Turizm geliri uğruna feragat edilen hem eğitim hem ruh sağlığı! 

Bahadır Serhat TEMİZ  

Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi 

Hepimizi hüzne boğan bir deprem yaşadık. Açığa çıkan barınma ihtiyacının neticesinde Cumhurbaşkanı Erdoğan, 11 Şubat tarihinde üniversitelerin bahar döneminde uzaktan eğitime geçeceğine ve KYK yurtlarının depremzedelere tahsis edileceğine dair bir karar aldı. Kararın ardından öğrencilerden apar topar yurtları boşaltması istendi.  

Elbette ilk akla gelen, yurtların depremzedelere verilmesinin alınabilecek en kolay ve en ucuz karar olmasıdır. Uzun vadede doğuracağı etkileri düşünülmeden akla ilk gelen çözüme gidilmiştir. Ayın karanlık yüzündeki sebep ise seçim arifesi dönemde öğrenci hareketlerinin durdurulmak istenmesi olabilir. Eğitimin uzaktan yapılmasıyla birlikte öğrenciler aile evlerinde hareketsiz kalacak, siyasi etkinlikleri durma noktasına gelecektir. 

NELER YAPILABİLİRDİ? 

Bizim itirazımız KYK yurtlarının depremzedelerin kullanımına açılması değildir, elbette zaruriyet halinde yurtlarımız depremzedeler tarafından kullanılabilir olmalıdır. Bizim itirazımız, bir halkın kalkınması için en temel ve vazgeçilmez unsur olan eğitimden en son vazgeçilmesi gerekirken ilk vazgeçilmesidir. Milli Eğitim Bakanının resmi açıklamasına* göre KYK yurtlarında ülke geneli 800.000 yatak kapasitesi varken sadece Antalya’da 672.000, ülke genelinde ise 2 milyondan fazla otel kapasitesi bulunmaktadır.** Bununla birlikte TBMM verilerine göre ülke genelinde 1136 adet kamu misafirhanesi vardır.*** İBB Başkanının açıklamasına göre**** İstanbul’da 750.000 adet, 2021 TÜİK verileriyle yapılan bir incelemeye göre*****  ise ülkede yaklaşık 1.5 milyon adet boş konut bulunmaktadır. Otellerin kullanılması halinde turizm gelirlerinin sekteye uğrayacağı eleştirisi yapılmaktadır. Açıktır ki turizm geliri eğitim-öğretim hakkının yanında daha önemsiz ve ikincil bir menfaate sahiptir, zira geçici gelirler ülkenin geleceği olan kalıcı eğitimden asla daha ayrıcalıklı değildir. Turizmden elde edilecek gelirin depremzedelere harcanabileceği ifadesi ise hayalperestlikten ibarettir. Ayrıca sunduğumuz çözüme göre zaten oteller yaza kadar kullanılacak, yazın okullar kapanınca KYK yurtları depremzedeler için kullanılabilecek ve oteller turizme açılabilecektir. Üniversitelerin gerekirse 1-2 ay geç açılması ve bu sürenin yaz tatilinden alınması gibi bir çözüm önerisi de mevcuttur.  

İtiraz ettiğimiz bir diğer nokta ise bu kararın hiçbir öğrenci konseyine veya üniversiteye danışılmadan aniden ve tek elden alınmış olması, üniversitelere hiçbir söz hakkı tanınmamış olmasıdır. Bizim dile getirdiğimiz menfaat çatışması barınma hakkı-eğitim hakkı çatışması değildir, elbette bu çatışmada barınma hakkı önde gelmektedir. Bizim anlatmak istediğimiz ve hükümetin arada kaldığı çatışma turizm-eğitim çatışmasıdır ve bu çatışmada, bir kez daha, turizme üstünlük sağlanmıştır. 

HUKUKEN MÜMKÜN MÜ? 

Cumhurbaşkanı savaş, tabii afet vb. durumlarda OHAL ilan edebilir. Anayasa madde 15 uyarınca OHAL durumlarında temel hak ve özgürlüklerin kullanılması tamamen veya kısmen durdurulabilir, mülkiyet hakkı da eğitim hakkı da bu temel haklardandır. Fakat öğrenciler olarak bizlerin yurtların yerine otellerin kullanılmasına dair itirazlarımıza “Ama oteller özel mülkiyet” şeklinde bilinçsiz cevaplar gelmektedir. OHAL’de nasıl eğitim hakkına dokunulabiliyorsa mülkiyet hakkına da aynı şekilde dokunulabilmektedir, ki zaten ilk yapılması gereken otellere el konması değil, mümkünse masrafların karşılanarak geçici olarak kullanılmasıdır. Fakat bu uygulamalar için OHAL’in ülke genelinde ilan edilmiş olması gerekmektedir. On ilde OHAL ilde ilan edilmesine rağmen ülke genelindeki yurtlar öğrencilere kapatılmıştır ve üniversitelerde uzaktan eğitime geçilmiştir. OHAL Kanunu madde 9’da “Resmi ve özel her derecedeki öğretim ve eğitim kurumlarında öğrenime ara vermek ve öğrenci yurtlarını süreli veya süresiz olarak kapatmak” yetkisi vardır, lakin OHAL Kanunu ancak ve ancak ilan edilen yerlerde ve zamanda uygulanabilir, dolayısıyla kalan 71 ilde yurtların kapatılması hukuka aykırıdır. 

ÖĞRENCİLER NELER YAŞIYOR? 

Kararın hemen akabinde öğrencilerden yurtları boşaltmaları talep edilmiştir. Ne yurdu boşaltacak öğrencilere kalacak yer ve gidiş bileti, ne de eşyalarını toplaması için çağırılan öğrencilere gidiş-dönüş bileti imkânı sağlanmıştır. Bu uygulamalarla depremden doğrudan etkilenen-etkilenmeyen bütün öğrenciler bir arada mağdur edilmişlerdir. Yakın çevremden bir örnek vermek istiyorum. Benim gibi GSÜ’de okuyan bir arkadaşım depremde yakınlarını kaybetmiş, süregelen risk sebebiyle başka şehirdeki bir akrabasının yanına yerleşmiştir. Bunun üstüne bir de İstanbul’da kaldığı belediye yurdu mesaj göndererek gelip eşyalarını toplamasını istemiştir. Buna benzer binlerce örnek bulmak mümkündür.  

Değinilmesi gereken bir diğer nokta ise normal hayata dönülmesi ve deprem travmalarının birlikte atlatılması gereğidir. Lakin üniversitelerin kapatılmasıyla depremzedelerin normal hayatlarına dönmesi ve yaşadıklarını arkadaşlarıyla beraber atlatmalarının önüne geçilmekte, depremzede öğrenciler travmalarıyla baş başa bırakılmaktadır.  

Uzaktan eğitimin verimsizliği ve öğrenciler arasında yarattığı derin fırsat eşitsizliğine dair Covid-19 döneminde birçok araştırma yapılmıştır. Söz konusu fırsat eşitsizliklerine bir de depremzedelerin maddi imkânsızlıkları eklenmiştir. Evlerini ve bütün eşyalarını kaybeden depremzedelerden bilgisayar ve internetleriyle uzaktan eğitime katılmaları beklenmektedir. Bu beklentinin absürtlüğünü anlatmaya gerek dahi yoktur. 

Depremzedeler öğrenci yurtlarında, üniversitelerine giderek, arkadaşlarını görerek, hem eğitimlerini devam ettirme hem de yaralarını sarma imkânına sahip olabilecekken yalnızlığa terk edilmişlerdir. Kalan hepimizin az çok terk edildiği gibi…

*www.hurriyet.com.tr/ekonomi/son-dakika-bakan-kasapoglundan-yurt-kapasiteleri-hakkinda-aciklama-42124629 

**www.turizmgunlugu.com/2022/07/29/antalyaya-yeni-oteller-gerekli-mi/amp/ 

***www.tbmm.gov.tr/KamuMisafirhaneleri 

****t24.com.tr/haber/ibb-baskani-imamoglu-ndan-istiklal-caddesi-ndeki-saksi-ve-banklar-hakkinda-aciklama,1072889 

*****www.gazeteduvar.com.tr/boskent-makale-1562033#:~:text=T%C3%9C%C4%B0K'in%202021%20verileri%20ile,6%2C5%20milyon%20n%C3%BCfusu%20bar%C4%B1nd%C4%B1rabilir.