Bir dostluğun iz düşümleri: İki Yaşam

Abdullah EZİK

Emanuele Trevi’nin geçtiğimiz günlerde Güzin Molo tarafından Türkçeye çevrilen ve Düşbaz Kitaplar tarafından yayımlanan eseri İki Yaşam, modern İtalyan edebiyatına dair içerisinde özel bilgiler barındıran, farklı türleri birbirine bağlayan ve okura öznel bir anlatı sunan özel bir kitap. Emanuele Trevi, İki Yaşam’da modern İtalyan edebiyatının dikkat çeken iki yazarını, Rocco Carbone ile Pia Pera’nın yaşamlarını, dostluklarını, birbirleri ile ilişkileri ve edebiyatlarını farklı şekillerde kuşatmaya çalışır. Tıpkı diğer romanlarında olduğu gibi bu eserinde de farklı türleri iç içe geçiren Trevi, biyografiden anıya, kurgudan eleştiriye uzanan geniş bir skalada okura dinamik bir anlatı sunar. Sözü fazla yormayan, anlatısının özüne sadık kalan, okuru metne dahil etme konusunda heveskar davranan yazar, nihayetinde ortaya samimi ve içten bir anlatı çıkarır.

İki Yaşam, her şeyden önce Rocco Carbone ile Pia Pera’nın yaşamını merkezine alan bir romandır. Carbone ile Pera’nın dostluğu üzerinden ilerleyen ilişkiler ağı, zamanla içerisine devrin edebiyatını, yazarların birbirlerine olan yaklaşımlarını ve sosyoeleştirel bir şekilde dönemin anlayışını dahil eder. Trevi, Carbone ile Pera’nın gerek kişisel özelliklerini gerekse edebiyatlarını farklı noktalarda vurgulamaya özen gösterir. Bu noktada anlatıcının (ki burada üçüncü bağlam anlatıcı üzerinden kurulur) esas gayesi, yazarların kendi iç dünyalarında neler olup bittiğini ortaya koymaktır. Onların hayata dair beklentileri, umdukları gelişmeler, bir türlü gerçekleşmeyen düşleri, çevreleri ile ilişkileri, hemen her şey romana konu olur.

Rocco Carbone ile Pia Pera, birbirlerine çeşitli noktalarda benzemekle birlikte bambaşka iki karakter olarak ele alınabilir. Biri alabildiğine zayıf, hassas, kırılgan bir yapı sergilerken öteki yere daha sağlam adımlarla basar, dünyayı başka bir pencereden izler. Öte taraftan aralarındaki ilişki, tüm bu unsurlardan bağımsız bir şekilde ortaya iç içe geçmiş, birbirine farklı yerlerinden düğümlenmiş, kenetlenmiş bir dostluk çıkarır. Birbirlerine sahip çıkma biçimleri, destekleri, fedakarlıkları onları özel ve kıymetli kılar. Emanuele Trevi, işte tam da bu noktada devreye girerek İki Yaşam’da Carbone ve Pera üzerinden bir dostluk anlatısı geliştirir.

Dostluk, birliktelik, beraber hareket etme arzusu, kişisel yaşantılarda olduğu gibi edebiyatta, hatta daha geniş bir başlık içerisinde sanatta en kadim meselelerden, konu ve temalardan biri olarak ele alınabilir. Kişinin, başı sıkıştığında başvurabileceği veya bir yol söz konusu olduğunda beraber yürüyebileceğini bildiği dostlarının olması, onu hayata karşı farklı bir şekilde konumlandırır. Trevi de İki Yaşam’da tam olarak bu durumu vurgular. Dostluk, birçok şeyi içerisine alır, kişiyi daha güçlü kılar, hayata karşı bakışını oldukça derinden etkiler. Biri 2008’de, diğeri 2016’da vefat eden bu iki yazar, iki sıkı dost, iki yoldaş, dolayısıyla bu şekilde birleşir, yan yana gelir.

Edebi dostluklar da şüphesiz türlü yoldaşlık hikayesini içerisine alması bakımından oldukça kıymetlidir. Tam da bu noktada devreye Carbone ve Pera’ya Emanuele Trevi girer. Trevi, söz konusu bu iki yazar arkadaşın birbirleriyle olan yakınlıklarını romanlaştırırken işin içerisine kendi bakışını da dahil eder. Her şey onun tıpkı diğer romanlarında olduğu gibi samimi, öz, içten anlatımıyla hikayeye dahil olur. Dolayısıyla kurgu ile gerçek yaşam, bir noktada kesişir, ortaya yaşanmış bir hikayeden geriye kalan izdüşümleri çıkar.

Emanuele Trevi’nin geçtiğimiz günlerde Düşbaz’dan çıkan ve Türkçe yayımlanan ilk kitabı olan İki Yaşam, kurgu ile kurgu dışı arasında ördüğü mekik, içten anlatımı ve referans verdiği İtalyan yazarlarla dikkat çeken özel bir eser olarak değerlendirilebilir.

abdullahezik@gmail.com