Araştıran ve tartışan bir yazar Kemal Tahir

Tahir ŞİLKAN

Kemal Tahir (1910-1973) edebiyatımızın yazdıkları, söyledikleri ile en çok tartışılan yazarlarındandır. Nâzım Hikmet'le birlikte yargılanmış, 12 yıl hapis yatmıştır. Nazım Hikmet'in "Orası" başlıklı yarım kalmış romanının kahramanlarından biri olan Kemal Tahir, edebiyatımızın en üretken yazarlarındandır. 6-7 Eylül olayları ile ilgili olarak da tutuklanmış, 6 ay hapis yatmıştır. Yalın bir dille yazılan, bol diyaloglu, kolay okunan romanlarının bir kısmı ölümünden sonra yayınlanmıştır.

***

Tarih tezlerini ortaya koyduğu romanları çok tartışılmıştır. Devlet Ana, Kurt Kanunu, Yorgun Savaşçı, Bozkırdaki Çekirdek, Esir Şehir İnsanları, Esir Şehrin Mahpusu ve Yol Ayrımı (üçleme)en çok tartışılan ve okunan romanlarıdır. 'Kurt Kanunu'nda, Mustafa Kemal'e yönelik 'İzmir Suikastı'nı farklı bir bakış açısıyla anlatmıştır. 'Bozkırdaki Çekirdek' romanı ile "Köy Enstitüsü" tartışmasına farklı bir boyut kazandırmış, 'Rahmet Yolları Kesti' romanında "eşkıyalık" olgusunu anlatmıştır. 'Yorgun Savaşçı' romanı ile Çerkez Ethem ve kurtuluş savaşına yaklaşımı çok tartışılmış, Fikirlerini güçlü biçimde savunan Halit Refiğ'in çektiği "Yorgun Savaşçı" filmi 12 Eylül generalleri tarafından yakılarak yok edilmiştir.

***

Kemal Tahir ölümünden sonra yayınlanan ve çok etkileyici bir sinema uyarlaması olan 'Karılar Koğuşu' romanında dünya görüşünü satır aralarında bütün açıklığıyla ortaya koyar. İkinci Dünya Savaşı yıllarında, Malatya cezaevinde geçen, özyaşamından izler taşıyan, idam cezası, ahlaki çöküntü, savaşın getirdiği yokluklar, yoksunluklar ve çok güçlü bir cezaevi anlatısıdır, "Karılar Koğuşu".                                        

***

Kemal Tahir, 'Bir Mülkiyet Kalesi'nde, 2.Abdülhamit'in marangoz atölyesinde binbaşılığa yükselen, 1908 Devrimi'nden sonra emekli yapılan, Birinci Dünya Savaşı başlayınca yeniden göreve çağrılarak Burdur Devlet Hastanesi'nde görevlendirilen babasının hikayesini etkileyici biçimde anlatır. Yine ölümünden sonra yayınlanan otobiyografik romanı, 'Hür Şehrin İnsanları'nda, Serbest Fırka'nın kurulduğu 1930 yılında geçen bir İstanbul hikayesi anlatır.

*** 

Kemal Tahir'in romanlarının dışında güçlü bir hikâye yazarı olduğu, sağlığında yayınlanan kasaba ve köy insanlarının cinsellikle örülü yaşamlarını anlatan, 'Göl İnsanları'nın dışında, ölümünden sonra yayınlanan 'Dutlar Yetişmeden' ve 'Zehranın Defteri' adıyla yayınlanan kitaplarla yeniden gözler önüne serilmiştir.

***

Yurt ve dünya sorunları üzerinde, okuyan, araştıran, tartışan ve ciltler dolusu kitaplar yazan Kemal Tahir, Türkçe edebiyatın unutulmaz yazarlarından biridir.