"İstifa tarihini geçiren bakanlar milletvekili adayı olamaz"
Cumhurbaşkanı adaylığında Anayasa’yı tanımayan Tayyip Erdoğan, atanmış bakanları da yasaya aykırı şekilde milletvekili yapmak istiyor.
Fotoğraf: TCCB
Özlem Songül ABAYOĞLU
İstanbul
AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın 17 bakanın milletvekili adayı olacağını açıklaması üzerine başlayan tartışmalar sürüyor.
Erdoğan’ın, katıldığı NTV ve Star TV ortak yayınında yaptığı bu açıklama, “bakanlara dokunulmazlık zırhı” olarak yorumlandı. Bunun yanı sıra diğer kamu görevlileri adaylık için istifa ederken söz konusu bakanların görevlerine devam ediyor olması tepkiyle karşılandı.
İktidara yakınlığıyla bilinen isimler, seçimi Kemal Kılıçdaroğlu kazanırsa Cumhurbaşkanı Yardımcısı olarak atanacakları açıklanan İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu ve ABB Başkanı Mansur Yavaş için “İstifa etmeleri gerekir” yorumunda bulunmuş ve göreve devam etmelerinin hukuksuz olduğunu savunmuştu.
Bakanların milletvekili adayı olacağının açıklaması sonrası ise AKP’nin Seçim İşlerinden Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Ali İhsan Yavuz, “Bizim sistemimize, anayasal ve yasal sisteme göre bakanlarımızın istifa etmesi gerekmiyor. Hiçbir bakanın istifasına gerek olmadan arzu ederlerse aday olabilirler” dedi.
SEÇİLMİŞ DEĞİLLER ADAY OLAMAZLAR
Eski Kültür ve Turizm Bakanı Ertuğrul Günay ise tartışmalara dair Twitter hesabından yaptığı paylaşımda “Aday olamazlar” dedi. Günay, “Anayasa’ya göre bakanlar ve cumhurbaşkanı yardımcısı, seçilmiş değil, atanmış kamu görevlileridir. Milletvekili adayı olmak için diğer kamu görevlileri gibi istifa etmeleri gereklidir. İstifa tarihini geçirenlerin aday olması hukuken mümkün değildir” ifadelerini kullandı.
March 24, 2023
Hukukçular da bakanların “seçilmiş” değil “atanmış” kamusal statüleri olduğu değerlendirmesini yapıyor. Anayasa’nın 76’ncı ve Milletvekili Seçimi Kanunu’nun 18’inci maddesinde yer alan “Yaptıkları hizmet bakımından işçi niteliği taşımayan diğer kamu görevlileri” tanımına işaret eden hukukçular, bakanların da bu tanıma dahil olduğunu, bu nedenle istifa etmeleri gerektiğini vurguluyor.
ELLERİNDEKİ KAMU GÜCÜNÜ KULLANAMAZLAR
İdare Hukukçusu Prof. Dr. Metin Günday bakanların da istifa etmesi gerektiğine dair zorunluluğa dikkat çekti. Günday bunun nedenini "ellerindeki kamu gücünü seçimlerde kötüye kullanmalarını önlemek" olarak değerlendirdi. Günday’ın açıklaması şöyle:
"Cumhurbaşlanlığı Hükümet Sistemi denilen bu yeni sistemde bakanların konumu ve statüsü değişmiştir. Bakanlar da artık doğrudan cumhurbaşkanı tarafından atamayla iş başına geliyorlar. Diğer üst kademe yöneticiler de yine cumhurbaşkanı tarafından atanıyor. Bakanlar da artık üst kademe kamu görevlisi statüsündedir. Dolayısıyla diğer kamu görevlilerinin, milletvekilliği için istifası ne kadar zorunluysa bakanların hatta Cumhurbaşkanı Yardımcısı'nın da eğer milletvekilliğine başvuracaksa görevlerinden istifa etmeleri gerekiyor. Bunun zorunluluğunun nedeni, ellerindeki kamu gücünü seçimlerde kötüye kullanmalarını önlemektir. Düşünün ki bir üniversitedeki öğretim görevlisi aday olmak için istifa edecek veya herhangi bir bakanlıkta bir şube müdürü milletvekilliğine aday olmak için istifa edecek ama onun en üst amiri konumunda olan ve atamayla iş başına gelmiş bakan istifa etmeyecek. Bu mümkün olamaz. YSK’nin bunları incelemesi gerekiyor."
MİLLETVEKİLİ SEÇİMİ KANUNU OLAMAZ DİYOR
Milletvekili Seçim Kanunu madde 18 şöyle diyor:
"Hakimler ve savcılar, yüksek yargı organları mensupları, yüksek öğretim kurumlarındaki öğretim elemanları, Yükseköğretim Kurulu, Radyo ve Televizyon Üst Kurulu üyeleri, kamu kurumu ve kuruluşlarının memur statüsündeki görevlileri ile yaptıkları hizmet bakımından işçi niteliği taşımayan diğer kamu görevlileri, aday olmak isteyen belediye başkanları ve subaylar ile astsubaylar, aday olmak isteyen siyasi partilerin il ve ilçe yönetim kurulu başkan ve üyeleri ile belediye meclisi üyeleri, il genel meclisi üyeleri, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ile sendikalar, kamu bankaları ile üst birliklerin ve bunların üst kuruluşlarının ve katıldıkları teşebbüs veya ortaklıkların yönetim ve denetim kurullarında görev alanlar genel ve ara seçimlerin başlangıcından bir ay önce seçimin yenilenmesine karar verilmesi halinde yenileme kararının ilanından başlayarak yedi gün içinde görevlerinden ayrılma isteğinde bulunmadıkça adaylıklarını koyamazlar ve aday gösterilemezler."
ERDOĞAN DA ANAYASA TANIMIYOR
Anayasa’ya göre AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan da 14 Mayıs’ta yapılacak seçimlerde aday olamıyor. Ancak Erdoğan Anayasa’yı tanımıyor.
Anayasa’ya göre bir cumhurbaşkanının üçüncü kez aday olabilmesi için tek yol seçimlerin Meclis tarafından yenilenmesi. Erdoğan’ın seçimleri kararnameyle yenilemesi ise aday olmasına imkan sağlamıyor. Anayasa’nın 101. maddesine göre Erdoğan’ın aday olmasının önü kapalı. Söz konusu maddede “Cumhurbaşkanının görev süresi beş yıldır. Bir kimse en fazla iki defa cumhurbaşkanı seçilebilir” deniliyor.
Erdoğan’ın üçüncü kez aday olabilmesine ilişkin tek istisna Anayasa’nın 116. maddesinde yer alıyor. Bu da cumhurbaşkanının ikinci dönemi sürerken Meclisin beşte üç çoğunlukla seçimleri yenilemesi. Oysa Meclis böyle bir karar almış değil. (HABER MERKEZİ)
