Prof. Dr. Hayri Kozanoğlu: Borsada yaşananların finans tarihine geçeceğini düşünüyorum

Uğur ZENGİN
İstanbul

Bankacılık hisselerinin yükselişiyle son bir buçuk ayda yükseliş gösteren Borsa İstanbul’da ‘küçük yatırımcı’ kaybetti. Son bir haftada bankacılık hisseleri yüzde 30’dan fazla değer kaybetti. Bir kamu bankası olan ve borsada işlem gören Halkbank, 5 lira iken yapmadığı geri alımı, hisse 8,06-8,58 TL fiyat aralığında iken yaptı. Halkbank 8 milyon 850 bin adet hisse geri alımı gerçekleştirdi. İktisatçı Prof. Dr. Hayri Kozanoğlu, “Borsa endeksinin sürekli arka arkaya yükselmesi doğal bir şey değil. Bunun sonunun geleceği belliydi. Sonunda da şiddetli bir düşüş ortaya çıktı. Şimdi de kamu, özellikle kamu bankalarını desteklemek için alımlara yöneldi. Devletin borsaya müdahale etmesi de doğal bir durum değil. Bu da ayrı bir suç teşkil ediyor. Bu yaşananların finans tarihine geçeceğini düşünüyorum açıkçası” değerlendirmesinde bulundu.

Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati’nin 23 Ağustos’ta “Döviz kuru ve diğer emtialarda dengeli bir seyir var. Getirisi enflasyonun altında. Vatandaşlara şu an en çok getiriyi getiren Borsa İstanbul. Vatandaşlarımızın nereye kanalize olacağı çok açık” diyerek vatandaşlara önerdiği borsada küçük yatırımcı kaybetti.

BORSADA 2,6 MİLYON KİŞİ VAR, 60 BİNİ BÜYÜK YATIRIMCI

Borsada yaklaşık 2,6 milyon insan işlem yaparken, portföy değeri sıfır ila 10 bin lira arasında bulunan 1 milyon 322 bin gerçek yatırımcı bulunuyor. Bu, Borsa İstanbul’da yatırım yapanların yüzde 58,2’sini oluşturuyor. Borsa İstanbul’da 1 milyon lira ve üzeri portföye sahip 34 bin 607 kişi ise, borsadaki yatırımcıların yüzde 1,52’sini oluşturuyor.

‘NEBATİ SUÇ İŞLEDİ’

Prof. Dr. Hayri Kozanoğlu’na göre, Nureddin Nebati insanları borsaya yönlendirerek suç işledi. “Ekonomi tam bir başarısızlık tablosunu işaret ediyor. Bu nedenle Nebati kendisine bir pay çıkartmak için tek olumlu gördüğü borsayı işaret etti” diyen Kozanoğlu, “Ama bırakın bir kamu görevlisi olan Hazine ve Maliye Bakanını, ekonomi yorumcularının bile yatırım tavsiye vermesi yasaktır. Zaten en basit bir yorumda bile bu belirtilir. Ne yazık ki Hazine Bakanı Nebati, yatırım tavsiyesi vererek, insanları borsaya yönlendirerek açıkça kuralları ihlal etti. Sonunda da özellikle küçük yatırımcıların ciddi zarar gördüğü bir trajedi yaşanmaya başladı” dedi.

‘BÜYÜK PARA SAHİPLERİ VURGUN YAPTI’

Borsa endeksinin sürekli arka arkaya yükselmesinin doğal olmadığını kaydeden Kozanoğlu, “Bunun sonunun geleceği belliydi. Sonunda da şiddetli bir düşüş ortaya çıktı. Borsada önemli olan bir başlangıç noktası ile geldiği nokta değil. Aradaki hareketlerdir. Çünkü bu arada bir kısım insanlar çok büyük zararlara girerler. Büyük para sahipleri ya da yatırım fonları da büyük vurgunlar yaparlar. Anlaşıldığı kadarıyla böyle bir durum ortaya çıktı” dedi.

‘CİDDİ BİR TRAJEDİ’

Son 1 yıl içerisinde borsaya 1,3 milyon yeni yatırımcı katıldı. Borsadaki 2,6 milyon yatırımcının sadece 60-70 bininin ‘büyük yatırımcı’ olduğuna dikkat çeken Kozanoğlu, “Aslında dar gelirli insanların, sınırlı tasarrufu olan insanların borsa gibi çok riskli alana yönlenmemesi gerekir. Piyasa toplumunda insanların kısa sürede çok kazanç elde etmek gibi bir güdüleri var. Bunun sonucunda da borsa yatırımcılarının sayısı çok artmıştı. Zaman içinde göreceğiz ama ciddi zararlar, ciddi aile trajedileri, insanların evlerini satmak zorunda kalması, psikolojik sorunlar yaşaması gibi tablolarla ne yazık ki karşılaşacağız gibi görünüyor” ifadelerini kullandı.

"DEVLET BORSAYA MÜDAHALE ETTİ, BU AYRI BİR SUÇ"

Halkbank’ın hisse alımını değerlendiren Kozanoğlu şu değerlendirmede bulundu: “Şimdi de kamu, özellikle kamu bankalarını desteklemek için alımlara yöneldi. Devletin borsaya müdahale etmesi de doğal bir durum değil. Bu da ayrı bir suç teşkil ediyor. Yarın borsa suni bir şekilde yükseldikçe yine profesyonel olanlar bir an evvel trenden atlayacaklar. Yeni zararlar ortaya çıkacaktır. Kamu bankaları kendi hisselerini kendileri alıyorlar. Devletin piyasada işlem gören 3 büyük kamu bankası, devletin güdümünde. Şimdi yeni bir hataya düşülmüş durumda. Fiyatların şu an düşük ya da yüksek olduğuna ilişkin bir değerlendirmede bulunmuyorum ama kamu bankalarının hisselerinin çok sınırlı bir kısmı piyasada işlem görüyor. O bakımdan banka yönetimlerinin alış veya satış kararları fiyatları çarpıtabilir. Şu anda da öyle bir durum görüyoruz. Bu ileride çok büyük sakıncalar doğuracaktır. Borsa İstanbul, BDDK, SPK gibi kuruluşların bu süreçte sorumluluğu var. Önümüzdeki süreçte daha ciddi çalkantılara gebe gibi görünüyor borsa.”

4 MADDEDE BORSA İSTANBUL’DA NE OLDU?

Prof. Dr. Hayri Kozanoğlu, yaşananları şöyle özetledi:

• Borsanın temmuz sonundan 12 eylüle kadar sürekli yükseldiği dönemde borsa endeksi de keskin bir yükseliş sergiledi. Banka hisseleri her gün yüzde 10 artarak bundan çok daha büyük bir ivme kazandı.
• Bankalar içinde de üç büyük kamu bankasındaki artışlar dikkat çekti. Şimdi de banka yönetimlerinin alım yaptığı görüldü. Bu da fiyatları tekrar suni şekilde yükselten bir etki yarattı.
• Şimdiye kadar da ben borsalarda devletin alıma geçtiğini neredeyse hatırlamıyorum. Bir -uzun konuşulacak bir konu- Hong Hong örneği var. Bu dünyada da çok görülmüş bir durum değil. Bu yaşananların finans tarihine geçeceğini düşünüyorum açıkçası. Sonunun da ne olacağını tahmin etmek mümkün değil.
• Kamu bankaları bu dönemde durgunlaşan ekonomiyi canlandırmak için bir misyon üstlenmiş durumdalar. Bu dönemde kârlılıklarının artması, hisselerinin artması pek beklenmez. Ekonominin gerçekleriyle de çelişik bir durumla karşı karşıyayız.