Moskova ve Riyad arasında petrol rekabeti mi?
Yaptırımlar nedeniyle Avrupa’daki Rus ham petrolünün yerini Suudi arzı alıyor, ancak Asya'ya yapılan satışlar potansiyel bir sürtüşme kaynağı oluşturuyor.
Fotoğraf: Pixabay
Batı’nın Rus ham petrol satışlarına yeni cezalar getirmesi, Rusya’nın diğer pazarlarının önemini artırdı. Ukrayna savaşı gerekçesiyle enerji ticareti yeniden düzenlenirken, Suudi Arabistan ve Rusya arasındaki petrol rekabetinin artacağı yorumları yapılıyor. Rusya’nın petrolünü Hindistan, Çin ve Türkiye’ye yönlendirmek istediği de belirtiliyor.
Vortexa analiz firmasının Middle East Eye (MEE) haber sitesi ile paylaştığı verilere göre, Mısır’ın Sumed boru hattı ve Suudi limanları üzerinden Avrupa’ya ihraç edilen Suudi ham petrolü ekim ve kasım 2022 arasında günde ortalama 798 bin varil olurken, bu rakam Rusya’nın Ukrayna işgali öncesindeki ocak ve şubat aylarındaki 663 bin varile kıyasla yüzde 17 artış gösterdi.
Bu artış, Avrupa’nın Rus enerjisine olan bağımlılığını azaltmaya çalıştığı bir döneme denk geliyor. Rusya’dan Avrupa’ya deniz yoluyla yapılan ham petrol ihracatı 2 Aralık’a kadar geçen 28 günde 309 bin varil/gün ile tarihi düşük seviyelere geriledi. Ukrayna işgali öncesinde bu rakam 1,5 milyon varil/gün civarındaydı.
Rice Üniversitesi Baker Enstitüsü’nden enerji uzmanı Jim Krane MEE’ye verdiği demeçte, “Avrupa’daki rafinerilerin tedarik için bir yere bakmaları gerekiyor ve Suudi Arabistan bu işin çoğunu alıyor” dedi. Vortexa’da petrol konusunda baş analist olan Jay Maroo da “Avrupa’ya daha fazla Suudi ham petrolü gidiyor” diye belirtti ve ekledi: “Bu, Avrupa’nın daha az Rus petrolü almasının doğal bir sonucu. Suudi Arabistan, kalitesi, benzer bileşimi ve yakınlığı göz önüne alındığında mantıklı bir ikame.”
Küresel petrol ticaretinin yeniden yapılandırılması pazartesi günü AB ve İngiltere’nin Rus petrolünün ithalatını yasaklamasının ardından bir adım daha hızlandı. Bu hamle, G-7’nin Rus petrolünün varil fiyatına 60 dolarlık bir üst sınır getirme konusunda anlaşmaya varmasıyla birlikte hayata geçirildi. Üst sınır, Moskova’nın satışlardan kâr elde etme kabiliyetini sınırlarken Rus petrolünün akışının devam etmesini sağlamak üzere tasarlandı.
Nakliyeciler, sigorta ve diğer denizcilik hizmetlerine taşıdıkları petrolün fiyatı sınırın altında ya da üstündeyse erişebilecekler. Batı, sigortacıların çoğu AB ve diğer G7 ülkelerinde bulunduğu için tavan fiyatı Çin, Hindistan ve Türkiye’deki Rus müşterilerine yansıtabileceğine inanıyor.
HİNDİSTAN’DA RUSYA ÖNDE
Avrupa, bugüne kadar ki ana enerji tedarikçisi Rusya’dan koparken, diğer alıcılar indirimli Rus ham petrolüne hücum ediyor ve Ortadoğu’dan alımlarını azaltıyor.
Ekim ayında Rusya, Hindistan’ın en büyük ham petrol tedarikçisi olarak Suudi Arabistan’ı geride bıraktı. Hindistan, Çin’den sonra Suudi petrolü için ikinci en büyük pazardı ancak pazar payı küçüldü.
Tankertrackers.com tarafından MEE ile paylaşılan verilere göre, Suudi Arabistan 11 Ekim’den 4 Aralık’a kadar Hindistan’a 708 bin varil ham petrol ihraç etti. Bu rakam Rusya’nın 24 Şubat’ta Ukrayna’yı işgalinden önceki 55 günlük dönemde ihracatın 969 bin varil olduğu döneme kıyasla yüzde 27’lik bir düşüş anlamına geliyor.
RUSYA PETROLÜ HİNDİSTAN, TÜRKİYE VE ÇİN’E YÖNLENDİRMEK İSTİYOR
MEE’ye konuşan analistler, Avrupa’nın Rus petrolü ithalatının Ukrayna’nın işgalinden bu yana daraldığını ancak pazartesi günkü yasağın Rusya’nın Asya’ya satış yapma ihtiyacının altını çizdiğine dikkat çekti.
Stratejik ve Uluslararası Çalışmalar Merkezi’nin (CSIS) Kıdemli Araştırmacısı Ben Cahill, “Rusya’nın şu andaki en büyük görevi petrolünü Hindistan, Çin ve Türkiye’ye yönlendirmek. Bunun bir sonucu olarak, dünyadaki ham petrol akışları yeniden düzenleniyor” yorumunda bulundu.
Baker Enstitüsü’nden Jim Krane, Suudi Arabistan ve Rusya’nın piyasada “temelde yer değiştirdiğini” söyledi ve bu değişimin Riyad’ı tedirgin edebileceğini ekledi: “Avrupa dünün petrol piyasası. Fosil yakıtlardan olabildiğince çabuk kurtulmak için acele ediyor. Suudi Arabistan Asya’nın büyük büyüme pazarlarında pazar payını kaybetmek ve bunları durgun ya da gerileyen Avrupa pazarlarıyla takas etmek istemiyor” dedi.
OPEC’TE DURUM
Pazartesi günü Suudi Arabistan’ın Asya’da ocak ayı petrol satış fiyatını düşürmesi, piyasadaki zayıf talepten duyulan endişenin yanı sıra Rusya ile artan rekabet potansiyelinin de bir işareti oldu.
Bazı analistler, Batı’nın fiyat sınırlaması karşısında alıcıları cezbetmek için Rusya’nın fiyatları daha da düşürmek zorunda kalacağını tahmin ediyor. Suudi Arabistan şu ana kadar Rusya’daki fiyat düşüşlerine sessiz kaldı ancak Hindistan gibi pazarlardaki eğilim devam ederse bu durum Riyad ve Moskova arasında potansiyel bir sürtüşme noktasına yol açabilir.
Cahill’e göre, “Suudi Arabistan ve Rusya Asya’daki sınırlı miktardaki talep için rekabet ediyor. Suudi Arabistan pazar payını Rusya’ya kaptırmaktan memnun olmayacaktır.”
Fiyat sınırlamasının getirilmesi petrol piyasasının ileriye dönük görünümünü karmaşıklaştırıyor. Rusya, yaptırımlara uyan ülkelere satış yapmamakla tehdit etti.
Bu arada, Türkiye boğazlarında bir petrol tankeri sıkışıklığı oluştuğuna dair haberlerle birlikte, plandan kaynaklanan aksaklıklar şimdiden ortaya çıktı. Belirsizliğin bir işareti de, pazartesi günü OPEC+ ülkelerinin sessiz bir toplantı yaparak petrol üretimini sabit tutmayı kabul etmesi.
ABD, PETROL FİYATI TAHMİNİNİ AŞAĞI YÖNLÜ REVİZE ETTİ
Bu arada ABD Enerji Enformasyon İdaresi (EIA), küresel petrol stoklarında 2023 sonunda yaşanacak artış beklentilerine işaret ederek, gelecek yıla ilişkin petrol fiyatı tahminini aşağı yönlü revize etti. AA’nın haberine göre, EIA'nın “Aralık 2022 Kısa Dönem Enerji Görünümü Raporu”nda, gelecek yıl için Brent türü ham petrolün ortalama varil fiyatının 92.36 dolar olacağı tahmin edildi. Bu rakam kasım ayı raporunda 95,33 dolardı.
Raporda, Batı Teksas türü (WTI) ham petrolün varil fiyatının da gelecek yıl için 86.36 dolar olacağı öngörüldü. WTI’nın varil fiyatı kasımda 89,33 dolar olarak tahmin edilmişti.
Bu yıl ise Brent türü ham petrolün varil fiyatının 101,48 dolar, WTI türü ham petrolün varil fiyatının ise 95,22 dolar olması bekleniyor.
Raporda, küresel petrol stoklarının gelecek yılın ilk yarısında günlük 200 bin varil düşeceği, ancak ikinci yarısında günlük 700 bin varil artacağı tahmin edildi.
ABD’NİN PETROL ÜRETİMİNDE YÜKSELİŞ ÖNGÖRÜSÜ
Rapora göre, ABD'de günlük ortalama ham petrol üretiminin bu yıl yaklaşık 11 milyon 870 bin varil olması bekleniyor. Geçen yıl bu miktar, yaklaşık 11 milyon 250 bin varil olarak kayıtlara geçmişti. Üretimin 2023'te ise 2019'un rekor üretim seviyesi olan 12 milyon 300 bin varili aşarak 12 milyon 340 bin varile çıkabileceği hesaplanıyor.
Küresel petrol arzının bu yıl günlük 99 milyon 980 bin varil, gelecek yıl da 101 milyon 60 bin varil olacağı tahmin ediliyor.
Küresel petrol talebinin ise bu yıl günlük 270 bin varil artarak 99 milyon 820 bin varile ulaşması bekleniyor. Gelecek yıl bu rakamın 100 milyon 820 bin varil olacağı öngörülüyor. (DIŞ HABERLER)
