Hacer Foggo: Çocuklar okulda sağlıklı besine ulaşabilmeli
Yetersiz ve sağlıksız gıdaya erişim derin yoksulluk içinde yaşayan çocukların bedensel, zihinsel ve duygusal gelişiminde büyük eksiklikleri ortaya çıkartıyor.
Fotoğraf: DHA
Elif Ekin SALTIK
İstanbul
2022-2023 eğitim öğretim yılı için ders zili yarın çalıyor. Yeni eğitim-öğretim yılı için hazırlıklar devam ederken enflasyon rakamları altında ezilen veliler için kayıt masrafı, okul kıyafetleri, kırtasiye masrafları kabusa dönüşmüş durumda. Çocuğunu okula gönderecek veliler pek çok sorunla birlikte çocuğunun beslenme çantasını nasıl dolduracağını da kara kara düşünüyor.
Geçen yıl her 4 çocuktan biri okula aç gitti; bu yıl ağırlaşan ekonomik zorluklar, enflasyon, her gün artan zamlar, geçimin zorlaşması nedeniyle bu sayı daha da artacak. Ders zilinin çalmasına 1 gün kalmışken yoksul ailelerle ve özellikle çocuklarla çalışmalar yürüten CHP Yoksulluk Dayanışma Ofisi Koordinatörü Hacer Foggo ile konuştuk. Ekmek ve Gül’ün çağrısıyla çeşitli illerde kadın dernekleri, kitle örgütleri ve kadınlar tarafından öne çıkarılan “okullarda 1 öğün sağlıklı ücretsiz yemek” talebinin tam da bu dönemde önemli olduğu değerlendirmesi yapan Foggo, “Pek çok ihtiyaç dayanışma ile çözülebilir ancak beslenme sürekli bir ihtiyaç. Dünyanın neresinde olursa olsun bir çocuk evde, okulda asla ve asla yemek düşünmemeli” dedi.
Hacer Foggo | Fotoğraf: Kişisel arşiv
HEDEFLER KONMUŞTU PEKİ NE OLDU?
Eylül ayı ile birlikte yeni eğitim-öğretim dönemi de başlıyor. Ailelerin telaşı başladı. Yoksul emekçi ailelerde, bu ailelerin çocuklarında eğitim ve beslenme ihtiyaçları ne durumda?
Yeni eğitim döneminin başlaması ile birlikte konuştuğum ve ziyaret ettiğim her aile, okullarda kayıt katkı parası, üniforma ücretleri, kırtasiye, servis ve en önemlisi beslenme gibi sorunlardan söz ediyor. Aileler maalesef çocuklarına her gün beslenme koyamayacak durumdalar. Geçen öğretim yılında birçok çocuk sadece bu nedenle okula gitmedi ya da aileleri tarafından gönderilmedi. Çocuklar açısından sağlıksız ve yetersiz beslenme, kronik açlık, sağlığın kötüleşmesi ve stresin öfkenin artması demek. Hem dünyada hem Türkiye’de yetersiz beslenme ile ilgili son yapılan araştırmalar gösterdi ki yetersiz ve sağlıksız gıdaya erişim derin yoksulluk içinde yaşayan çocukların bedensel, zihinsel ve duygusal gelişiminde büyük eksiklikleri ortaya çıkartıyor. Bu kronik açlık devam ettikçe öğrenme güçlüğü ortaya çıkıyor ve yaşam süresi kısalıyor. Evinde yeterli beslenemeyen çocuğun hiç değilse okulda sağlıklı beslenmeye ulaşması gerekiyor.
BM Yoksulluğu Azaltma Kılavuzu yeterli gıda hakkının yoksulluğu azaltmadaki önemini vurguluyor ve yetersiz beslenmenin beyin hücrelerini geliştirmediğini, büyümeyi durdurduğunu ve hastalıkları yaydığını belirtiyor. Ayrıca gıda yoksulluğu ve açlık çeken çocuklar okula odaklanamazlar. Bu nedenle bir an önce okullarda ücretsiz beslenme programları hemen hayata geçirilmeli.
Sağlık Bakanlığı 2019-2023 Çocukluk Çağı Obezı̇tesı̇nı̇n Önlenmesı̇ İle İlgı̇lı̇ Eylem Planı’nda buna yer vermişti. Hazine ve Maliye Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı, Tarım ve Orman Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Çalışma, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ve Belediyeler ortaklığında 2020 yılında sağlıklı büyümenin sağlanabilmesi için “Doğu ve Güneydoğuda okul yemeği programının pilot/öncelikli uygulamasının yapılması, okul yemeği programının ülke genelinde yaygınlaştırılması” hedeflenmişti. Peki ne oldu bu hedef? Bu programın sağlıksız bir neslin gelmesini önlemek için bir an önce başlatılması gerekiyor.
ÇÖZÜM ‘YARDIMSEVERLİK’ DEĞİL TEMEL İHTİYAÇLARIN KARŞILANMASI
Avrupa Konseyi bünyesinde faaliyet gösteren Avrupa Sosyal Haklar Komitesi yayımladığı 2021 İnceleme Raporu’nda da “Yoksulluk ve sosyal dışlanmanın ölçülmesi” başlığı altında Türkiye’deki yoksulluk çalışmalarının 30. maddesine uygun olmadığını tespit etti. Raporda ayrıca Türkiye’nin sağlığın korunması ve en önemli sosyal haklardan biri olan “sosyal yardım hakkı ve yoksulluk ve sosyal dışlanmaya karşı korunma hakkı” konusunda yetersiz kaldığını tespit etti. Bu nedenle yoksulluğu ve çocuklara devredilen yoksulluğu önlemenin tek yolu “yardımseverlik” anlayışı dışında temel ihtiyaçların başta beslenme ve temiz su gibi ihtiyaçların bir an önce ücretsiz olarak okullarda sağlanması gerekiyor.
"2 YAŞIN ALTINDA 23 MİLYON ÇOCUK AŞIRI ZAYIF"
Kocaeli Ekmek ve Gül Kadın Dayanışma Derneğinin mayıs ayında başlattığı, eylül ayında Ekmek ve Gül’ün tüm kesimler tarafından sahiplenilmesi çağrısı yaptığı “Her okulda 1 öğün sağlıklı, ücretsiz yemek” talebinin yaygınlaştırılmasının yoksul çocuklar ve aileleri açısından karşılığı ne olur?
Kocaeli Ekmek ve Gül Kadın Dayanışma Derneğinin geçen öğretim yılında başlattığı “Her okulda 1 öğün sağlıklı, ücretsiz yemek kampanyası” hemen hayata geçirilmeli. Dediğim gibi çocuğuna beslenme veremediği için okula gidemeyen çocuklar var. Sağlıklı bir öğün yemek verilmesi çocukların okul terkini önleyecek önemli adımlardan biri.
Ayrıca beslenme ve öğrenme, yakından ilişkili, sağlıklı beslenme çocuğun fiziksel gelişimini, büyümesini, beyin gelişimini olumlu etkiliyor.
Okul masrafları, kırtasiye, forma tek seferlik bir ihtiyaç ve dayanışma ile çözülebilir ama beslenme hem çocuk hem de aile için süreklilik gösteren bir ihtiyaç. Dünyanın neresinde olursa olsun bir çocuk evde, okulda asla ve asla yemek düşünmemeli. Bu utanç verici bir şey.
BESLENME PROGRAMLARI ÇOK ÖNEMLİ
UNICEF’in 2021 yılı raporuna göre, küresel olarak 5 yaşın altındaki aşırı zayıf çocukların yarısından fazlasının, yaklaşık 23 milyon çocuk, 2 yaşından küçük olduğu tahmin ediyor. Ayrıca çocukların beslenme düzenleri, ve yetersiz beslenme nedeniyle bodurluk riskinin ilk 6 ay ile iki yıl arasında hızla arttığı belirtiliyor. Bu nedenle beslenme programları çok önemli. Hiçbir çocuk okulda beslenme saatlerinde ne yapacağını düşünmemeli, o saati sadece beslenerek geçirmeli.
