RSV nedir? Kimler risk altında? Çocuğunuz için ne zaman acile başvurmalısınız?

Doç. Dr. Athena McCONNELL
Pediatrik enfeksiyon hastalıkları, Saskatchewan Üniversitesi

Respiratuar sinsityal virüs (RSV) kulak, burun, boğaz ve akciğerlerde enfeksiyona neden olan birçok virüsten biridir. Her yaştan insanı enfekte eder ve dünya çapında görülebilir.

KİMLER RSV RİSKİ ALTINDA?

RSV, iki yaşın altındaki çocuklarda akciğer enfeksiyonlarının önemli bir nedenidir ve gelişmiş ülkelerde bir yaşın altındaki çocuklarda (bebekler) hastanede kalışların önde gelen nedenidir. Prematüre bebekler, 65 yaş üstü yetişkinler ve kronik kalp ve akciğer rahatsızlıkları olanlar ciddi hastalık ve hastaneye yatış açısından daha yüksek risk altında.

RSV BU MEVSİMDE NEDEN BU KADAR YAYGIN?

RSV’ye bağlı enfeksiyonlar yıl boyunca görülmekle birlikte, Kuzey Amerika’da sonbaharın sonları ile ilkbaharın başlarında daha yüksek sayıda enfeksiyon görülür. RSV mevsiminin başlangıcı ve bitişi her yıl biraz değişir ve enfeksiyonlar ocak ve şubat aylarında zirve yapar. Tipik olarak, RSV enfeksiyonları iki yıllık döngüler halinde ortaya çıkar, daha hafif bir yılla dönüşümlü olarak artan sayıda ve daha yüksek hastalık şiddeti olan bir yıl.

Çoğu çocuk iki yaşına kadar RSV enfeksiyonu geçirir ve bazıları birden fazla enfeksiyon geçirebilir. Ne yazık ki, RSV ile enfekte olmak uzun süreli bağışıklık sağlamaz ancak yeni enfeksiyonlar genellikle daha hafiftir. RSV’ye karşı antikorlar üretilse de, bunlar yalnızca altı ila 12 ay sürer ve yüksek antikor seviyelerini korumak için tekrar tekrar maruz kalmayı gerektirir.

Bu durum muhtemelen RSV enfeksiyonlarının neden dönüşümlü olarak şiddetli-hafif döngüsüne sahip olduğunu açıklar: Kötü bir yılda, hastalar enfeksiyona veya bir sonraki yıl kötü bir enfeksiyona karşı korunmaya yardımcı olan yüksek düzeyde antikorlar geliştirir.

RSV NASIL YAYILIR?

RSV iki yolla yayılır:

• RSV hastası olan bir kişinin hapşırdığı, öksürdüğü, üzerine salya akıttığı, dokunduğu veya ağzına aldığı bir nesneyle temas. Artık ellerinde mikrop bulunan bu kişi burnuna veya ağzına dokunduğunda hasta olur.
• Enfekte kişi öksürdüğünde veya hapşırdığında, burnunu veya ağzını kapatmadan başkalarının bir metre yakınında virüsü solumak.

RSV’NİN BELİRTİLERİ NELERDİR?

Genel olarak, enfekte olduktan yaklaşık üç ila yedi gün sonra, kişilerde ateş, burun akıntısı veya tıkanıklığı, boğaz ağrısı, öksürük ve enerji azalması gibi soğuk algınlığı semptomları gelişir. Hastalar kas ağrılarından şikayet edebilir ve iştahları azalabilir. Bazıları nefes almakta güçlük çekebilir. RSV’ye bağlı enfeksiyon belirtileri diğer solunum yolu virüslerinin belirtileri ile aynıdır.

Bazı hastalarda pnömoni (akciğer enfeksiyonu) gelişir. Bebeklerde bronşiolit gelişebilir-akciğerlere hava (oksijen) sağlayan çok küçük tüplerin iltihaplanması (şişmesi). Bronşiolitli bebekler genellikle hırıltılı nefes alırlar- nefes verdiklerinde ıslık gibi bir ses çıkarırlar. Bu ıslık sesi bazen sadece stetoskop kullanılarak duyulabilir, ancak bazen stetoskop olmadan da duyulabilir.

Bronşiolit ve pnömoni bazı hastalarda kandaki oksijen seviyesinin düşmesine neden olabilir. Diğer solunum yolu virüslerinin de zatürre ve bronşiolite yol açabileceğini unutmamak önemlidir.

RSV NASIL TEDAVİ EDİLİR?

RSV bir virüs olduğundan, antibiyotik kullanımı hastalığın kısalmasına veya hasta kişilerin başkalarına bulaştırıcı olduğu sürenin kısalmasına yol açmayacaktır. RSV enfeksiyonlarının tedavisi için antiviraller bulunmamaktadır. Hastaların çoğu evde tedavi edilebilir:

• Ateş varsa ateş düşürücü ilaç kullanılabilir. Ateşin düşürülmesi hastalığın kısalmasına yol açmaz, ancak kas ağrılarını ve genel halsizlik hissini tedavi eder.
• Tuzlu su spreyleri veya damlaları burun tıkanıklığının açılmasına yardımcı olur ve aşırı doz riski olmadan sık sık kullanılabilir.
• Piyasada bulunan burun aspiratörleri bebeklerin ve çocukların daha kolay nefes almasına yardımcı olmak için kullanılabilir.
• Su kaybı riskini azaltmak için sıvı alımını teşvik edin, az miktarda ama sık sık sıvı verin. Bebekler için sıvılar anne sütü veya mama olmalıdır. Daha büyük çocuklara oral rehidrasyon sıvıları, tavuk suyu, buzlu şeker, dondurma ve jöle gibi çeşitli sıvılar verilebilir. Uzun süre sadece suyla beslenmekten kaçınılmalı ve sodaya bel bağlanmamalıdır. Birkaç gün katı gıda almamak zararlı değildir.

RSV İÇİN ÇOCUĞUNUZA NE ZAMAN ACİL YARDIM ALMALISINIZ?

Hastaların çoğu evde tedavi edilebilse de, tıbbi yardım almak için çeşitli nedenler vardır. Bunlar şöyle sıralanabilir:

1. Ateş olmasa bile uyuyamayacak veya düzgün beslenemeyecek kadar zor nefes alma;
2. Bebekler için beslenmenin önemli ölçüde normalin altına düşmesi;
3. Aşırı uykulu olmak veya zor uyanmak;
4. 12 saat içinde idrar yapmamak.

KENDİNİZİ VE AİLENİZİ RSV’DEN NASIL KORUYABİLİRSİNİZ?

RSV’ye karşı aşı olmamasına rağmen, prematüre bebeklerde ve belirli kriterleri karşılayan kronik akciğer veya kalp hastalığı olan çocuklarda RSV enfeksiyonunun komplikasyon riskini azaltmak için bilimsel olarak hazırlanmış bir antikor olan palivizumab önerilir. Palivizumab, RSV mevsimi boyunca aylık enjeksiyonlar şeklinde verilir.

Kovid-19 ve diğer solunum yolu virüslerine karşı koruma sağlayan aynı genel önlemler, RSV ile enfekte olma riskini de azaltır:

1. Ellerinizi iyi ve sık sık yıkayın;
2. Halka açık yerlerde başkalarından iki metre uzakta durun - RSV’li hastalar enfekte olabilir ve semptomlar ortaya çıkmadan önce başkalarına bulaştırabilirler;
3. Halka açık kapalı yerlerde maske takın;
4. Hastaysanız evde kalın, okula veya işe gitmeyin;
5. Dirseğinize veya bir mendile öksürün. Bu, virüslerin ellerinizde bulunma ve daha sonra başkalarına veya başkalarının tutabileceği nesnelere geçme olasılığını azaltır.

The Conversation’dan kısaltarak çeviren Mehmet ÖZER