Emil Lungeanu ve Răzvan Nicula’dan ‘Haykırış Fotoğrafı’ ve ‘Uçurum’

Osman BOZKURT

Sanıyorum bir yazının en zor yeri, kurulacak ilk cümledir. Bazı konular, eserler veya karakterler vardır ki, neresinden yazmaya başlasanız her cümle ardından gelmesi gerekeni çağırır. Bu, konunun, karakterin veya eserin çok yönlü niteliklerinden kaynaklanan zenginliğin sunduğu bir olanaktır. Buna karşın onca zenginliğin kısa bir yazıya sığdırılması gerektiğinde büyük bir zorluğa yol açar. Usar yayıncılığın Türkçeye kazandırdığı Romanyalı Şair Yazar Emil Lungeanu’nun “Haykırış Fotoğrafı” adıyla yayımlanan şiirleri ile Romanyalı Şair, Yazar Razvan Nicula’nın “Uçurum” öyküleri, insanlık durumlarına ilişkin hem zenginliğin olanağını hem de bu yüzden kısa bir yazıya sığdırmanın zorluğunu barındırıyor.

"EN AYKIRI ÇAĞDAŞ YAZAR"

Eserleri, (60 ciltten fazla) “özgün” ve “Taklit edilmesi olanaksız,” “bilinen tüm kalıplara” meydan okuyan ansiklopedik alaycı özellikleriyle sivrilen Emil Lungeanu, eleştirmenler arasında “en aykırı çağdaş yazar” olarak kabul ediliyor. Romanya Yazarlar Birliği Ödülü için adaylık (2000) ve UNITER Ödülü (2003), Yılın Kitabı Ödülü (2013) ve Yazarlar Birliğinin Düzyazı Kulübü Ödülü (2014), Altın Madalya “15 yıl Harfler” S.S.T. (2015), Yazarlar Birliği’nin Luceafărul de dimineaţă dergisinin Edebiyat Eleştirisi Ödülü (2016), Tuna Boyu Yazarlar Birliğinin “Orfeu” Madalyasına adaylık gibi bir çok ödüle değer görülmüştür. Eserleri; İngilizce, Fransızca, Almanca, İtalyanca, İspanyolca, Bulgarca, Arnavutça dillerine çevrilen şairin “Haykırış Fotoğrafı” adlı şiir kitabı da Usar Yayıncılık tarafından okurlarımızla buluşturulmuştur. Edebiyatımızın hatırı sayılır şairlerinden Ahmet Özer, “Haykırış Fotoğrafı’nı Okurken” başlıklı yazısında, “Emil Lungeanu, çağını iyi algılayan bir şair. İnsanın yaşadığı toplumda kendinin ayırdında olup olmadığını sorguluyor,” diyor. Lungeanu’nun yaşam öyküsü, yalnızca şiiri bakımından değil aynı zamanda düz yazı ve edebiyat tarihi alanlarında da tekrar tekrar takdire değer ödülleriyle Ahmet Özer’in saptamasını doğrular niteliktedir. Romanya’nın hatırı sayılır eleştirmenlerinden biri olarak kabul görmesi, şiirinde bile bağlamında kullandığı ironik imgeleriyle görünmeyeni görünür kılan insanlık durumlarına ayna tutan ürünleridir, diyebiliriz. Onun şiirlerinde, mitoloji de var, hüzün de var sevinç de var, aşk da var, yergi de var. Kısaca her türlü insanlık durumu var.  Onun dizelerindeki her sözcük, dizedeki adresini ezberlemiş gibi yerleşik bir düzene sahiptir: “korkarım yine şiir hastalığına tutulacağım/ ilk aşkıma yeniden dönmekten/ tekrar ısıtılmış çorba zararlı der doktorlar -/ korkunun ecele faydası yok ne olursa olsun.” Hiçbir sözcük komşu kelimeleri rahatsız etmez. Sözcükler birlikte imece oluşturarak dayanışma içinde düz yazıdaki anlamlarını aşan ortak bir üst anlama kavuşur.

İNSANİ DUYUŞ VE DÜŞÜNÜŞ

“Uçurum” Öykülerinin Yazarı Răzvan Nicula ise, 7 Ekim 1980’de Bükreş’te doğmasına, hayatını sadece yetişkinlik dönemine kadar Hunedoara ilçesine bağlı Simeria kasabasında geçirmesine karşın, kendisini hep Simeria’lı hissettiğine vurgu yapar. Romanya Yazarlar Birliği üyesi olan Răzvan Nicula’nın yaşam öyküsünde; sadece Yazarlar Birliğinin dergilerine makaleler, denemeler, kısa hikayeler ve kitap eleştirileri yazdığı belirtilse de o, aynı zamanda iyi bir şairdir. Tıpkı Emil Lungeanu’nun öykücülüğü ile nam salmasına karşın iyi bir şair olduğu gibi o da ülkemizde ilkin, Usar Yayıncılığın “Şiir Evreni” seçkisindeki şiirleriyle bilinmesine karşın iyi bir öykücü olduğunu; 2016’da Genç Nesir, 2018’de de Romanya Yazarlar Birliğinin Alba-Hunedoara şubesi tarafından onurlandırıldığı Nesir Ödülü ile kanıtlamıştır. Bu yüzden Usar yayıncılık, onun öyküleriyle ilgilenme ve yayımlama istenci duymuştur. Bir şiir, bir deneme ve kısa öyküler, ayrıca iki kısa öykü kitabı ile üç romanı yayımlanan yazarın “Uçurum” adlı kitabını Usar Yayıncılık Türkçeye kazandırdı. Kimi şiirlerinin Türkçe, Hinduca ve başka dillere de çevrildiği bilinmektedir.

Daha önce Bulgarca çevirisi de yayımlanan “Uçurum” adlı kitabına, Friedrich Nietzsche’nin “Uzun süre uçuruma bakarsan uçurum da sana bakar,” mottosuyla başlayan yazarın, “Şiir Evreni” seçkisindeki “Ölüydüm” adlı şiiri öykülerine ilginin kaynağıdır, diyebiliriz. Uçurum öykülerinde de ölüm temasını yaşamı anlama, anlamlandırma edimi olarak işlediği söylenebilir. Öykülerin kahramanları mezarcı, morg çalışanı gibi genellikle alt toplumsal kesimden veya yazar, ressam, araştırmacı gibi üst sınıftan olmayan okumuş kimliklerden oluşması rastlantı değildir. Çünkü bu da insani duyuş ve düşünüşün, kendine özgü insanı arayışı olsa gerekir.

"HOŞ GELDİN YARIN DİYEBİLMEK"

Şairler Emil Lungeanu ve Răzvan Nicula; Türkiyeli okurlarıyla buluşacak. “Romanyalı kalemlerle hoş geldin yarın diyebilmek” başlıklı etkinlik cumartesi günü Beyoğlu’daki Aynalı Geçit’te gerçekleşecek. Saat 16.00’da başlayacak etkinlikte Romen edebiyatçılar şiirlerini ve öykülerini okuyacak, Türkçeye çevrilen kitaplarını imzalayacak. Osman Bozkurt, Hasan Örnek, Sezai Sarıoğlu, Selda Salman Acar, Aysun Adalı, Eşref Yılmaz, İsmail Afacan, Aydın Kaşkal, Ömer Öneren, Nebahat Akın, Gürsel Sürücü, Kadriye Keser ve Gönül Balkır’ın arasında olduğu isimler Romen edebiyatından öyküler, şiirler okuyacak ve sunumlar yapacak. (KÜLTÜR SERVİSİ)