Çin-Tayvan gerilimi | Tayvan ve Japonya: Çin'in fırlattığı füzeler bölge karasularımıza düştü

ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi'nin Tayvan ziyaretinin ardından Çin Halk Kurtuluş Ordusu'na (PLA) ait 27 savaş uçağının, Tayvan'ın Hava Savunma Tanımlama Sahası olarak (ADIZ*) ilan ettiği bölgeye girdiği bildirildi. Tayvan, karasuları olarak nitelediği bölgeye, Çin ordusunun adayı çevreleyen tatbikatları sırasında fırlattığı bazı füzelerin düştüğünü duyurdu. Tayvan, Silahlı Kuvvetleri’ne bağlı savunma sistemlerini devreye soktuklarını açıkladı. Japonya Savunma Bakanlığı da Çin’in tatbikat kapsamında 9 balistik füze fırlattığını, bunların 5’inin ülkenin münhasır ekonomik bölgesine düştüğünü açıkladı. Çin ise G7 ülkeleri Dışişleri Bakanlarının, "Tayvan Boğazı ve ötesinde kurallara dayalı uluslararası düzeni, barışı ve istikrarı sürdürme konusunda ortak taahhüdümüzü yineliyoruz" açıklamasına tepki gösterdi. 

TAYVAN: ÇİN'E AİT 27 SAVAŞ UÇAĞI TAYVAN'IN HAVA SAVUNMA SAHASINA GİRDİ 

Tayvan Savunma Bakanlığı, Çin Halk Kurtuluş Ordusu'na (PLA) ait 27 savaş uçağının, Tayvan'ın Hava Savunma Tanımlama Sahası olarak (ADIZ*) ilan ettiği bölgeye girdiğini bildirdi. 

Tayvan Savunma Bakanlığı'nın resmi Twitter hesabından yapılan açıklamada, 6 "J-11", 5 "J-16", 16 "SU-30" savaş uçağının hava savunma sahasının güneybatısı ile Tayvan Boğazı'nın ortasındaki bölümüne girdiği, uçakların telsizle uyarıldığı, askeri devriye uçakları ile hava savunma füze sistemlerince takibe alındığı aktarıldı. Tayvan dün de 21 Çin savaş uçağının ADIZ'e girdiğini bildirmişti.

"SAVUNMA SİSTEMLERİMİZ DEVREYE GİRDİ"

Tayvan ordusu ilerleyen saatlerde “PLA, (yerel saatle) 13.56’dan bu yana kuzeydoğu ve güneybatı sularımızda birden fazla Dongfeng balistik füze denemesi yaptı. Tayvan Silahlı Kuvvetleri’ne bağlı savunma sistemleri devreye girdi. Durumu izliyoruz. Bölgesel barışı tehlikeye atan bu tür akıl dışı eylemleri kınıyoruz” açıklaması yaptı. Tayvan Savunma Bakanlığı da Çin'in statükoyu değiştirmeyi ve bölgenin güvenliğini istikrarsızlaştırmayı amaçladığını savunarak, gerginliğin tırmanmasını istemedikleri ancak "güvenlik ve egemenlik söz konusu olursa geri adım atmayacaklarını” kaydetti.

JAPONYA: 5 ÇİN FÜZESİ MÜNHASIR EKONOMİK BÖLGEMİZE DÜŞTÜ

Bir açıklama da Japonya Savunma Bakanlığı'ndan yapıldı. Çin’in tatbikat kapsamında 9 balistik füze fırlattığını, bunların 5’inin ülkenin münhasır ekonomik bölgesine düştüğünü açıklayan Japonya Savunma Bakanlığı, “Çin bugün (yerel saatle) 15:00 ile 16:00 arasında 9 balistik füze fırlattı. Bunlardan 5’i Japonya'nın münhasır ekonomik bölgesine düştü. Savunma Bakanlığı, bilgi toplamak ve analiz etmek, uyarı ve gözetleme yapmak için her türlü çabayı göstermeye devam edecektir” dedi.

ÇİN'DEN G7 ÜLKELERİNİN AÇIKLAMASINA TEPKİ

Öte yandan G7 ülkeleri Dışişleri Bakanları Çin'e karşı ortak açıklama yayımladı. "Tayvan Boğazı ve ötesinde kurallara dayalı uluslararası düzeni, barışı ve istikrarı sürdürme konusunda ortak taahhüdümüzü yineliyoruz” denilen açıklamada, Çin’in özellikle bölgeye yönelik “gereksiz tırmandırma riski taşıyan tatbikatlarından ve ekonomik baskılarından" endişe duyulduğu, Çin’in Tayvan Boğazı etrafında “saldırgan askeri faaliyetlerde bulunmak için Pelosi’nin Ada’ya ziyaretini bir bahane olarak kullanmasına bir gerekçe olmadığı", G7 ülkelerinin meclis üyelerinin uluslararası seyahatlerde bulunmalarının “normal ve rutin” olduğu belirtildi. G7 ülkeleri, "Çin’e bölgedeki statükoyu tek taraflı ve zorla değiştirmeme ve Tayvan Boğazı’ndaki farklılıkları barışçıl yollarla çözme" çağrısı yaptı.

Pekin yönetimi ise G7 ülkelerinin açıklamasına tepki gösterdi. Dışişleri Bakanı Vang Yi, ASEAN-Çin Dışişleri Bakanları Toplantısı için bulunduğu Kamboçya'da yaptığı açıklamada, "Çin'in eylemlerinin, egemenliğini ve toprak bütünlüğünü korumaya yönelik makul ve meşru hareketler olduğunu, G7'nin suçlamalarının temelsiz olduğunu" kaydetti. ABD'nin sorunu yaratan, krizi çıkaran ve gerilimi tırmandıran taraf olduğunu söyleyen Vang, "Eğer yanlış davranışlar düzeltilmezse, uluslararası hukuk nasıl korunabilir?" dedi.

ÇİN, TAYVAN LİDERİNİ, "ULUSAL DAVAYA İHANET" ETMEKLE SUÇLADI

Çin Dışişleri Bakanı Vang Yi, Tayvan hükümetinin lideri Tsai Ing-wen'i de "ulusal davaya ihanet" etmekle suçladı. Çin ajansı Xinhua'nın haberine göre, ABD'nin "demokrasi" bahanesiyle Çin'in egemenliğini ihlal eden kötü niyetli eylemler içinde olduğunu söyleyen Vang, "Tsai Ing-wen'in temsil ettiği, Tayvan'ın bağımsızlığını savunan ayrılıkçı güçler, ABD'nin kuyruğuna takılarak büyük (Çin) ulusal davasının haklılığına ihanet ediyor." ifadelerini kullandı. Vang, söz konusu eylemlerin uluslararası mutabakatı bozamayacağını söyleyerek, "Ateşle oynayanın sonu iyi olmaz. Çin'in egemenliğini ihlal eden cezasını bulacaktır" ifadelerini kullandı.

Vang, açıklamasının ardından, Kamboçya'da Japon mevkidaşı Hayaşi Yoşimasa ile yapmayı planladığı görüşmeyi iptal etti.

ÇİN-TAYVAN SORUNU

Çin'de İkinci Dünya Savaşı'nın ardından, Mao Zedong liderliğindeki Çin Komünist Partisinin (ÇKP) 1949'da iktidara geldi ve Çin Halk Cumhuriyeti'nin kuruluşunu ilan etti. Çan Kay-şek liderliğindeki Çin Milliyetçi Partisi (Kuomintag) üyeleri ise Tayvan'a yerleşip 1912'de kurulan "Çin Cumhuriyeti" iktidarının Ada'da devam ettiğini ileri sürerek bağımsızlık ilan etti.

Bu girişim Çin tarafından kabul edilmese de Tayvan temsilcileri, 1971'e kadar Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulunda Çin'i temsil etti.

1971'de BM Genel Kurulunda yapılan oylamada Pekin hükümetinin Çin'in tek meşru temsilcisi kabul edilmesiyle Tayvan'ın uluslararası örgütlerdeki konumu belirsiz hale geldi.

Pekin yönetimi, "Tek Çin" ilkesini benimseyerek Tayvan'ın kendi topraklarının parçası olduğunu savunuyor. Çin, boğaz ve çevresindeki askeri varlığının yanı sıra Tayvan'ın dünya ülkeleriyle müstakil diplomatik ilişkiler kurmasına, Birleşmiş Milletler'de ve diğer uluslararası kuruluşlarda temsil edilmesine karşı çıkıyor.

ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi'nin, Çin'in itirazlarına rağmen Hint-Pasifik temasları çerçevesinde Tayvan'a gitmesi Çin ve ABD savaş makinelerini hareketlendirmişti. Ziyaretin ardından Çin savaş uçakları Tayvan boğazı üzerinde havalandı, dört Amerikan savaş gemisi de bölgeye yönlendirildi. Çin, "ABD, büyük bir bedel öder" derken Pelosi, ziyaretinin ABD'nin Tayvan'a "koşulsuz desteğinin göstergesi" olduğu mesajını verdi. Yüksek alarma geçen Çin ordusu, Tayvan etrafında 3 günlük tatbikat başlattı. Ayrıca ABD’nin Çin Büyükelçisi Nicholas Burns, Çin Dışişleri Bakanlığı'na çağrıldı.

* ADIZ NEDİR?

Uluslararası hukukta tanımı bulunmayan ve herhangi bir uluslararası otorite tarafından denetlenmeyen ADIZ, genelde ülkelerce tek taraflı ilan ediliyor. Tanımlama sahası, ihlal niyeti olmayan sivil uçakları kapsamına almıyor ancak bölgeye giren askeri uçaklar, potansiyel tehdit değerlendirilerek uyarılıyor. Tayvan, Tayvan Boğazı'nın çoğunu; Çin'in Fujian, Zhejiang ve Jiangxi eyaletlerinin bir kısmını; Doğu Çin Denizi'nin bir kısmını ve bitişik hava sahasını ADIZ bölgesi olarak tanımlıyor. 

Çin'in geçen yıl Çin Halk Cumhuriyeti'nin kuruluşunun yıl dönümünün kutlandığı 1 Ekim ve izleyen günlerde, Tayvan'ın ADIZ ilan ettiği bölgeye çok sayıda uçakla girmesi, bölgede gerilimi yükseltmişti. Tayvan Savunma Bakanlığı, 1 Ekim'de 38, 2 Ekim'de 39, 3 Ekim'de 16 ve 4 Ekim'de 56 savaş uçağının hava savunma tanımlama sahasına girdiğini bildirmişti. Uçuşların sayısının ve sıklığının, Rusya-Ukrayna Savaşı'nın gündem olmasıyla 2022'nin başından itibaren azaldığı gözlenmişti. ABD Başkanı Joe Biden'ın 23 Mayıs'ta Japonya'yı ziyareti sırasında "Çin'in Tayvan'a saldırması durumunda askeri karşılık verileceğine" ilişkin sözlerinin ardından, 30 Mayıs'ta 30 savaş uçağı ADIZ'a girmişti. (DIŞ HABERLER)