Türkiye’den bir tartışma: Enflasyonu ücret artışı mı yaratır? Tabii ki hayır!

ENFLASYON NEDİR

Enflasyon olgusuna dair birçok yaklaşım olmakla birlikte, basit anlamıyla enflasyonun fiyatlar genel düzeyindeki istikralı artışı ifade ettiği söylenebilir. Türkiye’nin içinden geçtiği ekonomik kriz, enflasyonun günlük yaşama olan etkisi, enflasyonu geniş kesimlerce tartışılan bir konu haline getiriyor. Nitekim, halkın önemli bir bölümünün güvenini çoktan kaybetmiş olan resmi istatistiklere göre bile Türkiye, dünyada enflasyonun en yüksek olduğu birkaç ülkeden biri.

TÜRK LİRASINDAKİ DEĞER KAYBI VE ENFLASYON

Ekonomik kriz temelde kapitalizmin çelişkilerinin doğal bir sonucudur. Kapitalizm, sermaye birikimine dayandığından ve bu yüzden genel bir eğilim olarak sömürüyü artırmak zorunda olduğundan üretilen ürünleri alması gereken emekçi yığınların alım güçlerini de tam da bu sömürü sebebiyle düşürür. Kapitalist krizler, bu temel üzerinde farklı biçimlerde ortaya çıkarlar. Kapitalist krizlerin birçok ekonomik, sosyal ve politik etkileri olabilir.

Kapitalist krizler, ülkelerin kapitalist gelişme düzeyi, emperyalist sistemdeki yerleri ve politik kurumlarının yapısı ve ekonomi yönetimindeki yönelimler gibi farklı koşullar altında farklı biçimlerde ortaya çıkarlar. Krizlerin toplumsal yaşam üzerindeki olası etkilerinden biri enflasyondur. Türkiye’deki yüksek enflasyon sorununu derinleştiren birçok etkenden birisi Türk lirasının değer kaybıdır. Ekonomi yönetimindeki yönelimin bir sonucu olarak Türk lirasındaki değer kaybı, emperyalizme göbekten bağlı bir ekonomi olan Türkiye kapitalizmi için enflasyonda keskin bir artışa sebep olmuştur.

ÜCRET-ENFLASYON SARMALI KAÇINILMAZ BİR GERÇEK Mİ?

Hepimizin aşina olduğu gibi, enflasyona ve enflasyonla mücadeleye dair tartışmalar, asgari ücret zammının belirlendiği dönemlerde artarak sürmekte. Özellikle son dönemde, asgari ücretin enflasyonu artıracağı ve asgari ücretteki yüksek artışların “popülist” bir tercih olduğu yorumu oldukça popüler hale geldi.

Özellikle asgari ücretli çalışanların toplam çalışanlara oranının çok yüksek olduğu Türkiye gibi ülkelerde, ücretlerdeki artışın enflasyona bir etkisinin olduğu, bir korelasyon olarak ele alındığında doğru olmakla birlikte, enflasyonun sebebi ücretlerdeki artış değildir. Nitekim ücretlerdeki 10 puanlık bir artışın enflasyona etkisinin yaklaşık olarak 1 puanlık bir artış olarak yansıdığı söylenebilir. Bu veri temelinde baktığımızda, Türkiye’deki enflasyon artışı oranının geçtiğimiz yıllarda yapılan asgari ücret artışının beklenen etkisinin çok üzerinde seyrettiği açık bir biçimde ortaya çıkar. Bu da ücretlerdeki artışın Türkiye’deki enflasyon artışının oransal olarak temel sebebi olmadığını göstermektedir. Nitekim Türkiye’nin dışa bağımlılığı ve liradaki değer kaybının yarattığı etki, üretime dahil olan gider maliyet kalemlerine çok daha büyük bir biçimde etki etmektedir.

Öyleyse enflasyonun sebebini ücretlerdeki artış olarak açıklayan ve enflasyonla mücadelede ücretlerin baskılanmasını bir yöntem olarak öneren yaklaşım, bir tercihi yansıtmaktadır. Sanayide ve (faiz biçiminde) bankacılık sektöründe sermayenin elde ettiği karlar üzerinde -ki bunlar pazarda belirlenen fiyata dahildir- değil de emekçilerin ücretlerinde bir baskılamayı çözüm olarak önermek, enflasyonun bedelini işçi ve emekçilere ödeterek enflasyonu düşürmeyi önermek demektir.

İNSANCA YAŞANACAK BİR ÜCRET HAYAL Mİ?

Dolasıyla ücret artışları enflasyonun sebebi değil sonucu olarak karşımıza çıkar. Türkiye’de bir kişinin yaşam maliyetinin 10.500 lira olduğu hatırlandığında, ücretlerin artırılması gerekliliği, enflasyon karşısında ezilen geniş emekçi kesimler için hem insani hem de gerçekçi bir taleptir.