Verem Haftası'nda bir hatırlatma: Yoksulluk veremi tetikliyor

Ramis SAĞLAM
İzmir

Dünyada ölüme neden olan 10 hastalık arasında yer alan tüberkülozdan (verem) ölen sayısı geçtiğimiz yıl artış gösterdi. Tüberküloz hastalığıyla ilgili toplumun bilgilendirilmesi amacıyla ülkemizde her yıl ocak ayının ilk pazar günü ile başlayan hafta ’Verem Eğitimi ve Farkındalık Haftası’ olarak belirlendi. Tüberkülozun ülkemizdeki seyrini ve nedenlerini Türk Toraks Derneği Tüberküloz Çalışma Grubu Yönetim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Aylin Babalık ile konuştuk.

“PANDEMİ VEREMDEN ÖLÜMLERİ ARTIRDI”

Pandeminin tüberküloz tanı, tedavi ve hastalığının yükü üzerinde yıkıcı bir etkisi olduğunu dile getiren Prof. Dr. Aylin Babalık, 2019’a kadar olan yıllarda kaydedilen ilerlemenin yavaşladığını, hatta durduğunu ve tersine döndüğünü söyledi. 2020 ve 2021’de verem teşhisi konan kişi sayısındaki azalma, teşhis edilmemiş ve tedavi edilmemiş verem hastalarının sayısının arttığını anlatan Babalık “Bu da veremden ölümlerin sayısında artışa yol açtı” dedi. Türkiye’de kayıtlı verem hastası sayısının 2020 ve 2021 yıllarında yaklaşık yıllık 9 bin olduğu bilgisini veren Babalık, “Ülkemizde hasta sayısı yıllar içinde giderek düşmekte. Kovid-19 salgını dünya ve Türkiye’deki tüberküloz kontrol programını olumsuz etkilemiştir. Kovid-19 salgınının etkisi ile kayıtlı tüberküloz hasta sayısı düştü. Verem savaş dispanserlerinde yapılan muayene sayısı, korumaya alınan kişi sayısı, yapılan temaslı muayene sayısı ve bakteriyolojik inceleme sayıları azalırken yeni kayıt edilen tüberkülozlu hasta sayısı azaldı” diye konuştu. 

“AÇLIK VE YOKSULLUK EN ÖNEMLİ ETKEN”

Tüberkülozun gelir dengesindeki adaletsizlik, işsizlik, ekonomik gerilik ve yanlış politikaların sonucu olarak ortaya çıktığını belirten Babalık “Yoksulluk yetersiz beslenmeye, sağlıksız konutlarda yaşamaya, suç işleme oranlarını artırarak cezaevi gibi kalabalık ortamlarda yaşamaya ve hatta evsiz barksız (homeless) yaşam tarzına yol açarak TB gibi hastalıklara doğrudan ya da dolaylı olarak davetiye çıkarıyor” dedi. Vereme yatkınlık yaratan hastalıkların en çok HIV/AIDS olmak üzere, şeker, kronik böbrek yetmezliği, silikozis ve doğuştan bağışıklık eksikliği olan bazı hastalıklar olduğunun altını çizen Babalık, “Yine vücut ağırlığının idealin yüzde 10 altında olması, tütün kullanımı ve alkol ya da madde bağımlılığı etkenler arasında. Ama yoksulluk ve açlık en önemli etkenler arasında” dedi. 

“HASTALARIN 3’TE 1’İ YOKSUL ÜLKELERDE”

Dünya nüfusunun dörtte biri günde 1 dolardan daha az gelire sahip. Türkiye’de ise nüfusun yaklaşık yüzde 2’si günde 1 dolardan daha az, yüzde 16’sı da günde 1-2 dolar arasında kazanca sahip. Yoksulluğun artması anlamına gelen bu durum tüberkülozun yaygınlaşmasına neden oluyor. Dünyada en çok verem hastası olan ülkeler sırasıyla; Hindistan, Endonezya, Çin, Filipinler, Pakistan, Nijerya, Bangladeş… Dünyadaki toplam verem hastasının üçte ikisini bu ülkelerin oluşturduğuna dikkati çeken Babalık “Verem yoksulluğun ve açlığın yüksek olduğu ülkelerde daha çok görülüyor” diye konuştu. 

4.2 MİLYON KAYITSIZ VEREM HASTASI VAR

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) verilerine göre, kovid-19 salgınında dünyada verem hastalarının kayda alınması ve tedavisinde düşüş yaşandı. 2019’da kayıtlı 7.1 milyon hasta varken, 2020’de kayıtlı hasta sayısı 5.8 milyona geriledi. 2021’de ise 6.4 milyon hasta kayıt altına alındı. 2021’e ait verilere göre dünyada 4.2 milyon verem hastası kayıtsız. 2018-2022 arasında 40 milyon verem hastasının tedavi edilmesi hedeflenmişken, 2018-2021 arası 26.3 milyon verem hastası tedavi edilebildi. 2019’da 1.4 milyon, 2020’de 1.5 milyon, 2021’de 1.6 milyon kişi tüberkülozdan hayatını kaybetti.