve sorumlulukları bulunduğu” gerekçesiyle yargılanan emniyet, istihbarat ve jandarma görevlisi 77 kişi hakkındaki incelemesini 5 Mayıs Günü sonuçlandırdı. Mahkeme, Dink Ailesinin avukatlarının 37 kişinin beraatına itirazını reddetti, 10 sanık açısından “resmi evrakta sahtecilik”, “suçluyu kayırmak” iddialarıyla yargılamanın yenilenmesine karar verdi. İstanbul 14. Ağır Ceza Mahkemesi, 2 sanığa ağırlaştırılmış müebbet, 4 sanığa müebbet hapis, 20 sanığa da çeşitli sürelerde hapis cezası vermişti. Davada, İstihbarat Eski Daire Başkanı Sabri Uzun ve dönemin İstanbul Emniyet Müdürü Celalettin Cerrah’ın da aralarında olduğu 37 kişi beraat etmişti.
• 5 Haziran Bombalı Saldırı: Diyarbakır’da 5 Haziran 2015 tarihinde HDP’nin mitingine düzenlenen bombalı saldırıda “ihmalleri olduğu” gerekçesiyle 4 polis hakkında açılan dava, 10 Mayıs Günü sonuçlandı. Mahkeme, Mefaret S., Akın D., Ali K. ve Murat D. hakkında beraat kararı verdi. 14 polis hakkında açılan davada, 10 polis beraat etmiş, dört polise 2 ay 15’er gün hapis cezası verilmişti. Karar, 1 Şubat Günü üst mahkeme sıfatıyla davayı inceleyen Diyarbakır 9. Ağır Ceza Mahkemesi tarafından bozulmuştu.

Kadın Cinayetleri

• Bianet.org’un hazırladığı “erkek şiddeti çetelesi”ne göre, Mayıs Ayında -en az- 32 kadın ve 6 çocuk öldürüldü.
• Erkekler Mayıs Ayında -en az- 64 kadına şiddet uyguladı.
• -En az- 22 kız ve erkek çocuğunu istismar etti.
• -En az- 11 kadını taciz etti, 65 kadını da seks işçiliğine zorladı.

İş Cinayetleri

• İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisinin verilerine göre, Mayıs Ayında 167 işçi iş cinayetleri sonucunda yaşamını yitirdi.
• 2022 yılının ilk beş ayında iş cinayetleri sonucunda yaşamını yitirenlerin 43’nün kadın, 15’nin çocuk/genç, 38’nin göçmen/mülteci olduğu belirlendi.

İŞKENCE VE KÖTÜ MUAMELE

Gözaltında Ölüm Olayları

• Emrah C.: 8 Mayıs Günü “hırsızlık” iddiasıyla gözaltına alınan Emrah C. adlı kişi Adıyaman Adliyesinin 2. katından atlayarak intihar etti.

İşkence Olayları

• Mayıs Ayında 2’i çocuk -en az- 29 kişi gözaltında ya da gözaltı merkezleri dışında işkenceye maruz kaldığını basına açıkladı, suç duyurusunda bulundu ve/veya insan hakları örgütlerine başvurdu.
• Mayıs Ayında gerçekleştirilen (İşçi Bayramı, Gezi Parkı Direnişinin Yıldönümü, Onur Yürüyüşü) eylemlerde -en az- 287 kişi polisin/jandarmanın fiziksel şiddetine maruz kaldı.

Ancak, toplantı ve gösterilerde dövülerek, gaz sıkılarak, ters kelepçe takılarak gözaltına alınanlar ile işkence gördüğü halde bunu açıklamayan, suç duyurusunda bulunmayanlar dikkate alındığında gerçek sayının bunun çok üzerinde olduğu ortaya çıkmaktadır.

Cezaevinde Ölüm

• Y.A: Bolu F Tipi Cezaevi, 7 Mayıs, intihar…
• A.E (73): İzmir Kınıklar Cezaevi, 14 Mayıs, Covid-19…
• Y.E.Y: Adana Ceyhan M Tipi Cezaevi, intihar…
• S.U: Batman Beşiri T Tipi Cezaevi, 25 Mayıs, intihar iddiası…

Cezaevlerinde İşkence ve Kötü Muamele Olayları:

• İnsan hakları örgütlerinin çalışmalarından ve basından derlenen verilere göre, Mayıs Ayında cezaevlerinde, hastane ve adliyelerde -en az- 53 tutuklu ve hükümlü fiziksel/psikolojik şiddete maruz kaldı, isteği dışında başka cezaevine gönderildi, sağlık hakkı engellendi, beslenme, yatak, sıcak su, iletişim gibi temel haklarından mahrum bırakıldı.

Açlık Grevleri

• Mayıs Ayında, cezaevlerinde meydana gelen işkence, sağlık hakkı ihlalleri, ayakta sayıma zorlama, zorla başka cezaevine nakil gibi gerekçelerle -en az- 13 mahkum açlık grevi yaptı.

DÜŞÜNCE VE İFADE ÖZGÜRLÜĞÜ

• Dünya Basın Özgürlüğü Günü: “Gazetecilikte Kadın Koalisyonu”nun 3 Mayıs Dünya Basın Özgürlüğü Günü nedeniyle hazırladığı raporda, Türkiye’de Ocak-Nisan Ayları arasında -en az- 63 kadın gazeteciye yargı yoluyla taciz, saldırı ve tehdit olayı yaşandığı belirtildi. Raporda, 41 kadın gazetecinin sosyal medya paylaşımları ya da haberleri nedeniyle yargılandığı, 5 kadın gazeteciye de “Cumhurbaşkanı’na hakaret”” iddialarıyla hapis cezası verildiği bildirildi.
• Dicle Fırat Gazeteciler Derneği Raporu: Nisan Ayında iki gazetecinin saldırıya uğradığı, 9 gazetecinin gözaltına alındığı, 1 gazetecinin tutuklandığı, 10 gazetecinin haber takibinin engellendiği, 9 gazetecinin de kötü muameleye maruz kaldığı ifade edildi.

Gazetecilere Saldırılar

• Mayıs Ayında Gazeteci Seyhan Avşar “Çakıcı için kurşun atan tetikçi eroinle yakalanmış: İfadesinde yok yok”, Hale Gönültaş ise “IŞİD’li kadının bıçaklı cihat videosu Millet Bahçesi’nde çekilmiş” haberleri nedeniyle tehdit edildi.

Gözaltına Alınan, Tutuklanan Gazeteciler, Yazarlar

• Mayıs Ayında, -en az- 8 gazeteci gözaltına alındı.

Davalar

• Mayıs Ayında -en az- 3 gazeteci hapis/para cezasına mahkum edildi.
• 2 gazeteci beraat etti.
• Ay içinde -en az- 4 gazeteci hakkında soruşturma açıldı.
• Medya ve Hukuk Çalışmaları Derneğinin verilerine göre, cezaevinde -en az- 40 gazeteci bulunuyor.

Toplatma, Erişim Engelleme Kararları

• Erişim Engelleme Kararları: 1.354

Osmaniye İl Jandarma Komutanlığı Siber Suçlarla Mücadele Kısım Amirliğinin talebi üzerine 1.328 internet sitesi mahkeme kararı ile kapatıldı. Sitelerin “yasa dışı bahis”, “dolandırıcılık” ve “müstehcenlik” gerekçeleriyle kapatıldığı bildirildi…

RTÜK Kararları

• Halk TV: İki ayrı idari para cezası…
• Tele 1: İki ayrı idari para cezası…
• Flash TV: idari para cezası…
• KRT: İki ayrı idari para cezası…
• Fox TV: İdari para cezası

Toplatma Kararları

• İstanbul 5. Sulh Ceza Hakimliği, Prof. Dr. Gazi Özdemir’in (Şıra Yayınları) “Son Davet Kur’an” kitabı hakkında Diyanet İşleri Başkanlığının başvurusu üzerine basım, dağıtım ve satış yasağı kararı verdi.

Düşünce Suçuna İlişkin Gelişmeler

• Mayıs Ayında konuşmaları, yazıları ya da düşünceyi ifade özgürlüğü kapsamındaki etkinlikleri nedeniyle -en az- 6 gözaltına alındı.
• -En az- 1 kişi tutuklandı.
• -En az- 1 kişi hakkında soruşturma açıldı.
• Davalarda, -en az- 2 kişi (Canan Kaftancıoğlu/onama) hapis/para cezasına mahkum edildi.
• Canan Kaftancıoğlu: Yargıtay 3. Ceza Dairesi, CHP İstanbul İl Başkanı Canan Kaftancıoğlu’na sosyal medya paylaşımları nedeniyle verilen mahkumiyet kararına ilişkin itirazı 12 Mayıs Günü karara bağladı. Yargıtay, “kamu görevlisine alenen hakaret” (1 yıl 6 ay 20 gün) ve “Türkiye Cumhuriyeti Devletini alenen aşağılama” (1 yıl 8 ay) iddialarıyla verilen cezaları onadı. “Cumhurbaşkanına hakaret” iddiasıyla verilen 2 yıl 4 ay hapis cezasını ise 1 yıl 9 aya indirerek onadı. “Halkı kin ve düşmanlığa alenen tahrik” iddialarıyla verilen 4 yıl 2 ay hapis cezasını ise bozdu.

Sosyal Medya Paylaşımları Nedeniyle Gözaltına Alınanlar, Tutuklananlar

• Sosyal medya paylaşımları nedeniyle Mayıs Ayında -en az- 2 kişi gözaltına alındı.
• Davalarda -en az- 2 kişi (Ezgi Mola) hapis/para cezasına mahkum edildi.

ÖRGÜTLENME ÖZGÜRLÜĞÜ

Yargılanan Parti ve Belediye Yöneticileri:

• Mayıs Ayında, parti, belediye, sendika ve derneklerin üye ve yöneticisi çok sayıda kişi (İHD MYK üyesi Avukat Metin Kılavuz, Batman Belediye Eş Başkanı Songül Korkmaz, Bekirhan Belediye Eş Başkanı Gülistan Sönük, Kozluk Belediye Eş Başkanı Nazime Avcı) gözaltına alındı.
• Gözaltına alınanlardan -en az- 23 kişi de (Ceylanpınar Belediye Eski Başkanı İsmail Arslan, Metin Gürcan) tutuklandı.
• 5 Mayıs Günü, Ankara’da HDP Genel Merkezi önüne, üç kişinin siyah çelenk bırakması ve açıklama yapmasının ardından, bina önünde bekleyen polisler HDP Kadın Meclisi Sözcüsü ve Batman Milletvekili Ayşe Acar Başaran’ı tehdit etti. Olay kameralara da yansıdı. Başaran’ın açıklama yapmak istemesi üzerine gazetecileri uzaklaştıran polisler, Başaran’ı “seni çivilerim” diyerek tehdit etti.
• Bu arada Genel Merkez önüne gelen grupta bulunan sekiz kişi de şiddet kullanılarak gözaltına alındı. Gözaltına alınanlar daha sonra serbest bırakıldı.
• Nesin Vakfı: Yazar Aziz Nesin tarafından 1973 yılında kurulan Nesin Vakfının banka hesapları İstanbul Valiliği tarafından bloke edildi. Nisan Ayında alınan karara ilişkin gelişmeler Mayıs Ayında basına yansıdı.

TOPLANTI VE GÖSTERİ ÖZGÜRLÜĞÜ

• Mayıs Ayında polisin zor kullanarak müdahale ettiği basın açıklaması, bildiri dağıtma, protesto eylemi gibi -en az- 64 eylemde 7’i çocuk -en az- 696 kişi gözaltına alındı.
• 1 kişi tutuklandı.
• Ay içinde, -en az- 17 miting, etkinlik, basın açıklaması, toplantı, gösteri, festival, tiyatro/film gösterimi valilikler ve kaymakamlıklar tarafından engellendi, yasaklandı.
• Toplantı ve gösteriler nedeniyle 47 kişi hakkında dava/soruşturma açıldı. Farklı davalarda yargılanan 2’i çocuk 37 kişi de beraat etti.
• Mayıs Ayında 10 ilde değişik sürelerle eylem ve etkinlikler yasaklandı ya da mülki idare amirinin iznine bağlandı:
• Mardin (2 Mayıs itibarıyla 15 gün; 17 Ekim 2019’dan bu yana uygulanan yasak 942 güne ulaştı)
• Hakkari (4 Mayıs itibarıyla 15 gün)
• Adana (9 Mayıs itibarıyla 15 gün)
• Eskişehir (9 Mayıs itibarıyla 15 gün)
• Batman (10 Mayıs itibarıyla 15 gün)
• Rize (12 Mayıs itibarıyla 5 gün)
• Van (14 Mayıs itibarıyla 15 gün, 28 Mayıs itibarıyla 15 gün; 21 Kasım 2016’dan bu yana yasak 2.029 güne ulaştı)
• Tunceli (14 Mayıs itibarıyla 7 gün)
• Şanlıurfa (19 Mayıs itibarıyla 2 gün)
• Bursa (27 Mayıs itibarıyla 7 gün)

Konser, Tiyatro ve Etkinlik İptalleri

Mayıs Ayında daha önce örneğine pek rastlanmayan bir biçimde konser, tiyatro gibi etkinlikler mülki idare amirliklerince peş peşe yasaklandı ya da organizatörler tarafından “iptal edildi”.

• Kocaeli Derince’de Aynur Doğan konseri belediye tarafından iptal edildi (15 Mayıs)
•  Metin Kahraman-Kemal Kahraman konseri Muş Valiliği tarafından yasaklandı (17 Mayıs)
• Bitlis Eren Üniversitesinde düzenlenecek Bahar Şenliğinde Stêrka Karwan müzik grubunun konseri gerekçe gösterilmeden iptal edildi (17 Mayıs)
• Müzisyen Niyazi Koyuncu’nun Pendik Meydanında vereceği konseri Pendik Belediyesi tarafından iptal edildi (25 Mayıs)
• Amed Şehir Tiyatrosu’nun Kocaeli Çayırova’da belediyeye ait salonda sahneleyeceği Kürtçe “Don Kîxot” oyunu belediyenin salonu başka bir etkinliğe tahsis etmesi nedeniyle iptal edildi (28 Mayıs)
• Apolas Lermi’nin Denizli Konseri Pamukkale Belediyesi tarafından iptal edildi (29 Mayıs).
• Bursa Kültür Park Açıkhava Sahnesinde gerçekleştirilecek olan Aynur Doğan konseri belediye tarafından iptal edildi (31 Mayıs).

(HABER MERKEZİ)