Almanak 2022 | Özgür, eşit, şiddetsiz bir yaşam için kadınlar yarın da sokakları bırakmayacak
2023’te tüm dünyadaki kız kardeşlerimizle birlikte eşitliğin, özgürlüğün ve şiddetsiz bir hayatın kazanılabileceğini gösterelim.
Fotoğraf: Hasret Gültekin Kozan/Evrensel
Elif Ekin SALTIK
Ekonomik koşulların kötüleştiği, kadınların, çocukların açlıkla sınandığı, işsizliğin tavan yaptığı, savaşın yıkımından kaçmak isteyen kadınların ve çocukların istismara açık hale geldiği, eşitsizliğin iktidarın her politikası ile daha da derinleştiği, yargı eliyle kadın katillerine haksız tahrik indirimleri dağıtılan bir yıl geçirdik. Sadece son bir yılda yaşadıklarımız AKP’nin 20 yıllık iktidarının bir sonucu olarak da karşımızda.
Kadınların haklarına saldırıların ardı arkası kesilmezken kadınları şiddet gördükleri ailenin içine sıkıştırmak üzere pek çok politika hayata geçirildi, “güçlü aile için güçlü kadın” şiarı iktidarın diline pelesenk oldu. Nafaka hakkı hedefe kondu, boşanmaları önlemek üzere ara buluculuk tartışmaları yapıldı… Kadınlar aileye bağımlı hale getirilirken kadınları şiddete karşı koruyacak mekanizmalar bu yıl da işletilmedi. Kadın cinayeti davalarında failler değil, öldürülen kadınların hayatları yargılandı; haksız tahrik indirimleri “Aldattığını düşündüm” iddialarına bol keseden dağıtıldı. Kadınlar üzerinde baskı, kadını aileye sıkıştırma çabası, özgürlüklerin kısıtlanması sadece Türkiye’de değil dünyanın dört bir yanında yaşanıyor.
Dünyanın pek çok ülkesinde bugün “tek adamlar” birbirinin benzeri politikaları üretiyorlar. Kemal Kılıçdaroğlu’nun “başörtüsüne yasal güvence” iddiasıyla yaptığı çıkış, AKP Lideri Erdoğan tarafından “lütfa” dönüştürüldü ve iktidarın uzun süredir el altında tuttuğu Anayasa değişikliği için fırsat yarattı. AKP’nin Meclise getirdiği anayasa değişikliği teklifi, Macaristan’ın tek adamı Viktor Orbán’ın yaptığı anayasa değişikliğinin bir benzeri. Bununla, toplumun bir arada özgürce yaşamasının güvencesi olan, ama 20 yıllık AKP iktidarı süresince sistematik olarak zayıflatılan laiklik ilkesi tamamen terk edilmeye çalışılıyor.
Aynı zamanda bu, LGBTİ varoluşunu yok sayma, onlara karşı yaratılan ve tırmandırılan düşmanlığı kalıcı hale getirme ve halkın bir kesimini göz göre göre şiddet ve ayrımcılıkla örülü bir hayata mahkum etme girişimi. 2022 yılı LGBTİ’lere dönük hedef göstermelerin arşa çıktığı da bir yıl oldu. Pek çok şehirde cemaat ve tarikatların vakıflarının çağrısı ile “aile yürüyüşleri” gerçekleştirildi, bu yürüyüşlerde kadınların ve çocukların haklarını koruyan uluslararası sözleşmeler hedef gösterilirken LGBTİ örgütlerinin, derneklerinin kapatılması, “LGBTİ olmanın” yasaklanmasının talep edildiği imzalar toplandı.
Bini aşkın avukatın takip ettiği, sokaklarda kadınların seslerini güçlü bir şekilde duyurmasına rağmen İstanbul Sözleşmesi’nin feshi kararını Danıştay onayladı; kadınların, çocukların haklarını koruyan diğer uluslararası sözleşmeleri de riske atan bir karara imza atıldı.
Her ne kadar saldırılar büyük olsa da 2022 yılını Türkiye’de de dünyada da kadınların ses çıkarmak için sokaklara çıktığı bir yıl olarak kapatıyoruz.
Fotoğraf: Ekmek ve Gül
KADIN İŞÇİLER EN ÖNDE
2022 yılının ilk yarısının işçi mücadeleleri açısından son derece hareketli geçtiğini de hatırlamadan geçmeyelim. Sadece ilk iki ayda 108 grev dalgası gerçekleşti ve 17 bini aşkın işçi bu grevlere katıldı. Çorap işçilerinden metal işçilerine sendika hakkı, toplu iş sözleşmesi talebi, insanca çalışma talebi için işçiler fiili grevler gerçekleştirirken kadın işçiler sayılarından bağımsız olarak hep en öndelerdi. Yaşadıkları ayrımcılığın, birlikte çalıştığı erkek işçi kadar ücret alamamanın, işsizlikle tehdit edilmenin, mobbingin karşısına dikildiler. Ve hakları için mücadele edebilmek, direniş alanlarında bulunabilmek için bile kadınlar aileleriyle savaş vermek zorunda kaldı, hasta çocuğunu evde bırakmanın yükünü sırtlayarak gittiler direniş çadırına. Çoğu ilk defa bir direnişe katıldı, hakkını aramak için harekete geçti. Patrona karşı hakkını ararken karşısına dikilen polisin patronun hakkını nasıl koruduğunu gördüler; kadın patronların “kadın istihdamı” ile övünüp kadın işçilere çektirdiklerini, haklarını nasıl gasbettiklerini gördüler.
Kadınlara dönük baskı hayatın her yerinde ağırlaşırken üniversiteleri de es geçmedi tabii ki. Güvenli kampüs talebi üniversiteli genç kadınlar arasında en öne çıkan taleplerden oldu. İçişleri Bakanlığının yaz döneminde yayımladığı genelge kadın topluluklarını hedefe koymasına rağmen genç kadınlar yan yana gelmekten vazgeçmedi, üniversitelerinde cinsel tacizi önleyecek mekanizmaların kurulması ısrarında birleştiler.
BİZİMLE MÜMKÜN
Türkiye’de tüm bunlar yaşanırken çok yakınımızda, İran’da halk büyük bir mücadele veriyor. Ahlak polisi tarafından katledilen Mahsa Amini’nin ardından alevlenen İran sokakları, kadınların öncülüğünde başlayan mücadele, rejime karşı, toplu bir halk hareketine dönüşmüş durumda. İranlı kadınların mücadele ısrarı tüm dünyadaki kadınların mücadelesine ışık tutuyor.
Yepyeni bir yıla girerken “insana yaraşır bir yaşam” talebi durup beklemekle mümkün olmayacak. İrili ufaklı mücadeleler sonrası bütün bir yıl bize gösterdi ki bir “kahraman” çıkıp kurtarmayacak bizleri. 2023’te tüm dünyadaki kız kardeşlerimizle birlikte eşitliğin, özgürlüğün ve şiddetsiz bir hayatın kazanılabileceğini gösterelim. Refahı, özgürlüğü, eşit bir yaşamı hak eden kadınların, LGBTİ’lerin sesi olmak için mücadeleyi birlikte sırtlayalım…
ÇOCUKLARIN HAKLARI İÇİN DE SOKAKTALARDI!
Kadınlar çocukların hakları için de sokaklardaydı. Artan yoksulluk ile çocuklar derslerde açlıktan bayılırken Ekmek ve Gül’ün çağrısı ile pek çok şehirde kadınlar okullarda bir öğün ücretsiz ve sağlıklı yemek verilmesi için yüz binlerce imza topladı, talebin büyümesini sağladı.
Bir yandan da yargı paketi ile çocuk istismarında “somut delil” aranması koşulu bu yıl getirildi. 2022’nin sonlarına doğru tarikat kıskacındaki 6 yaşındaki bir kız çocuğunun zorla evlendirilerek hayatı boyunca istismara uğraması gündeme geldi. Pek çok şehirde kadınlar, çocuk istismarına karşı, çocukların tarikat kıskacına alınmasına karşı ses çıkardı.
Fotoğraf: Ekmek ve Gül
