Deprem bölgesinde nasıl oy kullanılacak: "Asıl sorumluluk sandık kurullarında"
11 ili etkileyen ve 50 bin kişinin hayatını kaybettiği depremler sebebiyle yıkılan kentlerde seçimlere dair çeşitli düzenlemeler yapıldı. Peki deprem bölgesinde nasıl oy kullanılacak?
Fotoğraf: DHA
Birkan BULUT
Ankara
Seçim takvimi bugün başladı. “Depremde hayatını kaybedenler veya kayıpların yerine oy kullanılması riski var mı?” sorusunu yönelttiğimiz HDP’nin YSK Temsilcisi Mehmet Rüştü Tiryaki “Bu konudaki sorumluluk sandık görevlisi bulundurma hakkı olan, müşahit görevlendiren siyasi partilerdedir. Burada seçim kurullarına değil, partilerimize ve görevlendireceğimiz kişilere güveneceğiz” dedi. CHP’nin YSK Temsilcisi Mehmet Hadimi Yakupoğlu ise bu suçun işlenmesinin zor olduğunu ve oy verme gününe bir hafta kalana kadar ölü ve kayıpların sandık seçmen listelerinden düşüleceğini anlattı.
Yüksek Seçim Kurulunun hazırladığı cumhurbaşkanlığı ve milletvekili seçimleri için takvim bugün başladı. 11 ili etkileyen ve 50 bin kişinin hayatını kaybettiği depremler sebebiyle yıkılan kentlerde seçimin yapılmasına ilişkin çeşitli düzenlemeler yapıldı. Deprem bölgesinde ikamet eden ve taşınmak zorunda kalan seçmenler, nüfus müdürlükleri ve nüfusmatikler üzerinden adres bildirimlerini gerçekleştirdiler. Başka bir şehre taşındıklarında bildirecekleri adres bilgilerinde ev dışında yurt, otel, pansiyon gibi geçici yerler dahil yer bildirme kolaylığı sağlandı.
Son olarak sandığa gitme engeli bulunan vatandaşlar için de Yüksek Seçim Kurulu, “seyyar sandık” düzenlemesini hazırladı. Buna göre hastalığı veya engeli sebebiyle yatağa bağımlı olan seçmen, seyyar sandıklarda oy kullanabilmek için, YSK’nin resmi internet sitesinde bulunan veya ilçe seçim kurullarından temin edilecek “seyyar sandık kurulu talep formu” ile ilçe seçim kurulu başkanlığına ya da ilçe seçim kurulu başkanlığına gönderilmek üzere muhtarlığa bir yakını aracılığıyla başvuracak. Başvurular 20 Mart- 2 Nisan 2023 tarihleri arasında yapılabilecek.
Başvurucuların yatağa bağımlı olduğuyla ilgili sağlık raporu, bir önceki seçimde kalıcı olarak yatağa bağımlı olduğu tespit edilerek seyyar sandık seçmen listesine dahil edilmiş seçmenden yeniden istenmeyecek.
KÖYDEKİLER, GÖRME VE İŞİTME ENGELLİLER KAYDOLAMAYACAK
Seyyar sandıklarda sadece il ve ilçe merkezlerinde yaşayanlar oy kullanabilecek, köy ve beldelerdeki yatağa bağımlı seçmenler seyyar sandıklara kaydolamayacak. Yine görme veya işitme engeli bulunan seçmenler seyyar sandık kurulu listesine eklenemeyecek, bir sandıkta azami 25 seçmen oy verecek.
BİR SEÇMEN BİRDEN FAZLA ENGELLİYE YARDIM EDEMEYECEK
Sandık kurulu başkanları görme engelli seçmenlere, YSK’nin hazırlayacağı şablon ile oy kullanabileceğini hatırlatmasında bulunacak. Ancak görme engelliler isterse sandık kurulu başkanı, akrabalarından biri veya herhangi bir seçmenin yardımıyla şablona yerleştirilmek suretiyle oy kullanabilecek. Görme engelinin yanı sıra felçliler, elleri eksik olanlar veya bu gibi engeli olanlar da oy kullanmak için yardım isteyebilecek. Ancak bir seçmen birden fazla engelliye yardım edemeyecek.
DEPREMDE SEÇİM GÜVENLİĞİ
Ancak önceki seçimlerde yaşanan çeşitli hileler ve “mühürsüz oy” kararı gibi uygulamalar nedeniyle ortaya çıkan seçim güvenliği endişeleri, depremin ardından yeniden ortaya çıktı. Deprem bölgesindeki sandıkların güvenliğinin yanı sıra, ölü veya kayıplar yerine oy kullanılabilir mi sorusu gündeme geldi. Deprem bölgesindeki seçimlerde alınan önlemleri ve halkın kaygılarını CHP ve HDP’nin YSK temsilcilerine sorduk. Daha önceki seçimlerde kullanılan okulların bahçesindeki konulacak çadırlar, seyyar sandıklar ve hayatını kaybeden seçmenler konusundaki endişeleri sorduğumuzda, iki YSK temsilcisi de endişe edecek bir durumun olmadığını ifade etti.
"TEDBİRLER KONUSUNDA KENDİMİZE GÜVENECEĞİZ"
HDP’nin YSK Temsilcisi Mehmet Rüştü Tiryaki, “Geleneksel olarak oy kullanılan yerler okullar. Fakat deprem bölgesinde okullar ya yıkıldı ya da hasarlı. Ayrıca artçı depremler de devam ediyor. Bu nedenle YSK oy kullanılan okulların bahçelerine çadır kuracak, oy kullanma kabinleri ve sandıklar da içeride olacak.
Ölen seçmenlerin yerine oy kullanılması teorik olarak mümkün ama bunun engellenmesi de mümkün. Eğer sandık kurulu üyeleri görevlerini layıkıyla yerine getirirseler, yani oy kullanmaya gelen her seçmenin kimliğini kontrol edip bir kişinin birden fazla kez oy kullanmamasını sağlarlarsa, herhangi bir sorun yaşanacağını düşünmüyorum. Bu konudaki sorumluluk sandık görevlisi bulundurma hakkı olan, müşahit görevlendiren siyasi partilerdedir. Ben başta HDP olmak üzere muhalefet partilerinin bu konuda gerekli duyarlılığı göstereceğini söyleyebilirim. Biz bu bölgelerin tamamında müşahitlerimiz ve görevlilerimizle mükerrer oy kullanılmasını, yaşamını yitirenlerin yerine oy kullanılmasını engellemek konusunda gerekli hassasiyeti göstereceğiz. Ayrıca bu konuda toplumda bir tedirginlik yaratılmasını doğru bulmuyoruz. Burada seçim kurullarına değil, partilerimize ve görevlendireceğimiz kişilere güveneceğiz.” diye konuştu.
"HAYATINI KAYBEDENLER SON HAFTAYA KADAR LİSTEDEN DÜŞECEK"
CHP’nin YSK Temsilcisi Mehmet Hadimi Yakupoğlu da 2018 yılında yapılan seçimlerdeki aynı kuralların uygulanacağın dikkat çekerek, “Sadece sandıkların konulacağı yerler konusunda deprem bölgelerindeki ilçe seçim kurullarına yetki tanındı. Yani hakimler değil, kuruldaki siyasi partiler ve üyeler halinde kurul olarak karar verecekler. Ölü ve kayıpların yerine oy kullanılması konusunda ise; birincisi o kişilerin kimliği elde etmeleri lazım, ikincisi o kimlikteki fotoğrafa benzer kişilerin sandık başına gelmesi lazım, üçüncüsü bu kişilerin yakalandıklarında resmi evrakta sahtecilik suçundan 15-20 yıldan başlayan hapis cezasını göze almaları lazım. Kaldı ki; oy verme gününe bir hafta kalana kadar da ölü ve kayıplar sandık seçmen listelerinden düşülecek. Sürekli güncellenecek” dedi.
