İstinaf'tan emsal karar: Berû oyununun yasaklanması hukuka aykırı
Berû adlı Kürtçe oyunun Gaziosmanpaşa Kaymakamlığı tarafından yasaklanmasını değerlendiren İstinaf Mahkemesi, yasaklama kararını Anayasa’nın temel ilkelerine aykırı buldu.
Fotoğraf: MA
Berû adlı Kürtçe oyununun Gaziosmanpaşa Kaymakamlığı tarafından yasaklanmasına ilişkin yapılan başvuruyu değerlendiren İstinaf Mahkemesi, Kaymakamlığın yasaklama kararını Anayasa’nın temel ilkelerine aykırı buldu.
İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) Şehir Tiyatroları tarafından salgın döneminde özel tiyatrolara destek projesi kapsamında Gaziosmanpaşa Sahnesi’nde sahnelenmesine saatler kala “Bêrû” (Yüzsüz) adlı Kürtçe tiyatro oyunu, Gaziosmanpaşa Kaymakamlığı tarafından “Kamu düzenini bozabileceği” gerekçesi 13 Ekim 2020'de yasaklanmıştı. Mevcut yasaklamaya ilişkin İçişleri Bakanı İsmail Çataklı yönetmeni Dario Fo’nun yazdığı oyun için “PKK propagandası” savunması yapmıştı. İstanbul Valiliği oyunun “PKK propagandası” içerdiği gerekçesi ile oyuncular hakkında adli sürecin başlatıldığını açıklamış, yasaklama kararına birçok çevreden tepki gösterilmişti.
Oyuncular tarafından yasaklamaya ilişkin yürütmenin durdurulması talebiyle dava açılmıştı. Mevcut davayı karara bağlayan İstanbul 10'uncu İdare Mahkemesi, yürütmeyi durdurma talebini reddetmişti.
Mahkeme, Teatra Jiyana Nû (TJN) tiyatro grubunun Mezopotamya Kültür Merkezi (MKM) ile bağlantılı olduğunu, MKM’nin ise “terör örgütü PKK ile iltisaklı” olduğunu savunmuştu.
Teatra Jiyana Nû oyuncuları mevcut İdare Mahkemesi'nin kararını ise İstanbul Bölge İdare Mahkemesi'ne (İstinaf) taşıdı.
İSTİNAF’DAN EMSAL KARAR
Başvuruyu değerlendiren İstanbul Bölge İdare Mahkemesi 10'uncu İdari Dava Dairesi, Anayasa'nın 27’nci maddesinde herkesin bilim ve sanatı serbestçe öğrenme ve öğretme, açıklama, yayma ve bu alanlarda her türlü araştırma hakkına sahip olduğunu, yayma hakkının Anayasanın 1'inci, 2'nci ve 3'üncü maddeleri hükümlerinin değiştirilmesini sağlamak amacıyla kullanılamayacağını hatırlattı. Bu durumda, sanatın bir dalı olan tiyatroda oynanan oyunun kamu düzenini sarsacak veya bozacak nitelik taşımadıkça idari yönden yasaklanmasının Anayasa'nın yukarıda yer alan açık hükmüne ve genel hukuk esaslarına aykırılık oluşturduğunu belirten Mahkeme, "Dava konusu işleme esas alınan tutanakta, daha önce yasaklanan bazı tiyatro oyunlarının olduğu, Mezopotamya Kültür Merkezi'ne bağlı bir çok derneğin kapatıldığı, bazı haber sitelerinde, tiyatro gösteriminden elde edilecek gelirlerin bölücü terör örgütüne destek amaçlı faaliyetlerinde kullanılacağı şeklinde haberlerin olduğu yönünde bilgilere yer verilmiştir. Bu durumda, 5442 sayılı İl İdaresi Kanunu'nun 32. maddesinin (Ç) fıkrası ve 2911 sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu'nun 17. maddesi gereğince suç işlenmesinin önlenmesi ve kamu düzeninin korunması amacıyla dava konusu işlem tesis edilmiş ise de, söz konusu tiyatronun düzenlenmesi halinde suç işleneceğine, kamu düzeni ve güvenliğinin ne şekilde bozulacağına dair açık, somut ve yakın tehlike bulunduğu somut olarak idarece ortaya konulamadığı, tiyatro gösteriminden elde edilecek gelirlerin bölücü terör örgütüne destek amaçlı faaliyetlerinde kullanılacağı yönünde somut bir tespitin olmadığı, sadece haber sitelerinin kaynak olarak kullanıldığı, yine tiyatro oyuncularının terör örgütüne üyelik, irtibat ve iltisakına yönelik savcılık soruşturmasına dayalı bir somut tespite yer verilmediği, ayrıca tiyatro oyununun içeriğine yönelik bir iddia bulunmadığı gibi anılan tiyatro oyununun bugüne kadar bir çok ilde herhangi bir olaya neden olunmadan oynanmış olduğu hususları da gözetildiğinde dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna varılmıştır” ifadelerine yer verdi.
İŞLEMİN İPTALİNE KARAR
İstinaf, “İstanbul 10’uncu İdare Mahkemesince verilen 'Beru:Klakson Borizan Birt' isimli tiyatro oyununun İstanbul İli, Gaziosmanpaşa İlçesi sınırları içerisinde tüm açık ve kapalı alanlarda sergilenmesinin süresiz olarak yasaklanmasına ilişkin Gaziosmanpaşa Kaymakamlığının 13 Ekim 2020 tarih ve 6620 sayılı işlemine yönelik davanın reddine ilişkin kısmının kaldırılmasına, dava konusu işlemin iptaline" karar verdi.
ÖRNEK BİR KARAR
Mevcut karara ilişkin Teatra Jiyana Nû açıklama yaptı. İstanbul Bölge İdare Mahkemesi 10’uncu İdari Dava Dairesi’nin hem kaymakamlığa hem de İdare Mahkemesi’ne evrensel hukuk kuralları gereği bağlayıcı ve örnek teşkil edecek bir karar verdiğinin belirtildiği açıklamada, verilen kararın kararın gerekçesi sıralandı. Anayasa ve AİHS’in konu ile ilgili belirlediği kriterleri Bölge İdare Mahkemesi’nin hatırlattığı belirtilerek, “İtirazlarımızda sunduğumuz savunma ve argümanların haklılığını teyit etmiş, Gaziosmanpaşa Kaymakamlığının almış olduğu yasaklama kararının Anayasa’nın temel ilkelerine aykırı ve hukuken geçersiz olduğuna kesin olarak karar vermiş ve karara karşı itiraz yolunu kapatmıştır” denildi.
"OYUNU ÖZGÜRCE OYNAMAYA DEVAM EDECEĞİZ"
Son dönemlerde Kürt tiyatrosu ve müziğine yönelik ülke genelinde emniyet birimleri ve mülki amirlikler tarafından keyfi ve hukuksuz bir şekilde yasaklama kararlarının verilmeye devam edildiğini hatırlatan Teatra Jiyana Nû açıklamasının devamında, “Bu karar da göstermiştir ki anadilimizde tiyatromuzun yasaklanmasına ilişkin uygulamalar, Anayasal hakları açıkça çiğnemektedir. Bölge idare Mahkemesi'nin almış olduğu bu kararın resmi kurum ve mahkemeler tarafından göz ardı edilemeyeceğini umuyor, tiyatro oyunlarımızı dünyanın her tarafında olduğu gibi Türkiye'de de özgürce oynamaya devam edeceğimizi kamuoyuna duyuruyoruz. Bu vesileyle, yasaklamanın yaşanmış olduğu günden bugüne bizlerden desteklerini esirgemeyen tüm kişi, kurum ve kuruluşlara Teatra jiyana nû ekibi olarak sonsuz teşekkürlerimizi sunuyoruz” ifadelerine yer verildi.
