Bütçe hakkı gereği Muhasebat Genel Müdürlüğü web sayfası yeniden düzenlenmeli

Prof. Dr. Aziz KONUKMAN

Bilindiği üzere 2021 yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanun Teklifi performans esaslı program bütçe sistemine göre hazırlanmıştı. Program, performans sistemine geçilmesine rağmen 2021 yılı ve içinde bulunduğumuz 2022 yılı için Muhasebat Genel Müdürlüğü web sayfasında MERKEZİ yönetim bütçe giderlerinin programlara ve alt programlara göre sınıflandırılması tablolarına yer verilmiyor.

Oysa yeni sisteme geçilmesiyle birlikte o yılın bütçe teklifinde yer alan programlara göre ödenek teklifinin nasıl gerçekleştiğinin izlenebilmesi için bu tabloların verilmesi gerekiyordu. Çünkü kaynak tahsis ve harcama kararlarının odağında yeni sistemle birlikte programlar ve alt programlar yer almaktadır. Bu nedenle programlar; üst politika belgeleri, stratejik plan ve performans programı ile kaynak tahsis kararları arasında bağ kurulmasına temel oluşturur. Ayrıca sonuç odaklı izleme, değerlendirme, raporlama ve yönetsel hesap verebilirliğe imkan sağlar. Alt program ise programın alt unsurlarını içerecek şekilde düzenlenir. Program kapsamındaki ürün ve hizmetlerin, nitelikleri itibarıyla alt gruplara ayrılmasını sağlar. Alt programların belirlenmesinde de programlarda benimsenen ilke ve esaslar uygulanır. Bununla birlikte sınıflandırmanın ikinci düzeyi olan alt programlar, idarelere özgü hizmetleri göstermekte olup programlara göre daha özellikli bir alanı ifade etmektedir.

YENİ FORMATLA BÜTÇE HAKKI İHLAL EDİLDİ

Bu büyük ölçüde bütçe gerekçesi teklif formatının değiştirilmiş olmasından kaynaklanıyor. Yeni formata göre hazırlanan bütçe tekliflerinde, teklifin temel unsuru olması gereken program esaslı ödenek tahsis tablosunun “Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Teklifi” başlıklı “bölüm III’ de yer verilmemesidir. Bu tablonun bilgi verme amaçlı “Program Performans Bilgisi” başlıklı “bölüm IV”e taşınmış olması oldukça manidardır. Burada bir başka tuhaflık bilgi amaçlı vazgeçilen fonksiyonel sınıflandırma esaslı ödenek tahsisi (çünkü ödenek tahsisi artık program esaslı) ile ilgili tabloların (bu tablolara üç basamaklı fonksiyonel dağılım tablosu da eklenmiştir) bölüm IV yerine bölüm III’de yer almış olmasıdır. Yani yeni sistemle birlikte Mecliste ciddi bir müzakere gerektiren program esaslı ödenek tahsisi tablosunun bilgi amaçlı verilmiş olması ciddi bir bütçe hakkı ihlalidir.

Yapılan bu tercih (Bu tabloya bölüm III’te yer verilmemesi) nedeniyle olsa gerek bu tabloya Muhasebat Genel Müdürlüğü web sayfasında yer verilmemiştir. Benzer şekilde, idarelere özgü hizmetleri göstermekte olan alt programlara göre ödenek tahsisine ilişkin tablo da devre dışı bırakılmıştır. İlginçtir, bu tabloya bilgi amaçlı bölüm IV’te bile yer verilmemiştir. Benzer şekilde, bu bölümde kamu idareleri itibarıyla program esaslı ödenek tahsis tablosuna da yer verilmemiştir.

Dolayısıyla, bu durumda o yılın bütçe teklifinde yer alan program ve alt programlara göre ödenek teklifinin nasıl gerçekleştiğinin izlenebilmesi mümkün olamamaktadır. Hem Meclisin hem de kamuoyunun ilgili web sayfasından sözü edilen ödenek kalemlerinde gerçekleşmelerin öngörülerden ne kadar saptığı bilgisine ulaşamamış olması açık bir bütçe hakkı ihlalidir.

UZMANI BİLE ULAŞMAKTA ZORLANIYOR

Ancak ilginçtir, ilgili web sayfasında bulunmayan tablolardan Program Sınıflandırmasına Göre Bütçe Giderleri tablosuna Strateji ve Bütçe Başkanlığı web sayfasının raporlar bölümünde yer alan Merkezi Yönetim Bütçe Gerçekleşmeleri ve Beklentiler Raporu ile Merkezi Yönetim Bütçe Aylık Gerçekleşmeleri Raporu’nda yer verilmiş. Bu tablo bilgi amaçlı verildiğinden olsa gerek ancak raporlarda kendisine bir yer bulabilmiş görünüyor. Bu tablo ilk raporun 3 No’lu eki iken ikinci raporda sonlarda yer bulabilmiş. Uzmanının bile ulaşmakta zorlandığı bu tablonun ayrıntılı bir şekilde yorumlanmaması oldukça manidardır. İstenilse de bu zaten mümkün değil. Çünkü ilgili tabloda başlangıç ödenekleri verilmemektedir. Bu veri yer almayınca gerçekleşmelerin başlangıç ödeneklerinden ne kadar saptığı tespit edilememektedir. Ayrıca ilgili raporlarda Alt Program Sınıflandırmasına Göre Bütçe Giderleri tablosuna yer verilmemesi önemli bir eksiklik olmuştur.

EKSİKLİK GİDERİLMELİ

Bu tablo oluşturularak bu eksiklik giderilmelidir. Ardından bu tabloların her ikisi birlikte Muhasebat Genel Müdürlüğü web sayfasına taşınmalıdır. Başta ana muhalefet partisi olmak üzere Meclis içi ve dışı tüm muhalefet partileri ve emekten yana sendikalar ile demokratik kitle ve meslek örgütleri bu konunun takipçisi olmalıdırlar.