Dosya | İşçinin alın teriyle dokunan kent: Antep

Hazırlayanlar: Fatih POLAT-Halil İMREK

Tarihi İpek Yolu üzerinde bulunan Gaziantep ya da eski ve halk arasındaki adıyla Antep, günümüzde Türkiye’nin önemli sanayi ve ticaret merkezlerinden biri.

Gaziantep Büyükşehir Belediyesi Panorama Müzesi’ndeki bilgilendirme panosunda, kentin 1920 öncesi nüfusunun 90 bin 448 olduğu belirtiliyor. Dağılımı ise şöyle ifade ediliyor: “Müslüman nüfus 69 bin 481, Rum Ortodoks nüfus 54, Ermeni Katolik 470, Ermeni 13 bin 937, Protestan 4 bin 577, Latin 336, Süryani 9, Ecnebi 23, Yahudi 675, Yabancı 826.”

Kentin çarşılarında o yıllarda Ermeni zanaatkarların yoğun olduğu anlatılıyor ve kentin tarihi mimarisinde Ermeni ustaların izleri hâlâ duruyor.

Kentin, 2021 yılı itibariyle Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, nüfusu 2 milyon 130 bin 432. Suriye’deki savaş nedeniyle ülkelerini terk ederek gelen göçmen nüfusunu en çok alan illerin başında. 

Son iki ayda yaşanan işçi hareketini tartışırken Gaziantep’teki işçi eylemlerini özel olarak ele almak gerekir. Zira bir ay gibi kısa sürede Başpınar Organize Sanayi Bölgesi’nde 33 işçi eylemi yaşandı. Bu bölgede en son 2012 yılında 5-6 bin tekstil-dokuma işçisinin eylemi olmuştu.

Bu yıl ilk işçi eylemi, 2 Şubat günü Zafer Tekstil’de başladı. Bir gün sonra onu Melike Tekstil izledi. Sonra Gürteks, Şireci Tekstil gibi büyük fabrikalarda iş bırakma eylemleri yaşandı. İşçiler, istedikleri zam taleplerini patrona kabul ettirmek için üretimden gelen gücünü kullandı ve belli oranda ücret artışı sağladı.

İşçiler, kendi içinde çok örgütlü olmadığı için; eylemler genellikle iki, üç saat sürdü. En fazla süren ise üç gün. Çoğu işçi zam alırken kimi yerler dayanamayıp erken dağıldı. Eylemlerin yaşandığı işyerleri sendikasız ve eyleme geçen işçilerin de sendikaya üye olmak konusunda tereddütleri var. Sendikayı ücret artırmaya yardımcı olan bir yapı olarak görme eğilimi ağırlıkta. “Zaten zammı aldık. Gelecek yıl da Allah kerim, işe bir de sendika karıştırıp ağzımızın tadını kaçırmayalım” algısı hissediliyor.

9 yaşında dokuma işçiliğine başlayan Mikail Kılıçalp’in anlattıkları, bir işçinin kişisel dönüşümü etrafında bir kentin değişen tarihini, o kentteki sınıflar arasındaki ilişkiyi ve emek mücadelesi tarihini gözler önüne seriyor. Kılıçalp, Birleşik Tekstil Dokuma ve Deri İşçileri Sendikasının da (BİRTEK-SEN) kurucuları ve yöneticileri arasında yer alıyor.

BİRTEK-SEN Kurucu Genel Başkanı Mehmet Türkmen de dosyamızda Antep’teki işçi hareketini, bağımsız bir sendika kurma nedenlerini ve BİRTEK-SEN’in nasıl bir anlayış farkı olacağını anlatıyor.