Prof. Konukman: Kamu kaynağından beslenen dernek ve vakıfların adları gizleniyor

Sayıştay tarafından yayımlanan 2021 Yılı Faaliyet Genel Değerlendirme Raporuna göre merkezi bütçeden transfer(yardım) yapılan dernek, birlik, kurum, kuruluş, sandık vb. kuruluşların hangi kuruluşlar olduğuna ilişkin bir bilginin sunulmadığını belirtildi. Sayıştay, durumun sorumluluk ilkesi gereği hesap verebilirlik ve mali saydamlığı zedeleyecek nitelikte olduğunu ifade ederken, yurttaşlardan alınan vergilerin hangi kuruluşlara aktarıldığı bilgisi Sayıştay ve TBMM’den yıllardır gizleniyor. Meclis’ten ilgili kamu kuruluşları tarafından gizlenmiştir.

İktisatçı Prof. Dr. Aziz Konukman, son raporda bu bilginin 2019 yılından itibaren verildiği bilgisinin ‘oldukça manidar’ olduğunu belirterek, “Bu bilgi yıllardır saklanıyor. Nitekim 2018 Yılı Faaliyet Genel Değerlendirme Raporunda bu açıkça itiraf edilmektedir. Söz konusu raporda ‘Önceki yıl raporlarında eleştiri konusu edilmesine rağmen 2018 yılı Genel Faaliyet Raporunda da bu kapsamda yardım yapılan kurum ve kuruluşların faaliyetlerine ilişkin herhangi bir bilgiye yer verilmeksizin sadece yardım yapılan idarelerin açıklandığı görülmüştür’ deniliyor. Yani sorun geçmiş yıllarda da ne yazık ki Sayıştay’ın eleştirilerine rağmen devam etmiştir” dedi.

Prof. Konukman, bu bilginin verilmiş olsa dahi tek başına yeterli olmayacağını belirtti. “Çünkü bu kaynağın nasıl tahsis edileceğine ilişkin kriterler belirlenmiş değil” diyen Konukman, şu soruları yöneltti: “Bu kuruluşlar hangi kritere göre seçiliyor? Belirlenen kriter ne ölçüde objektif? Seçilen bir kuruluş bu özelliğini kaybetmesine rağmen yardım almaya devam ediyor mu? Bu yardımlar o kuruşun kamu yararına çalışmasında ne ölçüde bir yarar sağlıyor? Yandaş dinci dernek, vakıf ve cemaatlere yardım yapılıyor mu? Kamu idareleri bütçelerinden yardım alan bu kuruluşların faaliyetlerine ilişkin bir değerlendirme yapıyor mu?​”

"AÇIK HUKUKSUZLUK VAR"

Konukman, ‘umursamazlık’ olarak nitelediği durumun sebebini 2021 bütçe teklifiyle birlikte 5018 sayılı kanunun 18.maddesinin H bendinin gereğinin yerine getirilmemiş olmasına bağlıyor. Söz konusu bende göre ‘Merkezî yönetim kapsamında olmayıp, merkezî yönetim bütçesinden yardım alan kamu idareleri ile diğer kurum ve kuruluşların listesinin bütçeye eklenmesi gerektiğini’ kaydeden Konukman, “Liste sunulmayınca 2021 Yılı Faaliyet Genel Değerlendirme Raporunda listeye ilişkin bir değerlendirme yapmaya gerek duyulmuyor. Bu yılki 2023 bütçesinde de bu yasa dışı uygulama devam ediyor. Bu liste geçmiş yıllarda olduğu gibi bu kez de Meclis’e sunulmamıştır. 2024 bütçesi sunulurken hazırlanacak olan Sayıştay’ın 2022 Yılı Faaliyet Genel Değerlendirme Raporunda benzer ifadelerin yer alacak olmasına şaşırmamak gerekiyor. Ancak ilginçtir, yıllardır orta vadeli programı (daha önce orta vadeli mali plan) da içeren bütçe gerekçesi kitabının Merkezi Yönetim Bütçe Kanununa Eklenecek Belgeler bölümünde yer alan Merkezi Yönetim Bütçesinden Yardım Alan İdare, Kurum ve Kuruluşlar başlıklı 5 No’lu tabloya yer vermekle H bendinin gereği yerine getirilmiş izlenimi yaratılıyor. Oysa bu izlenim yanıltıcı. Çünkü o tabloda iki vakıf dışında yardım alan kuruluşların ayrıntılı bir listesi sunulmuyor” dedi.

"BÜTÇE GÖRÜŞMELERİNDE MECLİS’E SUNULMALI"

Konukman hiç değilse bu yılki bütçe görüşmelerinde merkezi yönetim kapsamındaki tüm idarelerin bütçelerinden yardım yapılacak tüm kuruşlar adları ve öngörülen ödenekleri gerekçesi belirtilerek ve bir değerlendirme notuyla birlikte gecikmeli de olsa Meclis’e sunulması gereğine dikkat çekti. Konukman şu ifadeleri kullandı: “Bu yapıldığında sorumluluk ilkesi gereği hesap verebilirlik ve mali saydamlık zedelenmekten kurtulmuş olacaktır. Bu konuda başta ana muhalefet partisi olmak üzere Meclis muhalefetine tarihi bir görev düşmektedir.”

PROF. KONUKMAN'DAN MUHALEFETE ÇAĞRI

“Muhalefete bir görev daha düşüyor” diyen Konukman, şunları kaydetti: “5018 sayılı kanunun 41.maddesinde ‘Sayıştay, mahallî idarelerin raporları hariç idare faaliyet raporlarını, mahallî idareler genel faaliyet raporunu ve genel faaliyet raporunu, dış denetim sonuçlarını dikkate alarak görüşlerini de belirtmek suretiyle Türkiye Büyük Millet Meclisine sunar. Türkiye Büyük Millet Meclisi bu raporlar ve değerlendirmeler çerçevesinde, kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasına ilişkin olarak kamu idarelerinin yönetim ve hesap verme sorumluluklarını görüşür’ deniliyor. Ancak bugüne kadar bu görüşme sonuçları kamuoyu ile hiç paylaşılmamış. Muhalefet bunların paylaşılması yönünde ısrarcı olmalıdır. Bütçe hakkı önemseniyorsa bu sonuçlar mutlaka paylaşılmalı. Bu yapıldığında yurttaşlar ödedikleri verginin uygun yerlerde kullanılıp kullanılmadığını (uygun kuruluşlara yardım yapılıp yapılmadığı da bu kalemlerden birisidir) öğrenmiş olacaktır. Kaldı ki, gürültüsü ve tartışması yapılan söz konusu kuruluşlara aktarılan yardım tutarı burada söz konusu olan kaynak tutarının devede kulağı düzeyinde bile değildir.” (EKONOMİ SERVİSİ)