Bilet fiyatlarına zam üstüne zam geldi: Bir hafta inşaatta çalışmak iki bilet etmedi

Murat UYSAL
Özlem Songül ABAYOĞLU
İstanbul

İğneden ipliğe gelen zamlardan otobüs biletleri de nasibini aldı. Okulların kapanmasıyla ailelerinin yanına gitmek isteyen öğrenci de bayramı memleketinde geçirmek isteyen yurttaş da bilet fiyatlarından şikayetçi. Otobüs firmaları pahalılık nedeniyle boş giden otobüslerin kendilerini iflasın eşiğine sürüklediğini söyledi.

Bilet kesen bir emekçi “Hiçbir sene bu zaman ki kadar boş değildi” diye tarif ediyor İstanbul Esenler Otogarını. Yolcu sayısı az, firmalar şikayetçi… Otobüs peronlarında biletini alabilmiş yolcularla konuşuyoruz. Adana yolcusu, atanamamış bir Öğretmen Sezer. Memlekete temelli dönüş için otobüs bekliyor. “Buraya ücretli öğretmen olarak çalışmaya geldim. Şimdi memlekete gidiyorum ve dönmeyi de düşünmüyorum. 500 liraya bilet aldım, yolda da 60 lira harcarım” diyor.

“60 liraya yemek yemek mümkün mü?​”

“Bu 60 liranın içinde yemek yok. Bir çorba zaten 30 olur, tuvalet bile 3-4 lira. 20 küsür saat yol yemek yemek yok, tok yolculuk yapmak mümkün değil.”

İNGİLİZCE ÖĞRETMENİ OLDU, ÜNİVERSİTE SINAVINA GİRECEK

İngilizce öğretmenliği okuduğunu ancak ataması yapılmadığı süreçte bir dönem ücretli öğretmenlik yaptıktan sonra işsiz kaldığını söyleyen Sezer, “En ufak bir Avrupa ülkesiyle kıyasladığında durumu görebiliyoruz yani. Yaz aylarına girdik ve herhangi bir tatil hayal planım yok. Her şey çok pahalı. En basitinden yemek yememiz gerekiyor insan olduğumuz için ama et de sebze de çok pahalı. Dışarıda yemek yemek lüks şu an. Ben İngilizce öğretmenlik bitirdim ve ikinci kez sınava gireceğim. En çok atama olan bölümdü aslında ama gittikçe düştü. Fakülte sayısı da arttıkça sınava giren de arttı doğal olarak” diyor. Sezer ücretli öğretmenliğin koşullarını ise şöyle anlatıyor: “Hafta içi 30 saat derse giriyordum. Ekstradan 15 saat de sırf yol param çıksın diye hafta sonu İngilizce kursu açtım.”

İSTANBUL’A GELMEK İÇİN 1 HAFTA İNŞAATTA ÇALIŞTI

Otobüs peronlarında yalnız biletini alan yolcular beklemiyor. Bilete parası çıkışmayan yolcular da boş otobüslere alınmayı bekliyor. 22 yaşında Üniversite Öğrencisi Ahmet de onlardan biri. 4 gün önce Iğdır’dan sınava girmek için İstanbul’a gelen Ahmet, İstanbul’a gelmek için 450 lira verip bilet almış. Iğdır’a dönerken de bilet için aynı harcamayı yapacağını umut eden Ahmet otogara geldiğinde biletin 600 lira olduğunu öğreniyor. Cebinde 500 lirası olduğunu söyleyen Ahmet, “Otobüs firmasıyla konuştum. Bir dahaki otobüs seferinde boş koltuk olursa beni alacak” diyor. 4 günlüğüne İstanbul’a gelmek için inşaatta bir hafta çalıştığını anlatan Ahmet’e cebindeki 500 lirayı yola verince 23 saatlik yolda yemek, tuvalet gibi ihtiyaçlarını nasıl karşılayacağını soruyoruz. “Yemek yemek lüks. Şu an da açım, yolda da aç gideceğim.” diyor.

"AÇ BİR ŞEKİLDE OTOBÜS BEKLEYECEĞİM AKLIMA GELMEZDİ

İki yıl önce Erasmus programıyla yurt dışına gittiğini anlatan Ahmet, “O zamanki arkadaşlarım şu an beni tanıyamıyor. İki yıl önce benim de aklıma gelmezdi burada bu kıyafetlerle, aç bir şekilde otobüs bekleyeceğim” diyor. Gelecekten umudu olmadığını söyleyen Ahmet, “Bu sene mezun olacağım, alanımda iş bulabileceğimi düşünmüyorum. Herhalde bu senenin sonunda Adıyaman’a ailemin yanına döneceğim. Şu yaşımda bunlarla karşılaşmış olmak umudumu kırıyor. Bir şeylerin değişmesi lazım bu iş böyle gitmez. Bir daha ki otobüs de beni almazsa ne yapacağımı bilmiyorum” diye anlatıyor.

5 KİŞİLİK AİLE, TEK YÖNE 3 BİN LİRA VERDİ

Ailesiyle birlikte memlekete gitmek için 5 kişilik bilete 3 bin lira harcadıklarını anlatan Derya, “Bunun yolda yiyip içmesi de var” diye yakınıyor. Ailede üç kişi çalışmasa bilete bu parayı veremeyeceklerini söyleyen Derya, “Eskiden asgari ücret azdı ama en azından insanların karnı doyuyordu. Şimdi o bile çok zor hale geldi. Bayram olduğu için memlekete gitmek zorundaymışız gibi oluyor. Bayram olmasa bu harcamayı yapamayız. O parayla bir kaç ihtiyacımızı falan karşılarız” diye konuşuyor. Sonrasında ön lisans bitirdiğini ve sınava girip lisans eğitimi almak istediğini anlatıyor Derya. Lisans bitince de umudunun olmadığını söyleyerek “Memleket öyle bir hale geldi ki atanıp atanamayacağımız bile belli değil” diyor.

İSTANBUL’A YOL PARASI FRANSA’DAKİ TEYZEDEN

İstanbul’a gelen Leyla ise Eskişehir’de öğrenci. Leyla Eskişehir’de kalmayı istemiş ancak hem kalacak yerinin olmaması hem de geçinememe korkusuyla ailesinin yanına dönmeye karar vermiş. Eskişehir İstanbul arası bilet fiyatı Leyla’nın aldığı KYK kredisinin üçte birine denk geliyor. Bilet fiyatlarının pahalılığından yakınan Leyla, “İstanbul’a gelebilmek için Fransa’da yaşayan teyzemden para istedim. Kendi paramla gelemezdim” diyor.

“Senede kaç kez ailenin yanına gelebiliyorsun?​”“İki ya da üç kez en fazla. Öyle sık sık gelip gitmek mümkün değil. İlk geldiğim zaman otobüs fiyatı 140 liraydı şimdi ise 290 olmuş. Zaten 850 lira kredi alıyorum. Üstelik ben İstanbul’a yakın bir yerde okuyorum” diyerek durumdan şikayet ediyor.

OTOBÜSLER BOŞ GİDİYOR

Yolcular kadar otobüs firmaları da pahalılıktan şikayetçi. Dersim’e sefer yapan bir otobüs firması yetkilisi, “Biletler 600 lira ve zarar ediyoruz. Bireysel otobüsçüler çalışmak istemiyor bu fiyatlara. Araçlar iki tarafa da dolu gidip gelmiyor. Bir taraftan doluysa diğer taraftan boş. Parça, bakım paralarını zaten hiç hesaba bile katmıyorum. Biletler 600 oldu ama KDV oranları yükseldi, arabaların fiyatları arttı. Biletlerin ÖTV, KDV’si de çok fazla. 600 liraya bilet kesiyoruz, kredi kartı çekiyoruz post masrafları da oluyor. İnsanlar şu an internetten ucuz bilet arıyorlar” dedi.

"BAYRAMDAN SONRA BİLETLERE ZAM GELECEK"

Özel şoförlerin yola çıkmadığını söyleyen firma yetkilisi, “Firmalar da dükkan kapanmasın diye çıkıyor bu yolculuğa. Otobüsçüler derneklerden bir şey yapmasını bekliyor. En sonunda hep beraber kontak kapatacağız. Biz bu fiyatlarla bayramdan sonra çalışamayız. Bilet fiyatları 750-800 lira olacak ki onu da kimse karşılayamaz. Asgari ücret belli. Asgari ücretle geçinen bir ailede 3 kişi gitse zaten maaş gitti. Şimdi tesislerde yemekler pahalı, çay ve tuvalet bile pahalı. Bazen öğrenciler geliyor, cebinde parası yok, memlekete gidecek. Yardımcı olmaya çalışıyoruz ama genelde elimizden bir şey gelmiyor bizim de yapabileceğimiz şeyler belli” diye firmaların durumunu anlattı.

Otobüs bilet fiyatları öğrencileri zorluyor

İşçiler için artık tatilde memlekete gitmek bile lüks

2021'de işsizlik ödeneğine başvurularda rekor kırıldı: 1 milyon 880 bin 801

Yıllık resmi enflasyon yüzde 78,6 ile son 24 yılın zirvesinde