6 maddede Brezilya seçim sonuçları | Lula'nın zaferi yoksulların ve dışlanmışların oyuyla geldi

Ertan EROL

Bolsonaro halen seçim sonuçları hakkında yorum yapmamış, çoğunluğunu kamyoncuların oluşturduğu bir grup taraftarı ülkenin birçok yerinde yollara barikatlar kurarak askeri göreve çağırmış, görevini yapmayı reddedip yolları açmayan otoyol polisleri hakkında Anayasa Mahkemesi başkanı tarafından soruşturma açılmış, Bolsonarocu WhatsApp gruplarından askerin yönetime el koymak için planları tamamladığına yönelik mesajlar geçilmekteyken Brezilya seçimleri hakkında nasıl yorumlar yapılabilir?

1 - İlk olarak 2018 seçimleri ile karşılaştırma yapıldığında Kuzeydoğu-Güneydoğu ayrımının yerli yerinde durduğunu görmek mümkün. Yani ülkenin en fakir bölgeleri ve siyahların yaşadığı bölgelerde Lula kazanırken, ülkenin en zengin ve beyazların yaşadığı bölgelerinde Bolsonaro kazanmış, hatta bu bölgelerde pandemi ve ekonomik krize rağmen oyunu arttırmış.

2 -  Bu durumu genel hatları ile Lula’nın ekonomik programına bağlamak mümkün müdür? Bolsonaro’nun güvenlik, liyakat ve serbest piyasa ekonomisinin üstünlüğü gibi argümanlarının São Paulo gibi ülke ekonomisinin motoru olan sanayileşmiş bölgelerde destek gördüğü tespiti yapılabilir. Lula’nın ise dolaylı vergilerin azaltılarak gelir vergisinin arttırılması, ücretlerin enflasyona karşı korunması, yeniden bir sanayileşme sürecinin başlatılması, bütün vatandaşlara belirli evrensel bir gelirin sağlanması, posta servisi gibi kamusal hizmetlerin özelleştirilmesinin engellenmesi gibi politikaları, ülkenin düşük gelirli kesimlerinde daha çok yankı bulmuş.

TARIM ŞİRKETLERİNİN DESTEĞİ BOLSORANO’YA 

3 - Lula’nın yüzde 35’i evanjelik kiliselere bağlı, yüzde 10-15’i ise yüksek gelire sahip olan bir toplumda 2 milyonluk bir farkla seçilmesi –her ne kadar Bolsonaro’ya ilk turda attığı fark bu kadar düşmüş olsa da- önemli. Bu kesimlerin yanında büyük tarım şirketlerinin de Bolsonaro’ya olan desteği tamdı. Bolsonaro ikinci tur kampanyasında sürekli olarak aile, toplumsal cinsiyet ideolojisi, uyuşturucunun serbest olacağı iddiası, kiliselerin kapatılacağı gibi argümanları ile bu kesimleri konsolide ettiğine göre seçimlerin az fakla kazanılmış olması bile başarı sayılmalı. Lula’nın bunu geniş bir koalisyon ile sağlayabildiği de unutulmamalı.

BOLSONARO SAĞIN EN ÖNEMLİ GÜCÜ OLDU

4 - Bolsonaro başkanlığı kaybetmiş olabilir ancak gücünü arttırdığı ve ülkedeki sağın en önemli gücü haline geldiği kesin. Senato ve Temsilciler Meclisinde güçlü bir biçimde temsil edilecek olan Bolsonarizmo aynı zamanda ülkenin en önemli eyaletlerinin valiliklerini de ele geçirmiş durumda. Bu açıdan Lula, diğer sağ partileri Bolsonarizmden koparmak ve müzakere etmek durumunda kalacak. Tabii Lula’nın başkanlığı devralacağı ocak ayına kadar sürecek olan geçiş süreci de sancılı geçecek.

LULA’NIN SEÇİLMESİ ÇOK BÜYÜK ÖNEM TAŞIYOR

5 - Lula Brezilya’da üçüncü defa seçilen ilk başkan olurken, ifade ettiği gücün bugün daha da pekiştiği unutulmamalı. Bolsonaro döneminde küresel ve bölgesel sahneden çekilen Brezilya şimdi bu güçlü kişilik ile tekrar önemli bir aktör konumuna gelecektir.

6 - Bölge için ise Lula’nın seçilmesinin çok büyük bir önem taşıdığı kesin. Türkiye’de gök kubbe altındaki tüm sırlara haiz olan bazı kişiler çoktan Lula’nın ne kadar neoliberal olduğunu anlatmaya başlamış olabilirler. Ama Lula’nın seçilmesi, tarım şirketleri tarafından tehdit edilen Amazon yerlilerinden tutun da 2008’de Bolivya’da ayrılıkçı teröristlere karşı UNASUR’un aldığı pozisyon örneğinde görülebileceği kadar bölgede yaşayan birçok insan için önemli bir olaydır. Lula ve Brezilya bölgesel entegrasyon için şüphesiz çok önemli bir yer teşkil ediyor.

BOLSONARO TARAFTARLARI SONUCU KABULLENMİYOR 

Brezilya'da pazar günü düzenlenen başkanlık seçimi ikinci turda kaybeden Jair Bolsonaro yanlısı kamyoncular, ülkenin çeşitli bölgelerindeki yolları kapatarak gösteriler düzenledi. Ülke basınında çıkan haberlere göre, Bolsonaro destekçisi az sayıda kamyoncunun pazar günü Lula'nın yüzde 1 farkla kazandığı seçimlerin ardından araçlarıyla otoyolları trafiğe kapatmasıyla başlayan protestolar, ülke geneline yayıldı.

YOLLARIN TRAFİĞE AÇILMASI TALİMATI

Brezilya Adalet Bakanı Anderson Torres, Twitter hesabından yaptığı açıklamada, protestoların güvenlik güçleri tarafından yakından takip edildiğini belirtti. Anderson, "Yollardaki akışı normalleştirmek adına, gerekli olduğu takdirde, tüm muhtemel eylemler için personel takviyesi ve destek yöntemleri talimatını verdim” açıklamasında bulundu. Federal Yüksek Mahkeme Başkanı Alexandre de Moraes de yaptığı açıklamada, yolların açılması için güvenlik güçlerine bağlı bulundukları makamların takdirine bağlı olarak “gerekli ve yeterli tüm tedbirlerin derhal alınması” çağrısında bulundu.

Seçimi kaybeden Bolsonaro, ülkede 1985'te demokrasinin yeniden tesis edilmesinden bu yana ikinci dönemine seçilemeyen ilk devlet başkanı olmuştu. (DIŞ HABERLER)

Brezilya’da üçüncü Lula dönemi