Kartonsan işçileri: Grevle kazanacağız

Gözde MEYDAN
Kocaeli

Türk-İş’e bağlı Selüloz-İş Sendikasının örgütlü olduğu kuşeli karton üretimi yapılan Kartonsan’da yaklaşık 6 aydır süren toplu sözleşme görüşmelerinden sonuç alınamaması üzerine 170 işçinin başlattığı grev sürüyor. Greve çıkılan gün, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın yeni asgari ücreti açıklaması nedeniyle, grev alanında en çok konuşulan konulardan biri asgari ücret oldu. Kartonsan işçileri geçtiğimiz temmuz ayında asgari ücrete yapılan ara zam sonrası fabrikada çalışan 170 işçiden 115 işçinin ücretinin asgari ücretin altında kalması üzerine 4 gün üretimi durdurduklarını ve yüzde 60 ek zam aldıklarını anlattı.

Bu ek zam alınmasaydı saat ücretinin 30 lirada kalacağını olacağını söyleyen bir Kartonsan işçisi, “İnsan 30 lirayı söylemeye utanıyor. Yıl sonunda aldığımız maaşla yılbaşındaki arasında ciddi fark var. Asgari ücretten vergi alınmıyor, benden alınıyor. Biz her gün daha da yoksullaşıyoruz şirket ise kârını katlayarak artırıyor. İşçiyi getirdikleri hale bak. Ben gider markette çalışırım başka bir iş yaparım, burada hem koca koca makinelerin sorumluluğunu veriyorsun, üretim kapasitesi düştüğünde bana hesap soruyorsun, her çeyrekte kârını katlayarak artırıyorsun ama işçiye gelince hak ettiğini vermiyorsun. Bu şartlarda kim çalışmak ister? Fabrikanın 1 yıllık kârı 1 milyar liraysa, şuradaki 170 işçiye vereceği para 1 milyon lira. Yani kârının 1/10’ini bile vermek istemiyor. Bizim için grev artık kaçınılmazdı” ifadelerini kullandı.

Asgari ücret masasında süren tartışmaya ilişkin bir başka Kartonsan işçisi, “Masada işçiler adına oturan sendika açlık sınırından açtı pazarlığı, sonra 9 bin liranın altına imza atmam dedi. Türkiye’nin en büyük sendikasısın sen, genel grev çağrısı yap. Bak bakalım o zaman ne oluyor. Sanki tek yapabilecekleri imza atmamak. Aynı şey vergi dilimi için de geçerli. Vergi dilimini sabitlesinler. Sendikalar bir kere bunun için ses yükseltmeli, ortak hareket etmeli. Gelir vergisinde yüzde 15’lik dilime karşılık gelen 32 bin lirayı yükseltmeleri gerekir. Benim yılın başında aldığım maaşla yıl sonunda aldığım maaş arasında en az 1000 lira oynuyor” dedi.

PATRONA MİLYONLAR, İŞÇİYE BİR DİLİM PASTA

Kartonsan’da işçilere ‘ödül’ niyetine dağıtılan çerez, çikolata ne varsa her şey imza karşılığında veriliyor. Patron, dağıtılan hediyeleri işçilerin toplu şekilde reddederek toplu tepkinin önüne bu şekilde geçmek isterken, Kartonsan işçileri greve çıkma nedenlerinin sadece eriyen ücretler olmadığını şu sözlerle anlattı: “Bu fabrikada insan yerine konmuyoruz. En basit örnek müdürler çalıştığın makinenin başına gelir, dakikalarca orada durur sana tek bir selam vermez, soru sormaz. Biz onların gözünde hiçbir şeyiz. Biz biliyoruz ama o makineler biz olmadan çalışmaz, biz üretmezsek bu fabrika kâr etmez. ‘3-4 yıl önce fabrika yıllık hedefi tutturduğu için kutlama pastası kesilecek’ dediler.  Topluca tepki göstermeyelim, kimse almazlık etmesin diye imza karşılığında pasta dilimi dağıtıldı. Şaka değil hepimiz kendi payına düşen pasta dilimini imza karşılığında aldık. Esas pastadan düşen payı vermiyor işçiye, böyle baskıyla da tepkimizi bastırmaya çalışıyor. O yüzden bu grev sadece ücretimizin artırılması için değil, aynı zamanda bir onur meselesi.”

1 YILDA 700 SAAT FAZLA MESAİ

Fabrikadaki çalışma koşulları nedeniyle ciddi sağlık sorunları yaşayan işçiler de var. Yaklaşık 5 yıldır havalandırma sisteminin kapalı olduğu bir bölümde toz ve rutubet altında çalışan 15 işçiden 8’i bağırsak enfeksiyonu yaşıyor, bir arkadaşları ise kansere yakalanıyor. Kartonsan’da ustabaşı olarak çalışan fabrikanın da en eski işçilerinden biri olan Murat Sezer de bağırsak enfeksiyonuna yakalanan işçilerden. Sezer içerideki çalışma koşullarına ilişkin: “Havalandırma yenilenecek dediler, 5 yıl geçti hâlâ yenilenmedi. Kostik, çamaşır suyu gibi bir sürü kimyasal içinde çalışıyoruz. Çalıştığımız ortam rutubetli duvarlar bile dökülüyor. Sağlık sorunları yaşayınca doktora gittim, doktor bağırsak enfeksiyonunun her şeyden olabileceğini söyledi. Aynı bölümde 8 kişiyiz bu sorunu yaşayan, şimdi araştırılıyor, nedeninin ne olduğu” dedi.

İşçi, yoğun bir çalışma temposunu ise şu sözlerle anlattı: “Burada 4 senedir fazla mesaili, 1.5 senedir aşırı mesaili çalışıyoruz. Yasada 270 saat fazla mesai diyor, hesapladım ben 1 yılda 700 saat fazla mesai yapmışım. Sabah 08.00’de giriyorsun gece 24.00’te çıkıyorsun. Bazı günler haftanın 3 günü böyle çalıştım. Bağırsak enfeksiyonu nedeniyle ameliyat olduktan sonra raporum bitip işe başladığım ilk gün 16 saat çalıştım. Ameliyattan sonra tek bir kişi bile aramadı fabrika yönetiminden. 20 yıldır çalışmanın karşılığında aldığım net ücret 9 bin lira asgari ücret açıklandı ben 500 lira fazlasını alıyorum. Bunca yıllık emeğin, çabanın karşılığı bu kadar işte. Bu fabrika bizim sayemizde büyüdü.”

BANKA PROMOSYONUNA BİLE GÖZ KOYMUŞ

Kartonsan patronu işçilere dağıtılacak olan banka promosyonlarını toplu sözleşme masasında yaşanan uyuşmazlığı gerekçe göstererek vermeyeceğini söylüyor. Bir Kartonsan işçisi: “Bankayla anlaşma yapıldı, promosyonlar bize dağıtılacaktı. Süreç greve doğru gidince işveren promosyonları vermeyeceğini söylemiş. Banka promosyonuna bile göz koymuşlar. Sadece bu da değil, bize her yılbaşı öncesi çerez dağıtılırdı, çerezler gelmiş 15 gündür greve çıkma ihtimalimiz olduğu için dağıtmıyorlarmış. Bir çerezin hesabını yapar haldeler. Bankanın vereceği 38 bin lira promosyon kimseyi kurtarmaz, biz insanca yaşayabileceğimiz bir ücret istiyoruz” dedi.

İKİ FABRİKA, İKİ GREV, İKİ KARDEŞ..

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın kararıyla grevleri yasaklanan DİSK’e bağlı Birleşik Metal İş Sendikasının örgütlü olduğu Bekaert’te grevin yasaklandığını duyan Kartonsan işçileri bizim grevimiz de yasaklanır mı diye düşündüklerini şöyle anlattı: “Emin olun yasaklansaydı da bir şey fark etmezdi. Artık işçinin canına tak etmiş durumda. İşveren farkında değil, buradaki herkes gemileri yaktı. Grev sabahı geldik fabrikanın önüne kartlarımız basmıyor, içeri giremiyoruz. Sonra burada biraz tartışma çıktı, öyle aldılar içeri. İnsanın zoruna gidiyor, sanki ne yapmışız. Nasıl almazsın içeri? İçeride toplanıp yürüyecek bu işçi buna bile engel oluyorlar.”

Bekaert’te yasağa rağmen süren grevin 7. gününde Kartonsan işçileri vardiya çıkışında büyük bir coşkuyla grev alanını ziyaret ederek, dayanışma örneği göstermişlerdi. Bu ziyaretten 2 gün sonra 22 Aralık’ta Kartonsan işçileri de grev başlattı. Bu iki farklı fabrikada süren grevde, bir ağabey kardeş de var. Yaklaşık 15 yıldır Kartonsan’ da çalışan Veli’ye “Sizin durum biraz ilginç olmuş sanki. Sen burada grevdesin, kardeşin Bekaert’te” deyince, “Bu hikayeleri daha çok duyarsınız. Bu ekonomik koşullarda önümüzdeki yıl sözleşmesi olan pek çok fabrikada grev başlar. Aynı aileden bir sürü insan aynı anda greve çıkar kesin” oldu cevabı.

Kartonsan grevinin ilk gününde grev alanının ilk ziyaretçi grubu da Bekaert işçileri oluyor. Bugünlerden hatıra kalsın diye iki kardeş grev pankartının önünde fotoğraf çektirdi.

Pak Group bünyesinde bulunan Kartonsan 2022 yılının ilk 9 ayında bir önceki döneme göre kârını yüzde 268 artırmış. 30 ülkeye ihracat yapılan Kartonsan’da grevlerinin 4. gününde olan işçiler fabrikanın her çeyrekte katlanarak büyüdüğünü, bu büyümeden paylarına düşeni ‘İnsanca yaşayabilecekleri bir ücret’ istediklerini ifade ediyorlar.