SASA'da eski şube başkanı, yeni patron temsilcisi
SASA patronu 19 yıl sendikacılık yapan eski şube başkanını vardiya amiri olarak işe aldı. Eski şube başkanının görevi ise “iş disiplinine uymayan” işçilerin fotoğrafını çekerek patrona şikayet etmek.
Ekran görüntüsü Sasa Polyester tanıtım videosundan alınmıştır.
Halil İMREK
Adana
Sabancı Holding’e bağlı SASA’da çalışırken Petrol-İş şube yönetimine giren, 2011’de ise şube başkanlığına başlayan Abdülmecit Dönmez, şube seçimlerini kaybedince emekli olmasına rağmen SASA’ya vardiya amiri yapıldı. Dönmez’in yeni görevi “iş disiplinine uymayan” işçilerin fotoğrafını çekerek patrona şikayet etmek!
İplik, elyaf, polyester ve kimyasal maddelerin üretildiği Adana’daki SASA, 2015 yılında Erdemoğlu Holding tarafından satın alındı. 6 yıldır yaptığı yeni yatırımlar kapsamında büyüdü. Özellikle pandemi döneminde sağlık ve hijyen ürünlerine talebin atmasına bağlı olarak yurt içi ve yurt dışından gelen siparişlere bağlı olarak üretimi de katlandı. Tarihindeki en yüksek ciro ve tonaj rakamlarına da son dönem ulaşan SASA’nın 2022 yılının ilk 9 aylık toplam net kârı 8 milyar TL oldu. Şirketin geçen yıl aynı dönem net kârı 1.41 milyar TL’ydi. İç piyasaya ve yurt dışına üretim yapan SASA aynı zamanda INDITEX, IKEA gibi firmalara da üretim yapıyor.
SASA fabrikasının dokuma bölümünde örgütlü DİSK/Tekstil’i bitiren patronun hedefinde şimdi de Petrol-İş var. Bu durum Petrol-İş Adana Şube Başkanı Abdülmecit Dönmez’in son seçimlerde şubeyi kaybetmesiyle gündeme gelse de işçilerin anlattıkları sürecin çok daha önce başladığını ortaya koyuyor.
Elyaf bölümünde operatör olan Dönmez, 2003 yılında Petrol-İş Adana Şube yönetimine giriyor ve şubenin idari sekreteri olunca profesyonel sendikacılığa da başlıyor. 2011’de emekli olurken bir yandan da şube başkanlığı görevini yürütüyor.
2020 yılında işyeri temsilcilerini de devre dışı bırakarak 3 yıllık sözleşmeye imza atıyor. 3 yıllık sözleşmenin mevcut sorunların kaynağı olduğunu ifade eden işçiler, Petrol-İş Genel Merkezini de Dönmez’in bu keyfi tutumuna seyirci kalmakla eleştiriyor.
ŞUBE BAŞKANIYKEN SENDİKA KARŞITI!
Dönmez, “Diyalogcu sendika” adı altında patron ve fabrika yöneticilerle de ilişkisini geliştiriyor. İşçiler bu sayede oğlunu işe aldırdığını ifade ediyor. İşçilerin dikkat çektiği noktalardan biri ise henüz şube başkanıyken sendika karşıtlığına başlaması. Bu kulağa tuhaf gelse de işçileri arayarak Cemalettin Çetinkıran (şube sekreteri), Zafer Çam (işyeri temsilcisi), Eyüp Biçer’den (işyeri temsilcisi) oluşan bir ekiple, başkanı olduğu sendikanın yetkisinin düştüğünü yaydığı işçiler tarafından dillendiriliyor.
ŞUBE KONGRESİ GECİKTİRİLDİ
Bir işçi kongre öncesi karşılaştıkları tabloyu şöyle anlatıyor: “İşyeri Temsilcisi Zafer Çam beni aradı. ‘Şube Başkanının selamı var. Sendikanın fabrikada yetkisi düştü. Sendika başkanlığı BOTAŞ’lara geçiyor. Gidip sendikadan istifa etsinler dedi.’ Temsilci bana bunu söyledi. Ben de kızdım bağırdım, Başkan sana bunu nasıl söyler, biz sendikamızdan niye istifa edelim, sözleşmemiz daha geçerli dedim.”
Eyüp Biçer, kongreden sonra emekli olurken Dönmez de emekli olduğu Sasa’da vardiya amiri pozisyonunda 15 bin lira ücretle yeniden işe başlıyor. İşçiler vardiya amirinin işini şu şekilde anlatıyor: “Eskiden SASA’da bu işi yapan emekli bir asker vardı. Yeni vefat etti. O işletmeleri dolaşıp iş disiplinine uymayanların, çalışmayanların veya uyuklayanların fotoğrafını çekiyordu. Bu işi yapan ölünce yerine eski sendika başkanını almışlar.”
YILLARCA NASIL BAŞKANLIĞI SÜRDÜRDÜ?
Tüm bu yaşananlar şu soruyu gündeme getiriyor: Dönmez bu şekilde şube başkanlığını yıllarca nasıl sürdürdü? Bu soruya “İşçilerin bölünmüşlüğü ve örgütsüzlüğü” yanıt olabilir. Petrol-İş Adana Şubesi ağırlıklı olarak SASA, BOTAŞ ve Ceyhan-İskenderun gübre fabrikasında örgütlü. “Başkan bizim fabrikadan”, “Milliyetçi bir başkanımız olsun”, “Şu ilçeden olsun”... İşçiler milliyetçi diyerek seçtikleri şube başkanlarının işlerine geldiğinde işçileri milletlerine göre bölüp patronların ise milliyetlerini sorgulamadıklarının farkına varıp bu bölünmenin yerine kendi sınıf taleplerini koymadıkça böyle şube başkanlarının çok görüleceği açık.
KÂR PAYI SENDİKALI İŞÇİLERE VERİLMEDİ
İşçilerin sendikasızlaştırılmasında direkt rol oynayan sendika şube başkanı bir yandan da Erdemoğlu Holdingin girişimlerini kolaylaştırıyor.
Her şey Antep’teki Merinos başta olmak üzere bünyesinde bulunan fabrika ve işyerlerinde sendika barındırmayan Erdemoğlu’nun SASA’yı almasıyla başlıyor. Erdemoğlu Holding SASA’yı aldıktan kısa süre sonra patron İbrahim Erdemoğlu, ilk olarak işçileri toplayıp “Kâr payı dağıtacağız” diyor: “Ben kimse sendikadan istifa etsin demiyorum. Sendikadan çıkın demiyorum ama sendikalılara kâr payı vermeyeceğim bunu bilin.”
Sendikasız işçilere sus payının verilmesi sendikalı işçiler arasında huzursuzluk yaratıyor. Şube Başkanı Dönmez, sendika karşıtı bu uygulamaya karşı bir eylemde bulunmak yerine fabrikanın yeni müdürü Mehmet Şeker ile özel bir diyalog yolunu seçiyor. Buna rağmen işçiler bu girişimi kararlılıkları sayesinde hasar almadan atlatırken diğer yandan bu gerçek bir sendika ve toplu sözleşmenin önemini de ortaya koyuyor. Toplu sözleşmeye yazılmamış ve arkasına işçinin örgütlü gücü bulunmayan bir kazanım kalıcı olabilir mi? Keza olmuyor, bir süre sonra kâr payı uygulaması unutuluyor...
ENFLASYON KRİZİNİ FIRSATA ÇEVİRDİ
Ancak SASA patronu sendikasızlaştırma girişimlerine devam ediyor. Petrol-İş’in 3 yıllık sözleşmeye imza attığı için alınan zam enflasyon karşısında eriyince, patron bu durumu fırsata dönüştürüyor. Fabrika müdürleri Mehmet Şeker ve Kemal Öz’ün önerisiyle patron sendikasız ya da kapsam dışı işçilere yüzde 30 zam yapıyor. Buna karşı eylem yapmak bir yana Şube Başkan Dönmez, bu zammın sendika üyelerini kapsaması için bir girişimde dahi bulunmuyor. İşçilere ise patronun ek zam talebini kabul etmediğini söylüyor. Gerçek ise Petrol-İş Genel Başkanı Süleyman Akyüz’ün Adana’ya gelince ek zam talebinde bulunmasıyla ortaya çıkıyor. Muhatap Mehmet Şeker ‘Bize böyle bir talep gelmedi’ diyor...
PATRON İŞ YASASININ ÖZÜNE SALDIRIYOR
Bir yandan Anayasa ve yasaların sendika hakkını ‘güvence altına’ aldığı, İş Yasası’nın amacının özde işçiyi patrona karşı korumak olduğu, bunun en önemli ayağının da sendika olduğu söylenirken, ki bu tarifler Çalışma Bakanlığı düzeyinde de dile getirilirken diğer yandan SASA patronu açıkça hayata geçirdiği bu iki uygulamayla da sendikalı işçilerin aleyhine yönelik çalışmalar yaparak, işçilerin sendika hakkına müdahale ediyor.
Patronlar açıkça zaten kadük kalan yasanın özünü bile ihlal etmekte bir sakınca görmezken, resmi enflasyonun yüzde 85 olduğu, asgari ücrete yüzde 30 ek zam yapıldığı, promosyon sözleşmelerinin tek taraflı feshedildiği bir ortamda kendilerini yasanın içine hapseden sendikacıların yeni zam talep etmek için bir-iki yıl geçerli olan sözleşmelerin bitmesini beklemelerinin yarattığı sonuç ortada. SASA örneğinde de görüldüğü gibi patronlar sendikasız işçilere zam yapıp sendikadan istifa ettirebiliyor.
Peki bu öykü nasıl bitecek? SASA’da petrokimya kolunda 1100 işçi çalışıyor. Sendikalı olan işçi sayısı 550’den 130’a düştü. 130 işçi yüzde 30 eksik ücretle çalıştırılmalarına, patronun ve şimdi onun temsilcisi olan eski şube başkanının bütün çabalarına karşın sendika hakkında direniyor. Bu işçiler zamanında müdahale etmediği için genel merkeze de tepkililer. Ama sendikalarına da sahip çıkmaktan vazgeçmiyorlar. Petrol-İş Genel Merkezi ve Adana Şubenin yeni yönetimi ciddi bir çalışma yürütmezse geçerli olan TİS’in süresi dolacağı için 31 Aralık’ta sendikanın yetkisi düşecek. Bu öykünün sonunu şimdi direnen 130 işçi yazacak, olumlu ya da olumsuz...
YETKİ DÜŞENE KADAR TİS’TEN KAYNAKLI HAKLAR DEVAM EDER
Petrol-İş’in imzaladığı 3 yıllık sözleşme 31 Aralık’ta sona erecek. Ancak Bakanlıktan son alınan yetki belgesi doğrultusunda sözleşme süresi bittikten sonra işçiler sendika üyesi kaldıkları sürece sözleşmeden (son imzalanan) doğan haklardan faydalanmaya devam edecek.
Sendikanın yetkisi düştüğü takdirde üyeliği devam eden işçiler herhangi bir iş sözleşmesi imzalandığı durumda en son imzalanan toplu iş sözleşmesinden ücret zammı hariç yararlanacak.
PATRONCU DÖNMEZ’İN 19 YILLIK SENDİKACILIĞI BİTTİ
Petrol-İş Adana Şubesinin 15. Olağan Genel Kurulu 3 Eylül Cumartesi günü yapıldı. Genel kurula Petrol-İş Genel Başkanı Süleyman Akyüz de katılarak bir konuşma yaptı. Yapılan seçim sonuçlarına göre şube başkanlığına Bülent Kılıççıoğlu, başkan yardımcılıklarına Kemal Bacı ve Muhittin Bülent Ağca seçildi. Durdu Kasapoğlu ve Harun Yıldırım yönetim kurulu üyeleri seçildi. Son kongrede Abdülmecit Dönmez sendika karşıtı tutumu nedeniyle işyeri delege seçimini kaybetti bunun üzerine aday olamadı. Merkez delegesi olmak ve merkeze sıçramak gibi çabaları olsa da karşılık bulmadı. 2003 yılında şube idari sekreteri olarak profesyonel sendikacılığa başlayan Dönmez, 2011 yılında şube başkanı olmuştu. Toplamda 19 yıl sendikacılık yaptı.
