Dünya Kupası'nın ardından | Top oynamayı günah sayan müslümanlar nasıl kapitalist oldu?

Avukat Remzi KAZMAZ
TFF eski Disiplin Kurulu Üyesi

Çocukluğumuzda top oynamamıza müdahale eden yaşlılar, günah olduğunu söyleyerek oynamamızı söylerdi. Çünkü eskiden Anadolu'da ve Mısır'da top oynamak yasaktı. Yasak, eski zamanların acı bir hatırasından, Kerbela hadisesinden kaynaklanıyordu.

Hazreti Muhammed'in torunu Hazreti Hüseyin, 680 senesinde Emevi Hanedanı'ndan Yezid'in adamları tarafından Kerbelá'da katledilmiş, kesik başı Yezid'e götürülmüş ve Yezid bu kesik başla top gibi oynamıştı! İşte topa vurulması bu acı hadiseyi canlandırıyordu ve o zamanların uleması ‘‘caiz değildir’’ diye fetva vermişti.

Evliya Çelebi, meşhur ‘‘Seyahatname’’sinin dördüncü cildinde Bitlis'i anlatırken bu yasaktan detaylı bir şekilde sözediyor.

İslam coğrafyasında bir zamanlar ‘‘günah’’ sayılan top oyunundan Katar’ın dünya kupasına ev sahipliğini tartıştığımız günlere geldik.

Top oynamak günah olmaktan çıktı mı yoksa Müslümanlar mı kapitalist oldu?

Aslında Katar devletini meydana getiren devlet oluşum süreçleri, kapitalizmin ve batı emperyalizminin tarihiyle ayrılmaz bir şekilde bağlantılıdır. Körfez ülkeleri Kuveyt, Bahreyn, Katar, BAE ve Umman'ı geniş petrol ve gaz rezervlerinin keşifleriyle küresel ekonominin yapılarına ilk kez entegre eden İngiliz emperyal gücüydü.

Körfez ülkeleri 1960'larda ve 70'lerde bağımsızlıklarını kazandıktan sonra bile, rejimlerin hayatta kalmasını ve doğru jeopolitik yönelimlerini sağlamak için çok sayıda İngiliz sivil, orduda ve devlet bürokrasisinde kaldı.

Bütün insan hakları ihlallerine rağmen dünya kupası ev sahipliğinin Katar’a verilmesi, batının ürettiği ve koruduğu Katar rejimini dünyaya sergilemek için tasarlandı. Bu, Katar'ın uluslararası kamuoyu imajını tek başına cilalamaktan daha spesifik bir şeyi hedefliyor.

Gerçek amaç, batı gücünün inşa ettiği Katar'ın batılı müttefiklerine, rejimin uzun ömürlülüğü için çok önemli olan desteği sürdürmeleri için bir mazeret sağlamak.

TARİHİN EN PAHALI DÜNYA KUPASININ ARKASINDAKİ PARALAR

Küçük bir Orta Doğu ülkesi olan Katar'ı dünyanın en büyük spor etkinliğine ev sahipliği yapmaya hazırlamak için yollar, oteller, stadyumlar ve havaalanı iyileştirmeleri dahil olmak üzere altyapı projelerine haftada 500 milyon dolar harcandı. Bu yüzden etkinlik tarihin açık ara en pahalı Dünya Kupası.

Katar'ın 2010'un sonlarında Dünya Kupası ev sahibi olarak seçilmesinden bu yana geçen düzinelerce yılda 220 milyar dolar harcadığı tahmin ediliyor; ki bu, Rusya'nın 2018 etkinliği için harcadığının 15 katından fazla.

Ülke, çoğu diğer ülkelerden gelen yüzlerce, hatta potansiyel olarak binlerce işçinin, devasa projeleri yolunda tutmak için asgari ücretle yoğun koşullar altında çalışırken öldüğü için yoğun bir incelemeye tabi tutuldu.

60 milyon dolar: Nike'ın Fransız Futbol Federasyonu'na sponsor olmak için yaptığı anlaşmanın bildirilen yıllık değeridir. Nike'ın 32 takımlık alanda 13 ülke ile çeşitli büyüklüklerde anlaşmaları var ki bu, tüm giyim markaları arasında en fazla olanıdır. Yedi takım Adidas'ın kıyafetlerini giyecek ve altı takım Puma giyecek. New Balance, Hummel, Kappa, Majid, Marathon ve One All Sports her biri bir ülkeye sponsor oluyor.

128 milyon dolar: Forbes tahminlerine göre, en yüksek maaşı alan oyuncu, Paris Saint-Germain ile olan sözleşmesiyle bu yıl sahada 110 milyon dolar ve saha dışında da 18 milyon dolar kazanacak olan Fransız Kylian Mbappé.

209 milyon dolar: Dünyanın dört bir yanındaki futbol kulüplerinin, milli takımları için turnuvada oynayan oyuncuları geliştirmeleri karşılığında FIFA tarafından ayrılan bir fondan aldığı miktardır. Miktar, oyuncu başına günlük yaklaşık 10.000 ABD dolarıdır. Fon, Brezilya'daki 2014 Dünya Kupası'ndan bu yana üç katına çıktı.

277 milyon dolar: David Beckham'a Katar tarafından 2022 Dünya Kupası büyükelçisi olarak hizmet etmesi için ödendiği ve 10 yıl boyunca taksitler halinde ödendiği yaygın olarak bildirilen miktardır.

440 milyon dolar: 2018'de 400 milyon dolardan 2022 Dünya Kupası'nın toplam ödül havuzu arttı. Karşılaştırıldığında, 2019 Kadınlar Dünya Kupası ödül havuzu 30 milyon dolardı.

1,7 milyar dolar: Bu yılki Dünya Kupası için FIFA tarafından karşılanan maliyet tutarıdır: Bu rakam içindeki en büyük harcamalar para ödülü, ağırlama ile lojistik gibi operasyonel giderler (322 milyon dolar) ve TV operasyonlarına (247 milyon dolar) ayrılmıştır.

1,8 milyar dolar: American Gaming Association'a* göre, bu yılki Dünya Kupası'nda yalnızca ABD'de kumar oynanacağı tahmin edilen miktar. 20 milyondan fazla Amerikalının etkinlik için bahse girmesi bekleniyor.

*American Gaming Association, Amerika Birleşik Devletleri kumar endüstrisi derneğidir.

4,7 milyar dolar: FIFA'nın 2022 bütçesine göre Dünya Kupası'ndan beklenen geliridir. TV yayın hakları 2,64 milyar doları, pazarlama hakları 1,35 milyar doları, bilet satışları ve ağırlama haklarının toplamı ise 500 milyon doları buluyor.

6,5 milyar ila 10 milyar dolar: Katar'ın bu yılki Dünya Kupası için yedi futbol stadyumu inşa etmek için ne kadar harcadığına ilişkin tahmin aralığıdır.

Etkinlikten sonra, stadyumların bazı bölümleri yıkılacak ve diğer ülkelere bağışlanacak ve binalar okullar, mağazalar, kafeler, spor tesisleri ve sağlık klinikleri için ortak kullanım alanlarına dönüştürülecek. Doha'daki Stadyum 974, geri dönüştürülmüş nakliye konteynırları kullanılarak inşa edildi ve tamamen sökülüp kaldırılacak.

14,2 milyar dolar: Moscow Times'a göre Rusya'nın 2018 Dünya Kupası'na ev sahipliği yapmasıyla ilgili toplam maliyeti.

En büyük satır kalemleri arasında ulaşım altyapısı (6.11 milyar $), stadyum inşaatı (3.45 milyar $) ve konaklama yerleri (680 milyon $) yer aldı.

220 milyar dolar: Katar'ın son on yılda Dünya Kupası hazırlıkları için ne kadar harcadığının tahmini maliyeti.

Hükümet yetkilileri rakamı hiçbir zaman doğrulamadı, ancak 2017'de Katar maliye bakanı ülkenin sermaye projelerine haftada 500 milyon dolar harcadığını söyledi.