Tatil hakkı bir rüya değil

Umut TEPELİ

Şair Abay Konanbay Anadolu Lisesi

İstanbul

Yaz mevsimi, gençliğin her kesimi için artık aynı şeyi ifade etmiyor. Ailesinin durumu iyi olanlar için tatil demek olan bu mevsim, emekçilerin çocukları ve işçi gençler için ise sadece hava sıcaklığıyla ilgili bir kavrama dönüşmüş durumda. Bir yandan geçim sıkıntısı bir yandan gelecek kaygısı bir yandan eğitim sistemini dert eden gençlerin yaz planları da hangi kaygıları daha ağır bastığına göre değişiklik gösteriyor. Tüm bu durumlar gençler için tatili çok daha büyük bir ihtiyaç haline getirmiş olsa da güncel tablo, bu ihtiyacı çoğu genç için hayale dönüştürmüş durumda. Bu durum da tatil hakkı tartışmasını düne göre daha önemli bir hale getiriyor çünkü tatil, artık sadece parası olan için geçerli olan bir durum.

HERKES VE HER ŞEY YIPRANIR

Yenilenmemiz, zihnimizi ve bedenimizi kaygıdan arındırmamız ve yaşantımızda verimli olabilmemiz için tatile ihtiyaç duyarız. Tatil, tam da bu ihtiyaca cevaben “modern” zamanlarda ortaya çıkmış bir kavramdır. Ancak günümüzde tatil ve dinlenme hakkı, kapitalist her ülkede işçilerin ve çocuklarının en çok sıkıntı çektiği ve istismar edilen bir kavrama dönüşmüştür. Ülkemiz işçi ve gençleri, verilere bakılırsa dünyaya kıyasla daha az tatil imkânı bulmakta. Türkiyeli öğrenciler ve çalışan gençler için tatil, bir ihtiyaç değilmişçesine giderek lükse dönüşmüş durumda. Ekonomik sıkıntılar nedeniyle öğrencilere verilen 3 aylık yaz tatili, artık gençlerin iş aramakla geçirdiği veya çalışmadığı durumlarda kendini suçlu hissettiği bir hal almışken çalışan gençlerde de durum benzer ilerlemektedir. Gençlerin yoğun olarak çalıştığı alanlar daha esnek ve kayıt dışılık özelliği gösterdiği için tatil kavramı sürekli olarak belirsizliklerle tarif edilen bir hal almış durumda. Yalnız, bu durumun her zaman böyle olmadığını, başka bir seçeneğin mümkün olduğunu biliyoruz.

TATİL HAKKI RÜYA DEĞİL

Bugünün sorunlarından uzak, işçilerin de insanca yaşama koşullarına sahip olduğu bir örnek var elimizde, Sovyetler Birliği örneği; tatil ve dinlenme hakkının “rüya” olmadığı bir örnek.

Sovyetler Birliği, işçi sınıfının egemen olduğu, kâr amacı güdülmeyen üretim ilişkilerinde emek gücünün metalaşmasına son vermiş ve bugünün aksine insanca yaşama koşullarını yaratmış ilk ülkedir. Bu üretim tarzı emekçilerin ve gençlerin de tatil hakkına da yansımaktadır. Sovyetler Birliği’nde hem uzun hem kısa tatiller net bir şekilde belirlenmiştir.  Aynı zamanda Sovyetler Birliği’ndeki tatil hakkı kavramı sadece kâğıt üzerinde olan bir hak değil, bunun uygulamaya geçebileceği araçlarla desteklenmiştir. Örnek olarak karyola ve minderlerden oluşan ve 1950’lerde yürürlüğe giren kamplar insanların tatil ihtiyacını karşılıyordu. Bu tesislerde kalanlar, tatil ve dinlenmenin yanı sıra sabah sporları, geziler, yürüyüşler gibi kolektif etkinliklere katılabiliyordu.

Günümüzde Türkiye gençliğinin bir hayal olarak gördüğü, çoğu zaman tatil planlarından çok yaz günlerini çalışarak geçirmeyi planladığı bir durum söz konusu. Tatil dışında, gençlerin kültürel etkinliklere katılma, spor yapma gibi planları da mevcut ekonomik koşullar ile büyük oranda ortadan kalkmış durumda. Bu koşullar altında bu sene on dokuzuncusu düzenlenecek Gençlik Yaz Kampı gençlerin ulaşamadıklarını, ihtiyacını hissettiklerini, gelecekten bir yedi gün çalmayı sunuyor. Gençlerin birlikte üretip birlikte eğleneceği, resim atölyesi, heykel atölyesine katıldığı, akşamları konserlerde eğlendiği bir kamp. Birçok etkinliğin, festivalin mevcut hükümet tarafından engellendiği, iptal edildiği, gerçekleşen etkinliklere de ekonomik koşullar dolayısıyla gençliğin katılamadığı şu günlerde, 19. Gençlik Yaz Kampı gençliğin ihtiyacını hissettiği bir kamp.