Enflasyon düştü, fiyatlar arttı

Türkiye’de rekor seviyelere yükselen enflasyon Aralık 2022'de Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre yaklaşık 1.5 yıl aradan sonra baz etkisiyle düştü. TÜİK verilerine göre Kasım 2021 enflasyonu olan yüzde 3,51 yerine Kasım 2022’deki yüzde 2,88 eklenince yıllık enflasyon düştü. Temel tüketim maddelerinde fiyat artışı, yüzde 2,88’lik aylık enflasyonun oldukça üzerinde hesaplandı.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) kasım ayı enflasyon verilerini açıkladı. Buna göre kasımda aylık enflasyon yüzde 2,88 arttı. TÜİK verilerine göre kasımda yıllık enflasyon yüzde 84,39 oldu. Aylık olarak artış yüzde 2,88 düzeyinde gerçekleşti. Böylelikle aylıkta artış serisi 47. aya yükseldi.

Tüketici enflasyonunda TÜİK’e göre artışın en yüksek olduğu üç ana harcama gurubu ise sırasıyla, yüzde 107,03 ile ulaştırma, yüzde 102,55 ile gıda ve alkolsüz içecekler ve yüzde 92,83 ile ev eşyası oldu. Böylece ulaştırmada üç haneli enflasyon gerçekleşti.

ENAG: ENFLASYON YILLIK YÜZDE 170,70’E ÇEKİLDİ

Enflasyon Araştırma Grubu (ENAG) kasım ayında tüketici enflasyonunun baz etkisi nedeniyle, yıllık bazda yüzde 170,70 seviyesine gerilediğini açıkladı. Bir grup akademisyen tarafından enflasyon araştırması sürdüren ENAG, tüketici enflasyonunun aylık bazda yüzde 4,24 arttığını açıkladı. Yılbaşından bu yana artışın yüzde 125,43 olduğunu kaydeden ENAG verilerine göre enflasyon ekim ayında yüzde 185 seviyesindeydi.

Harcama grupları bazında bakıldığında, giyim ve ayakkabı kategorisinde kasım ayında enflasyon oranı yüzde 15,4 olarak gerçekleşti. Ev eşyasında fiyat artışları yüzde 14,26 çeşitli mal ve hizmetlerde ise yüzde 9,02 oldu.

Bir önceki aya göre enflasyon oranı gerileyen tek kategori, yüzde 0,08 azalışla sağlık oldu. Sağlığın ardından yüzde 0,91 artışla haberleşme, yüzde 1,41 artışla ulaştırma kategorisi sıralandı.

ZAMLAR SÜRECEK: ÜRETİCİ ENFLASYONU YÜZDE 136

Türkiye İstatistik Kurumu kasım ayı üretici fiyatlarını duyurdu. Artan üretici enflasyonu, tüketici enflasyonun üzerinde seyretti. Üretici enflasyonu 2022 yılı kasım ayında bir önceki aya göre yüzde 0,74, bir önceki yılın aralık ayına göre yüzde 98,20, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 136,02 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 128,94 artış gösterdi.

Artış, madencilik ve taş ocakçılığında yüzde 146,43, imalatta yüzde 107,64, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında yüzde 442,97 ve su temininde yüzde 114,41 artış olarak gerçekleşti.

Ara malında yüzde 103,78, dayanıklı tüketim malında yüzde 93,87, dayanıksız tüketim malında yüzde 124,66, enerjide yüzde 337,34 ve sermaye malında yüzde 86,41 artış yaşandı.

Yıllık en düşük artış; yüzde 64,45 ile ana metaller, yüzde 65,31 ile diğer ulaşım araçları, yüzde 74,89 ile metal cevherleri alt sektörlerinde gerçekleşti. Buna karşılık elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme yüzde 442,97, diğer metalik olmayan mineral ürünler yüzde 203,36, ham petrol ve doğal gaz yüzde 202,77 ile endekslerin en fazla arttığı alt sektörler oldu.

DAR GELİRLİNİN GIDA ENFLASYONU YÜZDE 131-151 ARASINDA

Resmi enflasyon gelir gruplarının alım gücünü yansıtmadı. DİSK-AR tarafından yapılan hesaplamaya göre emeklilerin gıda enflasyonu yüzde 131, en yoksul ikinci yüzde 20’lik gelir grubunun gıda enflasyonu yüzde 132, en yoksul yüzde 20’lik gelir grubunun enflasyonu ise yüzde 151 olarak gerçekleşti.

DİSK-AR olarak TÜİK’in ham verilerinden yararlanarak emeklilerin, dar gelirlilerin, düşük gelirlilerin hissettiği enflasyonu yeniden hesapladı. Hesaplamaya göre gıda enflasyonu ortalama yüzde 102,6 olarak gerçekleşirken emeklilerde gıda enflasyonu yüzde 130,7 oldu. Üçüncü yüzde 20’lik gelir grubunun gıda enflasyonu yüzde 11,4 olurken, düşük gelirli ikinci yüzde 20’lik grubun gıda enflasyonu yüzde 132,1, en yoksul yüzde 20’lik gelir grubun gıda enflasyonu ise yüzde 151,4 olarak gerçekleşti.

Dördüncü yüzde 20’lik gelir grubunun gıda enflasyonu yüzde 101,6 olurken, en yüksek gelir grubunun gıda enflasyonu ise yüzde 75,4 oldu. Böylece en yoksul gelir grubu yüzde 151,4 oranında gıda enflasyonu hissederken, en yüksek gelir grubu ise yüzde 75,4 oranında gıda enflasyonu hissetmiş oldu. Bu durum enflasyonun gelir gruplarına göre önemli ölçüde farklı hissedildiğini ortaya koydu.

Kasım 2022’de yüzde 84,4 olan resmi enflasyon oranı AKP dönemi için yeni bir rekor anlamına geldi. Aralık 2002’de yüzde 29,7’lik bir enflasyon devralan AKP 20 yılda enflasyonu 55 puan artırmış oldu.

BAZ ETKİSİ NEDİR?

Ekonomik verilerde baz etkisi, verinin yıllık değişiminin son ayda gösterdiğinden değil, 12 ay önceki değişiminden etkilenmesi durumuna denir. Örneğin 2020 kasım ayı yıllık enflasyonu hesaplamasında, 2020’nin kasım ayı tüketici endeksinin 2019 yılı Kasım ayı tüketici endeksine göre yüzde değişimine dikkat edilir. 2020 yılı kasım ayında tüketici endeksi normal ortalamalara göre çok daha düşük bir oranda yükseldiyse 2021 yılı kasım ayında yıllık enflasyonu artmış bir baz etkisi görülür.

Dün yayımlanan enflasyon verilerinde yıllık bazda enflasyon ‘baz etkisi’ nedeniyle azaldı. TÜİK’e göre Kasım 2021 enflasyonu yüzde 3,51 idi. Kasım 2022 için tespit edilen yüzde 2,88 aylık enflasyon, geçtiğimiz yılın kasım ayı enflasyonu yerine eklenince yıllık enflasyon düşmüş oldu.  Ancak yıllık enflasyon oranı düşse de fiyatlar genel seviyesi bir önceki aya göre yüzde 2,88 arttı.

(EKONOMİ SERVİSİ)

Ekim ayında yıllık enflasyon ENAG'a göre yüzde 185, TÜİK'e göre yüzde 85,51'e oldu