Genç saya işçileri: Bu şartlar altında geleceğimizi göremiyoruz

Mert AKYILDIZ
Adana

Tarihi Büyük Saat’in çevresinde uzun yıllardır ayakkabı üretiminin yapıldığı arastada çekiç seslerinin yükseldiği eski binalardan birine gidiyoruz. Her binada beşer altışar kişinin çalıştığı küçük atölyeler bulunuyor. On beş mülteci işçinin çalıştığı bir atölyeye yöneliyoruz. Havaların soğuması ile pencereler kapanmış, atölyeye girer girmez deriyi yapıştırmada kullanılan kimyasal maddelerin ağır kokusu ile karşılaşıyoruz. Aralarında çocukların da olduğu sayacılar bu durumda günde 10-12 saat çalışıyor. 24 yaşındaki Omar, sekiz yıldır Türkiye’de yaşıyor. Günde 12 saat çalışarak haftada 2 bin lira ücret alan Omar, “Evim kira. Fiyatlar günlük artıyor. Dün şeker 20 liraysa bugün 22. İki tane çocuğum var, süt lazım, yemek lazım. Başka malzemeler lazım. Cumartesi günü aldığım haftalığım salı günü olunca tükeniyor” diyor.

"AİLEME BİLE VAKİT AYIRAMIYORUM"

Kendi ücretlerinin de asgari ücrete endeksli bir şekilde arttığını söyleyen Omar, “Bence 8 bin 500 bir işçi için düşük bir ücret. Ne yapsan yetmez. 12 bin liradan aşağısı kurtarmaz. Elektrik faturası 600-800 lira geliyor. Bunun çocuk bezi var, yemeği var, nasıl yetsin, yetmez tabii” diyor. Uzun çalışma saatleri nedeniyle sosyal yaşantılarının olmadığını ifade eden Omar şunları söylüyor: “08.30 gibi işe başlıyorum. Akşam 20.00 gibi de işim bitiyor. Yemek, duş derken aileme bile zor vakit ayırıyorum. Saat 23.00 olduğunda mecburen yatıyorum. Bir nedeni de maddiyat tabi. Sosyal yaşantımız olsa hiç geçinemeyeceğiz.”

MAKİNEDEN KALKINCA GELİR AZALIYOR

Çalışma koşulları bakımından öncekinden farklı olmayan başka bir atölyeye geçiyoruz. Sayacılar parça başı çalıştıkları için makine başından kalkmak gelirin azalması anlamına geliyor. 19 yaşındaki Apo da makine başında çalışırken taktığı kulaklıktan gelen ezgiler eşliğinde tütününü tellendiriyor. 11 yaşında Türkiye’ye gelen Apo 19 yıllık ömrünün 8 yılını amcaoğlunun yanında saya atölyelerinde işçi olarak geçirmiş. Haftalık 1200 liraya, o da solüsyon kokusu içerisinde günde 11-12 saat çalışıyor. Apo, “Burada bu ücretle geçinmek zor. Market fiyatlarından faturasına kadar bir sürü masraf var. Bana kalsa asgari ücret aylık 10 binden aşağı olmamalı. Ama o da yetmez” diyor.

"BİZİM ÜZERİMİZDEN BÜYÜYEN BÜYÜYOR"

El arabası ile ayakkabı kolilerini depoya taşıyan Mustafa ile ayaküstü konuşuyoruz. 25 yaşındaki Mustafa 8 yıldır Türkiye’de yaşıyor. Asgari ücret için “Böyle müjde mi olur? Bu para kime yetebilir” diyen Mustafa, saya fiyatlarının da düşük olmasından yakınıyor. Aylık eline geçen paranın asgari ücretin biraz üzerinde olduğunu ifade eden Mustafa, “Ama günde 11 saat kesintisiz çalışıyorum. Ne bir yemek molası ne bir çay molamız var. Şimdi ne alacağımız da meçhul. Tedarikçiler bizim diktiğimiz atölyelerden toptan 288 liraya alıyor. Mağazalarda 800 liradan aşağı satılmıyor. 800 liraya satılan ayakkabıdan bizim cebimize girense 10 veya 20 liradır. Bizim üzerimizden büyüyen büyüyor, biz ise küçülmeye devam ediyoruz. Şimdi tek hayalim bir yolunu bulabilip yurt dışına çıkmak” diyor.

"EVLENMEK BİR HAYAL"

23 yaşındaki Hasan’ın eğitimi Suriye’deki savaşla kesintiye uğramış, bir daha da okula gitmemiş. Asgari ücret geçinmek için yetersiz olmasına rağmen “Hiç yoktan iyidir” diyen Hasan şunları söylüyor: “12 bin 500 lira olması lazım. Temel gıda ürünleri çok pahalı, aldığımız paralar anca onlara yetiyor. Mecburiyetten çalışıyoruz. Yoksa çekilecek çile değil. Sabah 08.00’de geliyoruz, akşam 21.00’de çıkıyoruz. Geleceğimi göremez durumdayım. Misal evlenmek isterim ama bu maaşla evlenmek de bir hayal. Umarım her şey düzelir.”