Bir gelecek tasarımı: Sibernetik Kesişmeler

Tacim ÇİÇEK

Emekli Eğitimci; Yazar İlhan Soytürk de İzmir’de yaşayıp daha çok çocuklar için yazan biri. Daha önce şiir, öykü, roman ve düzyazı alanında yetişkinler için de yazmıştı Soytürk, şimdilerde ise çocuklar için yazıyor. İlkokul düzeyinden ilkgençlik düzeyine kadar yazdığı kitaplar ödüller de almıştır. Aslında yazar, bir bakıma öğretmenliğini bu alandaki çalışmalarıyla sürdürmektedir demek bir abartı sayılmaz.

Her yaş grubundaki çocuklar için yazan Soytürk, günümüzün vazgeçilmezi diyebileceğimiz yapay zeka çalışmaları üzerinden bir gelecek tasarımını kaleme almış yeni çalışmasında. İnce ince işleyerek görünür yapmış. Sibernetik Kesişmeler adını vermiş bu yeni bilim kurgu ilk gençlik romanına… Smirna Yayınları (İzmir) etiketiyle temmuz 2022’de genç okurla buluşan romanın ilginç bir kurgusu ve konusu var. Tabii ki konusunu da kurgusunu da anlatacak değilim. Merak eden büyükler de ‘Yazar, nasıl bir gelecek tasarımı yapmış,’ merakıyla edinip okuyabilir bence, çocukları ile birlikte.

‘GELECEK’ TASARIMI

Bilgi sahibi olmadan, etkin okuma yetisi kazanmadan, yapmaya çalıştığı ‘şey’in ‘olmazsa olmaz’larını öğrenmeden, bilmeden ve kendine karşı dahi eleştirel, nesnel olamadan; kendilerine değil de yapmaya soyundukları ‘şey’ler hakkında en küçük bir dokunuşa, söze, uyarıya, hatta yol göstermeye tahammül edemeyen/etmeyenler nedense bir tür cahil cesaretiyle edebiyatın ve sanatın birçok dalında ‘popülizm’ adına görünür olmak, akılda kalmak, kalıcı olabilmek için binbir takla atıyor...  Ve bu yanlış yolda bedel ödemekten de çekinmiyor, gözünü budaktan sakınmıyorlar hiç. ‘Ah okumanın ve öğrenmenin bir tadına varabilseler…’ demekten alamıyorum kendimi ve ‘Sonra ne yapmak istiyorlarsa da yapsınlar’ diye… İnsanın kendini kandırmasının ne büyük çelişki ve de yanlış olduğunu öğrenecekler... Geçmişten günümüze kanıksadığımız ve de adını dilimize pelesenk ettiğimiz ne kadar sanatçı/edebiyatçı varsa bilmeliyiz ki boş beyin kumbarayla çıkmadı ortaya. İşte bu dediğimin bilincinde olan yazarlardan İlhan Soytürk de…

Aslında ‘gelecek’ ile tasarımlar yeni değil tabii ki. Yeni olmadığı gibi eskiyecek de değil üstelik, insan var olduğu sürece… Ütopyalar, distopyalar… Güneş Ülkesi’nden Orwell’in 1984’üne kadar yazmakla bitecek gibi değil… Bir de çağın teknolojisi olan sanal gerçekliğin giriş kapısı bilgisayarlar aracılığı ile sentezleşip ‘yapay zeka’ ve de her alandaki robotlarla birlikte düşünülmesi hem yeni olmayan hem de üzerine yazılıp çizilmemiş alan bırakılmayan çalışmalar düşünüldüğünde… Buna NASA üzerinden edinilen bilgilerle biçimlenen filmlere, kitaplara baktığımızda da devasa bir birikimden söz edebiliriz aslında. Bu alanda öylesine çok dizi, film, roman, çalışma, araştırma, deney ve uygulama var ki… Aklıma gelenleri ve ilgiyle izleyip okuduklarımı sıralayacak olsam epeyi yer tutar. Bu kadarla yetineyim. Yazar da birçok ilgili okuma ve izleme ve araştırma üzerinden edindiklerini içselleştirip kendi ‘gelecek’ tasarımını oluşturmuş.

VERNE’DEN SOYTÜRK’E

Robotlar, yapay zekalar, sanal gerçeklik, gelecekçilik, görünmezlik, başımıza takacağımız kask gibi bir aparatla olduğumuz yerden dünyayı, hatta evreni dolaşacak olmak düşüncesi oldukça ilginç ve bir o kadar da merak konusu tabii ki… Bu alanlarla ilgili kimi gelişmiş ülkelerin yine bu alanlarda çalışma içinde olan çağın ruhunu, bilincini ve bilgisini kendinde toplayan gençleri bünyelerinde istihdam etmeleri boşuna değil… Ama ben Soytürk’ün bu konularla ilgili romanı üzerinden özetle şunu demek zorundayım… Bu alandaki film, dizi ve romanlar bana hep; Say yayınları etiketiyle yayımlanan (2013) Seçkin’in Serüvenleri üst başlıklı 5’li çocuk romanı serimin son kitabı Düş Ülkesi’ni yazarken sıklıkla ve okumaktan büyük keyif aldığım Jules Verne’in ‘Olandan olabileceklere doğru düşsel bir yolculuk yaptım yazdıklarımla.’ sözünü anımsatır. Çünkü Verne, bugün için bile ‘gelecek’ tasarımını iyi yapanların başındadır bana göre.

Soytürk de Verne gibi romanına konu olan şeylerin benzerlerinden yola çıkarak olabileceğe doğru düşsel bir yolculuk yapmış ve öğretmenliğinden kaynaklı bir tecrübe ve rahatlıkla da hitap ettiği kesimin anlayabileceği biçimde dillendirmiş. Bunu yaparken de hem çocuklara göreliği hem de anlatım zenginliğini göz ardı etmemiş. Bu yüzden ben de bir öğretmen olarak diyorum ki ‘Sevgili gençler; yapay zekalarla biçimlenen hayatları, önlenemeyecek olursa küresel ısınmanın dünyamıza ve yaşadığımız yerlere nasıl olumsuz etikler yapacağını, uzay asansörlerini, araştırmalarını daha ilginç ve daha da şaşırtıcı gerçeklikleri merak ediyorsanız edinin bu kitabı. Çünkü konusuyla, kurgusuyla tam da size göre… ’