OSTİM’de asgari ücret tartışmaları: Patronun da AKP’li ama onun dediği oluyor

Sinancem Alikoç
Ankara

2023 yılı asgari ücret görüşmelerinde son geliniyor. Türk-İş’in verilerine göre 7 bin 245 TL, yoksulluk sınırın 23 bin 599 TL olduğu ülkemizde, asgari ücretin 9 bin TL olması talebine Cumhurbaşkanı Erdoğan karşı çıktı. “Herkesin dediğiyle adım atmayız, bizim sırtımızda küfe var” diyen Erdoğan, çalışma bakanı ile görüşüp asgari ücreti açıklayacağını söyledi.

Öte yandan milyonlarca işçi ocak ayında gelecek yeni yıl zamlarının korkusuyla birlikte asgari ücret görüşmelerinden çıkacak sonucu bekliyor. Biz de OSTİM işçilerine asgari ücret beklentilerini, görüşmelere dair görüş ve izlenimlerini, beklenen sonuç çıkmazsa ne gibi adımlar atılması gerektiğini sorduk. Yeni yılın yaklaşması ile birlikte bütün işletmelerin harıl harıl çalıştığı bir dönemde, işçiler ile görüşmek ancak kısa çay molalarında ve öğle aralarında yemekten artan zamanlarda mümkün oldu.

KİRANIN 4 BİN OLDUĞU YERDE HİÇBİRİ YETERLİ DEĞİL

OSTİM’de 65 binden fazla kayıtlı işçi çalışıyor, önemli bir bölümü asgari ücret ya da civarında ücret alıyor. Dolayısıyla asgari ücret OSTİM işçilerini epeyce ilgilendiriyor. Hemen hemen bütün işkollarında çalışan işçilerin beklentisi 8 bin 500 civarında. Beklentinin bu şekilde olmasının temel nedeni işçilerin istediklerini meblağın bu olması değil, kendi deyimleri ile “Hükümetin vereceği miktarın ancak bu kadar olacağı” durumu. Asgari ücret beklentisini 8 bin 500 olarak belirten işçilerin tamamı “Bu yeterli mi?​” sorusuna “Şaka mı yapıyorsun?​” diyerek cevap verdi.

Doğrudan büyük savunma sanayi şirketlerine çalışan bir işletmede işçi ücretlerinin ortalamasının, temmuz ayı zammı ile birlikte asgari ücretin az biraz üstünde olan işçiler ile konuşuyoruz. Kendi aralarında şakalaştıkları sırada yanlarına gittiğimiz işçiler asgari ücret konusunda konuşmak istediğimizi söylediğimize “Tam yerine geldiniz” cevabını veriyor. Asgari ücreti konuştuklarını anladığımız işçilerden biri “Olsa olsa 8 bin 500 TL olur, başka da bir şey vermez” dedi. Daha deneyimli bir işçiye bu yeterli olacak mı diye sorduğumuzda “Ev kirasının 4 bin 500 TL olduğu yerde verecekleri hiçbir şey yetmez. Zamları, enflasyonu durdurmaları lazım” dedi. İhtiyaçları neyin karşılayacağını sorduğumuzda, işçiler gündeme gelen miktarların ihtiyaçları karşılamayacağını, üstünün ise gerçekçi olmadığını belirtiyor. En yaygın görüş ise esas olarak ocak ayından sonra zam gelmemesi.

“İKİNİZ DE AK PARTİLİSİNİZ AMA PATRONUN DEDİĞİ OLUYOR”

Ayrıca işçiler Asgari Ücret Tespit Komisyonu’na tepkili. İşçilerin çoğu asgari ücret tespit komisyonunun kimlerin bulunduğunu bilmiyor. Ancak bulunanların işçi gibi yaşamadıklarından ve ücreti belirlerken işçileri gözetmediklerinden eminler. Yapı market ve asansör malzemeleri üreten iki dükkanın ortak olduğu bir işletmenin işçileri ile bunu konuştuk. Çoğunluğu AKP’li ya da MHP’li olan işçiler siyasi görüşlerini ilk başta gizlemek istiyorlar. İstemezlerse isim ve işyerini yazmayacağımızı söylediğimizde anlatıyorlar. İşletmede yapı markette getir götürcü olarak çalışan genç işçi önümüzdeki seçimlerde ilk defa oy kullanacağını ve AKP’ye verip vermeyeceğini ekonominin belirleyeceğini vurguladı: Bu asgari ücretin ocak zamlarına karşı eriyip erimeyeceği benim için belirleyici olacak.

İşletmenin üretim kısmında çalışan başka bir işçi esas sorunun patronlarda olduğu belirterek, “İşverenler gönüllü olmazsa, bu işte kimse bir şey yapamaz, hükümeti sorumlu tutamayız” dedi. Eskiden beri ülkücü olduğunu sürekli vurgulayan deneyimli bir işçi ise “Hükümet sorumlu değilse kim sorumlu?​” diye sordu arkadaşına. Patronlarının da AKP’li olduğunu ifade eden işçi “Aha işte siz de AK Partilisiniz, patron da AK Partili. Hanginizin istediği oluyor? Ne olursanız olun patronun dediği oluyor” diye konuştu.

İŞÇİLER TARTIŞMALI VE MÜDAHALE ETMELİ

İşçiler arasında ücretlerin düşüklüğü, temel tüketim kalemlerine gelen/ gelecek zamlar ve asgari ücret görüşmelerinden öne çıkan meselelere dair hoşnutsuzluk hâkim. Yukarıda çarpıcı örneklerini verdik. Daha genişi, daha fazlası OSTİM’de her gün yaşanıyor. Ancak OSTİM işçileri asgari ücret tartışmalarına müdahil olma noktasındaki tartışmalarda daha itidali davranıyorlar. Hemen hemen konuştuğumuz bütün işçilerle, tespit komisyonunun ücreti belirlerken işçiyi temsil etmediği ve düşünmediği konusunda anlaştık, fakat işçinin bu ücret tartışmaların oynaması gereken rol konusunda işçiler arasında ortak fikir: İşçilerin bir şey yapamayacağı yönünde. Tarihte ve yakın zamanda işçiler ile patronlar arasındaki ücret tartışmalarında işçilerin gösteriler düzenlediğinde, grevler ilan ettiğinde kazandıkları örnekler var. OSTİM işçileri bu örnekleri ilk defa duysalar da bilseler de ilk tepkileri iş yerindeki arkadaşlarının ya da OSTİM’deki diğer işçilerle bu işin olmayacağı yönünde oluyor. Herkes kimseye güvenmediği, bunun için adım atmadığı bir durumda asgari ücretin gerçekten insanca yaşayacak bir ücret olması ihtimali var mı? Asgari ücret yeterli belirlenmediği durumda, her işyerinde yapılan ücret tartışmalarında, OSTİM işçileri iş yerlerindeki mesai arkadaşları ve aynı sokakta çalıştığı ortak büfelerden alışveriş yaptığı işçi arkadaşları ile bu sorunlara dair konuşmazsa istediğini alması mümkün görünmüyor.

Patronlar asgari ücret için yüzde 6 oranında devletten destek istedi