Sırbistan-Kosova gerginliği: Eski savaşlar yeniden teşvik ediliyor

Kosovalı Sırpların, Kosova’nın kuzeyinde Sırbistan ile olan sınır geçişlerini kapatması üzerine dün Sırbistan-Kosova sınırında gergin saatler yaşandı. Kosova’da sirenlerin çalması ve silah sesleri duyulması sosyal medyada Sırbistan’ın saldırı hazırlığı yaptığına dair iddiaların yayılması da tansiyonu yükseltti.

İki ülke arasındaki gerginlik Sırbistan’ın, 2008 yılında NATO desteğiyle bağımsızlığını ilan eden Kosova’yı tanımamasından kaynaklanıyor.

GERGİNLİK NASIL BAŞLADI?

Pazar günü ise Sırbistan’da iktidardaki Sırp İlerleme Partisi (SNS) milletvekili olan Vladimir Djukanovic’in Twitter’dan “Sırbistan’ın Balkanların ‘Nazilerden temizlemek’ zorunda kalabileceğini yazması dikkat çekti. Aynı tabir, 24 Şubat’taki işgal harekatı öncesi Rusya Lideri Vladimir Putin tarafından Ukrayna için kullanılmıştı.

Öte yandan aynı gün Kosova hükümeti de, Kosova’da yaşayan Sırplar dahil herkesin Kosova kimlik kartı ve plakasına sahip olması zorunluluğun getirileceği açıklaması yaptı. Bunun üzerine ülkenin kuzeyinde yaşayan Kosovalı Sırplar protesto için araçlarla bazı şehir yollarını ve Sırbistan-Kosova sınırına giden yolları kapattı. Kosova’nın Sırpların yaşadığı sınırdaki Mitroviça kentinde siren ve silah seslerinin duyulduğu haberleri gelirken, sosyal medyada ise Sırbistan’ın Kosova’ya saldırı hazırlığında olduğu iddiaları yayıldı. Ayrıca Kosovalı Arnavutların saldırıya uğradıkları ileri sürüldü. Savaşta ikiye bölünen Mitroçava’nın bir bölümü Sırbistan, bir bölümü ise Kosova tarafından bulunuyor.

KOSOVA’NIN YENİ YASASI NE DİYOR?

Kosova Hükümeti ülkede Sırbistan plakalarını “yasa dışı” kabul ediyor ve araç plakalarının “RKS” (Kosova Cumhuriyeti) plakalarına dönüştürülmesini istiyor. Hükümet, bunun için yasal sürecin 1 Ağustos-30 Eylül tarihleri arasında gerçekleşeceğini duyurdu. Aynı şekilde 1 Ağustos itibariyle Sırbistan kimlik belgeli şahıslara ilişkin mütekabiliyet tedbirinin de uygulanacağı ifade açıklandı. Bu doğrultuda ülkeye, Sırp makamları tarafından verilen kimlik belgeleriyle gireceklere, Kosova’da kaldıkları süre boyunca kimlik belgeleri yerine geçecek bir beyan belgesi verileceği aktarıldı.

Kosovalı yetkililer, aynı ilkenin Sırbistan tarafından da Kosova vatandaşlarına 11 yıldır uygulandığı belirtiyor.

Ancak pazar günkü gerilimin ardından Kosova Hükümeti, krize neden olan kararı bir ay ertelediği bildirildi.

SIRBİSTAN: KOSOVA’YA MÜDAHALEMİZ YOK

Bu arada Sırbistan Savunma Bakanlığı, yayılan haberler üzerine bir açıklama yaptı ve Kosova’ya herhangi bir müdahalede bulunmadıklarını ve sosyal medyada yaşanan dezenformasyona itibar edilmemesi gerektiğini kaydetti.

VUCIC: TESLİM OLMAYACAĞIZ

Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic, Kosova ile yaşanan gerginliğin yarına kadar çözülmesini umduğunu söyledi.

Vucic, Sırbistan Genelkurmay Başkanı Milan Mojsilovic ve Kosova'daki NATO Gücü (KFOR) komutanıyla Sırbistan'ın başkenti Belgrad'da bir araya geldi.

Toplantının ardından açıklamada bulunan Vucic, Kosova ile önümüzdeki dönemde bir çözüm yolu bulmayı ümit ettiklerini belirterek, "Umarım iyi haberler alacağız ve bu durum yarın çözülecek" dedi.

Vucic, önümüzdeki haftalar ve ayların oldukça zor bir siyasi mücadeleyle geçeceğine işaret ederek, "Kendilerine hakim olanlara, özellikle de Kosovalı Sırplara teşekkür ediyorum. Teslim olmayacağımızı ve Sırbistan'ın kazanacağını bir kez daha tekrarlamak istiyorum" diye konuştu.

NATO'NUN KOSOVA GÜCÜ: MÜDAHALEYE HAZIRIZ

Öte yandan NATO’nun Kosova Gücü (KFOR) da “Kosova’nın kuzeyinde istikrarın tehlikeye girmesi durumunda müdahale hazır olduğunu” duyurdu. Yapılan açıklamada, KFOR’un Belgrad-Priştine Diyalog Sürecini desteklediği belirtilerek, “Diyaloğun devam etmesi önemli. Bu bölge barışı ve güvenliği için önemli. KFOR, Kosova’daki güven ve huzuru sağlamak için gereken her türlü önemi alacaktır” denildi.

KOSOVA’DAN ‘SIRP ŞOVENİZMİ’ SUÇLAMASI

Kosova Başbakanı Albin Kurti ise, sosyal medyadan yayımladığı görüntülü mesajda, Sırbistan’ı şovenizmle suçladı. Sırbistan’dan ülkeye giriş çıkışlar için talep edilen belgeler daha yürürlüğe girmeden Kosova’nın kuzeyindeki “yasa dışı Sırp yapıları” tarafından yolların kapatıldığını ve silah seslerinin duyulduğunu söyleyen Kurti, bunun öncesinde Belgrad ve Raşka’da korku ve tehdit açıklamaları ve toplantıları yapıldığını aktardı.

Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic ile Sırbistan Hükümeti’nin Kosova Ofisi Müdürü Petar Petkovic’i suçlayan Kurti, “İlerleyen saatler, günler ve haftalar zorlu ve sorunlu olabilir. İyi tanıdığımız Sırp ulusal şovenizmi ile karşı karşıyayız. Siz vatandaşlarımız ve demokratik cumhuriyetimiz için gece gündüz çalışacağız, görevimizin başında olacağız. Birlikte, ülkenin her köşesine yerleştirerek düzen ve kanunu sağlamayı başarıyoruz. Desteğiniz için teşekkürler” dedi.

SIRBİSTAN-KOSOVA GERGİNLİĞİNİN KISA TARİHİ

Sırbistan, 2008’de bağımsızlığını ilan eden Kosova’yı halen kendi toprağı olarak görüyor. Avrupa Birliğinin (AB) ara buluculuğunda 2011’de başlatılan Belgrad-Priştine Diyalog Süreci, ilişkilerin normalleşmesini ve nihayetinde iki ülkenin birbirini tanımasını amaçlıyor. Ancak diyalog süreci, sık sık kesintiye uğruyor.

Kosova’nın plaka ve kimlik değiştirme kararı geçtiğimiz yıl da gündeme gelmiş, Sırbistan Lideri Vucic, Kosova’yı ülkedeki Sırplara genel bir saldırı ve Sırpları Kosova’dan kovma planı yürütmekle suçlamıştı.

1998’de Kosovalı Arnavutlar bağımsızlık için kitlesel protestolara başladı. Dönemin Sırp Devlet Başkanı Miloşeviç yönetimindeki Yugoslavya Ordusu ile bağımsızlık isteyen Kosova Halk Kurtuluş Ordusu arasında çatışmalar ve Müslüman Kosovalılara yönelik sivil katliamlar yaşandı. Sırp güçlerinin Müslümanlara karşı etnik temizliğe giriştiği gerekçesiyle NATO Mart 1999’da Yugoslavya’ya yönelik hava bombardımanları başlatmıştı. 11 haftalık bombardımandan sonra Kosova bölgesi Birleşmiş Milletlerin kontrolüne verildi. 2008 yılında ise Kosova tek taraflı bağımsızlığını ilan etti. Bugün Kosova 97 ülke tarafından tanınıyor.

Kosova’nın kuzeyinde yaşayan Sırplar da çoğunlukla Kosova devletini tanımıyorlar. Örneğin, Balkan Insight’ın haberine göre, 20 yılı aşkın bir süredir elektrik paralarını ödemiyorlar. İki ülke yönetimi arasında Haziran 2021’de varılan ‘yol haritası’ uyarınca Sırpların elektrik için Kosova devletine değil, Sırp devletine ait elektrik şirketi Elektroprivreda Srbije’nin Kosova’daki iştiraki Drustvo Elektrosever’e ödeme yapmaya başlamaları kararı alındı.

YÜKSELEN TANSİYONUN DIŞ ETKENLERİ

Sırbistan ve Kosova gerginliği uluslararası gelişmelerden ve netleşen emperyalist bloklaşmadan bağımsız değil. Sırbistan’daki milliyetçi İlerleme Partisi iktidarı, Rusya yönetimine yakın bir çizgide görünürken, Kosova ise bağımsızlığına destek olan ABD ve AB’ye daha yakın.

Son gerilime ilişkin Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mariya Zaharova bir açıklama yaparak Kosova’yı suçladı ve “Priştine'deki yetkililerin makul olmayan kararı Sırp nüfusunun Kosova’dan sürülmesi için atılan yeni bir adımdır” dedi. Kosova Başbakanı Albin Kurti’nin, Sırbistan’a karşı askeri senaryoları da göz ardı etmediğini savunan Zaharova, “Kosovalıların liderleri, Sırpların, özgürlüklerine doğrudan bir saldırı söz konusu olduğunda buna kayıtsız kalmayacaklarını ve askeri bir senaryo için gerilimi kasıtlı olarak tırmanacaklarını biliyorlar” ifadelerini kullandı. Balkanlardaki gerilimden ABD ve Avrupa Birliği’ni sorumlu tutan Zaharova, “Priştine ile ABD ve arkasındaki AB’yi provokasyonları durdurmaya ve Kosova'daki Sırpların haklarına saygı duymaya çağırıyoruz” diye konuştu.

Öte yandan Kosova yönetimi ise ABD ziyaretinden yeni dönmüştü. Kosova Cumhurbaşkanı Vyosa Osmani ile Başbakan Albin Kurti, ABD Dışişleri Bakanlığında, Dışişleri Bakanı Antony Blinken ile 27 Temmuz’da bir araya geldi.

Osmani, burada yaptığı açıklamada, “ABD ile ilişkilerimiz sadece vazgeçilmez değil, aynı zamanda özgürlüğümüze ulaşmak bizim için varoluşsaldı” derken Rusya’yı hedef aldı ve “Rusya'nın ve bölgedeki vekillerinin planlarının durdurulması için ABD'nin ve Avrupalı müttefiklerimizin sarsılmaz desteğine ihtiyacımız devam edecek. Bu nedenle, demokrasiyi savunmada öncüler olarak, ülkemizin temelleri olan ortak değerlerimizi savunmada başarılı olduğumuzdan emin olmak için Biden yönetimiyle birlikte çalışmayı dört gözle bekliyoruz” ifadelerini kullandı. (AA)

Kosova-Sırbistan gerilimi: Sınırda hava saldırısı sirenleri çaldı!