Türkiye'nin NATO "geri adımı" dünya gündeminde

İspanya’nın başkenti Madrid’de gerçekleşen NATO Liderler Zirvesi'nde AKP’li Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, Finlandiya Cumhurbaşkanı Sauli Niinisto ve İsveç Başbakanı Magdalena Andersson’la dörtlü görüşme yaptı. Görüşmede Türkiye, Finlandiya ve İsveç’in NATO’ya alınması konusunda geri adım attı destek vereceğini açıkladı.

REUTERS: ANLAŞMANIN ARKA PLANINDA BIDEN VAR

Sözcü'de yer alan habere göre, salı günü Erdoğan ile İsveç, Finlandiya ve NATO’nun üst düzey isimlerinin saatlerce görüştüğü ve pek bir ilerleme sağlanamadığını aktaran yetkililer, kahve molasından sonra ise tablonun tersine döndüğünü söyledi.

Finlandiya Dışişleri Bakanı Pekka Haavisto, “İlk iki saat boyunca hiçbir gelişme olmadı. Fakat sonra bir kahve molası verdik. Kahve arasında her zaman biraz yaratıcılık kullanma ve herkese uygun bir dil bulma olasılığı vardır. Biz bunu başardık” ifadesini kullandı.

Reuters ise anlaşmanın arka planında ABD Başkanı Joe Biden olduğunu yazdı. Ajansa konuşan ve ismini açıklamayan üst düzey bir yetkili, “Biden’ın bu haftaki temaslarında hedefi, tarafların bitiş çizgisine ulaşmasını sağlayacak anlaşmaya imza atmasıydı” dedi. Haberde Biden’ın salı sabahı Erdoğan’ı arayarak Madrid zirvesinde anlaşmayı neticelendirmesinin de istendiği kaydedildi.

"ZAFER" DİYE SUNULAN GERİ ADIM

Erdoğan, Finlandiya ve İsveç’in NATO’ya üyelik başvurularının karşısında defalarca “veto kartı”nı öne sürmüş, 16 Mayıs’ta İsveç ve Finlandiya’nın konuya dair Türkiye ziyaretiyle ilgili “Türkiye’ye geleceklermiş, zahmet etmesinler. Türkiye’ye yaptırım uygulayanların bir güvenlik örgütüne katılımına biz evet demeyiz” demişti. Ayrıca, "Tayyip Erdoğan Türkiye Cumhuriyeti’nin başında olduğu sürece, teröre destek veren ülkelerin kesinlikle NATO’ya girmesine biz 'evet' diyemeyiz" ifadelerini kullanmıştı.

Atılan bu geri adım iktidara yakınlığıyla bilinen medya organları ve sosyal medya hesaplarında "Zafer" diye lanse edildi. Bu söylemin dayanağı olarak ise üç ülkenin ortak bildirisi gösterildi.

BİLDİRİDE NELER VAR?

Bildiride şu ifadeler yer aldı: “Finlandiya ve İsveç, tüm terör örgütlerinin Türkiye’ye karşı gerçekleştirdikleri saldırıları açık ve net biçimde kınar. Finlandiya ve İsveç, PKK ve diğer tüm terörist örgütlerin ve bağlantılı şahısların faaliyetlerini engelleyeceklerini taahhüt eder. Finlandiya ve İsveç, Türkiye’nin sağladığı bilgi, delil ve istihbaratı dikkate alarak terör zanlılarına dair sınır dışı veya iade taleplerini hızla işleme koyacak. Finlandiya ve İsveç, PKK ve bütün uzantılarının para toplama ve eleman devşirme faaliyetlerine yönelik soruşturma başlatacak ve bunları yasaklayacaklardır. Türkiye, Finlandiya ve İsveç aralarında artık hiçbir milli silah ambargosu bulunmadığını teyit ederler.”

Ancak diğer ülkelerden bu bildiriye ve "zafer" iddiasına dair farklı açıklamalar geliyor. 

İSVEÇ DIŞİŞLERİ BAKANI: ERDOĞAN'A BOYUN EĞMEDİK

Türkiye ile imzalanan mutabakat sonrası ülkesinde eleştirilere maruz alan İsveç Dışişleri Bakanı Ann Linde "Erdoğan'a boyun eğmedik" dedi.

DW Türkçe'nin haberine göre İsveç basınına konuşan Linde, "Terör faaliyeti olduğu yönünde delil olmadıkça hiçbir iadeye razı olmayacağız" diye konuştu. Linde "Kürtler açısından insan haklarının ya da demokratik haklarının risk altında olduğunu düşünmelerini gerektirecek bir sebep yok" dedi.

Linde ayrıca bir radyoya "İnsanların sahip olduğu demokratik hakları değiştirmeyeceğiz ama öte yandan terör faaliyetlerinin farklı kısımlarını suça konu etmede belirgin sertleştirmelere gidilecek" açıklamasında bulundu.

LİNDE'YE YÖNELİK ELEŞTİRİLER

Öte yandan Yeşiller Partisi Eş Başkanı Märta Stenevi, Linde'den Meclis Dış İlişkiler Komisyonunda mutabakatın içeriğini açıklamasını ve konuyla ilgili soruları yanıtlamasını istedi. Stenevi, Twitter üzerinden yaptığı açıklamada, silah ihracatları ve iade edilecek kişiler konusunda endişe verici değişikliklerin söz konusu olduğunu belirtti.

Hükümetin Meclis çoğunluğunu elde tutabilmesi açısından kritik bir öneme sahip olan Kürt kökenli bağımsız milletvekili Amineh Kakabaveh de mutabakat için "İsveç siyasi tarihinde kara bir gün" dedi. Mutbakatı "barış ve demokrasiyi güçlendirmeyen üzücü ve alaycı bir politika" olarak niteleyen Kakabaveh, Linde için güven oylaması ihtimalini de dile getirdi.  

TÜRKİYE, İSVEÇ VE FİNLANDİYA'DAN 33 KİŞİYİ İSTİYOR

Adalet Bakanı Bekir Bozdağ, Ankara'da basın mensuplarına yaptığı açıklamada, Türkiye'nin İsveç ve Finlandiya'dan 33 kişi için "terör zanlısı" oldukları gerekçesiyle yeniden iade talebinde bulunacağını söyledi.

Bozdağ "Finlandiya'da 6 PKK'lı, 6 FETÖ'cü terörist, İsveç'te ise 10 FETÖ'cü, 11 PKK'lı teröristin dosyaları, ilgili ülkelerin Adalet Bakanlıklarında bekliyor. Şimdi bu mutabakattan sonra biz de Adalet Bakanlığı olarak bunların iadesi hususunu yeniden kendilerine yazacağız ve hatırlatacağız" dedi.

İADE TALEPLERİ DÜNYA BASININDA: KÜRTLER ENDİŞELİ

Bozdağ'ın dile getirdiği bu iade talebi dünya basınının da gündeminde yer aldı.

Çin Merkez Televizyonu (CGTN) söz konusu gelişmelere "Türkiye, üç ülkenin 'birbirlerinin güvenliğine yönelik tehditlere karşı tam desteklerini genişletmeleri' için ilk somut adım olarak 33 Kürt militanın İsveç ve Finlandiya'dan iadesini talep edeceğini duyurdu" şeklinde yer verdi.

Fransa merkezli AFP, "Ankara, İskandinav ülkelerinin NATO üyelik hedeflerine verdiği desteği güvence altına almak için varılan anlaşma kapsamında İsveç ve Finlandiya'dan 33 sözde Kürt militanın iadesini istiyor" dedi.

Time dergisinde ise geniş bir NATO analizine yer verilen yazıda, "Finlandiya ve İsveç, Kürt ayrılıkçıların faaliyetlerini kısıtlamayı kabul etmesi üzerine Türkiye'nin itirazını geri çekmesinin ardından NATO'ya katılmaya davet edildi" vurgusu yapıldı.

The Economist dergisi ise konuyla ilgili yayınladığı haberde "1 milyondan fazla Kürt göçmen Avrupa ülkelerine yerleşti, Finlandiya'da 18 bin ve İsveç'te yaklaşık 100 bin kişi yaşıyor. Türkiye'nin İsveç'ten iade edilmesini istediği kişilerin listesi yazar ve yayıncıları içeriyor. İçlerinden biri yıllardır hayatta değil" bilgisine yer verildi.

Haberde, "ABD, Avrupa Birliği, Finlandiya ve İsveç, PKK'yi terör örgütü olarak kabul ediyor. Ancak Batılı ülkeler kendi güvenlikleri için bir tehdit olarak görmüyor. Madrid'de NATO liderleri, Erdoğan'ı birkaç taviz karşılığında vetosunu bırakmaya ikna etti. Ancak Türkiye ve NATO müttefiklerinin terörün anlamı ve Kürtler üzerinde uzlaşmaları daha uzun yıllar alacak" denildi.

Politico dergisinde yer alan yazıda ise İsveç'te yaşayan Kürtlerin iade edilme endişesi yaşadığına dikkat çekildi. Ülkedeki Kürt yazar Kurdo Baksi'nin "İsveç ve Finlandiya'nın Kürtleri ve iki ülkeye sığınan diğer demokratik görüşlü Türkleri, Türkiye'ye iade etme olasılığından endişe ettiği" açıklamasına yer verdi. 

THE GUARDIAN: BIDEN, ERDOĞAN'I ÖDÜLLENDİRDİ

The Guardian ise Türkiye'nin veto hakkından feragat etmesi karşılığında ABD Başkanı Joe Biden tarafından "ödüllendirildiği" yönünde bir yazı yayımladı. Erdoğan'ın Suriyeli Kürtler'e daha fazla baskı yapmakla tehdit ettiğine dikkat çekilen yazıda, "Biden, Erdoğan'ın vetoyu kaldırmasını Madrid görüşmesini düzenleyerek ve yetkililerine Türk hava kuvvetlerinin modernizasyonuna yardım etmeye istekli olduklarını söyleme yetkisi vererek ödüllendirdi" denildi. (DIŞ HABERLER)

Prof. Dr. İlhan Uzgel: Propagandanın aksine Erdoğan eli boş döndü