İngiltere’de Johnson krizi | Hükümetten üçüncü bakan da istifa etti

Arif BEKTAŞ
Londra

Bir süredir İngiltere’de kendisine güven duyulmayan, yolsuzlukları ve kural tanımaz uygulamalarıyla tepki çeken Başbakan Boris Johnson’ın istifası isteniyordu. İstifa etmemekte direnen Johnson’a tepki gösteren birçok milletvekili açıktan tutum alırken, iki bakanın son hamlesi Johnson’un 10 Numara’da (Başbakanlık) durmasını epey zorlaştırdı.

Maliye Bakanı Rushi Sunak ve Sağlık Bakanı Sajid Cavid, artık başbakana güven duymadıklarını ifade ederek önceki akşam istifa ettiler. Sunak ve Cavid’in istifasını kabineden bakan yardımcıları ve üst düzey bürokratların istifaları izledi. Boris Johnson’ın en çok önem verdiği alanlardan biri olan “Ticaret Elçiliği” kurumundan da istifalar başladı. Fas Ticaret Elçisi ve Muhafazakar Parti Milletvekili Andrew Murrison da istifa etti. Kenya Ticaret Elçisi ve 2019’dan bu yana Muhakafazakar Parti’den Stafford milletvekili olan Theo Clarke de istifa edenler arasında yer aldı. İstifa edenlere Hazine Bakanı John Glen de eklendi.

İstifa edenler arasında bir diğer önemli isim de Kraliyet’in Hukuk Görevlisi (Başsavcılık makamının üstünde olan-Solicitor General) Alex Chalk oldu. Chalk istifa mektubunu paylaştığı sosyal medya mesajında istifası hakkında basına açıklama yapmayacağını belirtti.

Hükümetin en yetkili ikinci pozisyonu olarak bilinen Maliye Bakanlığı boş bırakılmaya gelmezdi. Johnson hızla Maliye Bakanı Sunak’ın yerine Eğitim Bakanlığı görevini yürüten Nadim Zahawi’yi atadı. Nadim Zahawi’den boşalan Eğitim Bakanlığı’na Michelle Donelan atandı.

Sağlık Bakanı Sajid Cavid’in yerine ise Şubat 2022’den bu yana Başbakan’ın en kıdemli siyasi danışmanı olarak görev yapan Steve Barclay atandı.

Uzun bir süredir hastalığından dolayı yataktan çıkmayan 96 yaşındaki kraliçeye gece saatlerinde iş düştü. Kraliçe anında yeni atamaları onaylayarak iş başı yaptırdı.

Ülkede, bakan, devlet bakanı, bakan yardımcısı ve özel sekreter düzeyinde 27 istifa kararı alındı.

PROTESTO EDİLDİ

Londra'daki Parlamento Meydanı'nda Başbakan Boris Johnson'ın istifası talebiyle protesto gösterisi düzenledi. 

JOHNSON'DAN AÇIKLAMA

İstifalar ile ilgili Avam Kamarası'nda soruları yanıtlayan Boris Johnson ise "Zorlu koşullarda bir başbakanın işi yola devam etmektir ve ben de bunu yapacağım, ancak hükümetin çalışmalarına devam edemeyeceğini fark edersem istifa ederim" ifadelerini kullandı.

JOHNSON’A GÜVEN YERLERDE

Bakanların boşalan sandalyelerini hızla doldurarak Kraliçe Elizabeth'e onaylatmasına rağmen, Boris Johnson için istifanın artık kaçınılmaz olduğu belirtiliyor. Muhafazakar Parti milletvekilleri, parlamentoda geçtiğimiz ay Johnson’ın liderliği konusunda bir güven oylaması yapmış ve oylama sonucunda Johnson’a sadık kalan milletvekili sayısı 211 iken, güvenmeyenlerin sayısı ise 148 olmuştu. Johnson’ın bu oylama ile mevcut yasal düzenleme gereği koltuğunu bir yıllığına sağlama almıştı ancak yapılan yorumlarda böyle bir oylamanın ardından Boris Johnson’ın koltuğunu uzun süre koruyamayacağı ifade edilmişti.

Boris Johnson’ın Muhafazakar Parti'nin Parlamento'daki Grup başkanlığına hakkında taciz suçlamaları bulunan Chris Pincher’ı atamasıyla başlayan ihtilafta, salı sabahı yapılan kabine toplantısında kendisine istifa etmesi gerektiği yönünde baskıların yapıldığı belirtiliyor. Johnson’la artık yola devam edilemeyeceğini ifade eden bakanlar eleştirilerini yönelterek kabine toplantısından ayrılmışlar ve ardından Maliye Bakanı ile Sağlık Bakanı on dakika arayla istifalarını sunmuştu.

Bakanların istifa mektuplarında artık Johnson’la yola devam etmenin mümkün olmadığını söyleyerek liderliğe güvenmediklerini söylediği bu son kabine krizinin ardından -Muhafazakar Parti’yi destekleyen gazeteler de dahil olmak üzere- basın Boris Johnson’ın istifanın eşiğinde olduğunu manşetlere taşıdı.

HALK İSTİFA İSTİYOR

Sosyal medyada, “Bakanları bile bir başbakana güvenmiyorsa halk nasıl güvensin?​” sorusu ile birlikte halkın önemli bir bölümü de #Borismustgo etiketiyle Johnson’ı istifaya çağırıyor.YouGov isimli araştırma şirketinin dün açıkladığı kamuoyu anketine göre İngiltere halkının yüzde 69'u Boris Johnson'ın istifa etmesi gerektiğini düşünüyor. Ankete göre ayrıca muhafazakar seçmen tabanında “Boris Johnson gitmeli” diyenler, kalmalı diyenlerden ilk kez daha çok.

Johnson’a güvenmediğini söyleyerek istifa eden Murrison da “Onurlu bir karar alsın, istifa etmek onurlu bir tutumdur” dedi.

BUNDAN SONRA NELER OLABİLİR?

Johnson partinin ve halkın güvenini kaybettim diyerek istifa edebilir ancak Johnson’ın koltuğu bu şekilde bırakacağına ihtimal veren sayısı çok az.Kabineden başka bakanlar da istifa edebilir ve Johnson’a istifa çağrısı yapabilir. Bu durumda Başbakan istifa etmek zorunda kalabilir ancak görüldüğü kadarıyla kabinenin önemli isimleri şimdilik Johnson’a destek vermeye devam ediyor.Johnson’ın bir yıl daha güvenoyu yoklamasına girmesini engelleyen parti kuralı 1922 Komitesi” (the 22) olarak adlandırılan Muhafazakar Parti’nin Avam Kamarasındaki parlamento grubunca değiştirilebilir böylece daha kısa süre içinde muhafazakar parti liderliği yeni bir güven oylaması yapılması mümkün olabilir. Bu kural daha önce Başbakan Theresa May için değiştirilmiş ve hakkında yapılan güven oylamasından altı ay sonra yeni bir oylama yapılabileceğine karar verilmiş ancak bu oylama yapılmadan May istifa etmişti.