Latmos’da binlerce zeytin ağacı için maden tehdidi devam ediyor

Özer AKDEMİR

Aydın Söke’ye bağlı Yeşilköy Mahallesinde yapılması planlanan feldispat, kuvars ve kuvarsit ocağı kapasite artışı projesine verilen “ÇED Olumlu” kararı iptal edildi ancak şirket hemen yeni bir ÇED süreci başlatıldı. Dünyanın nadir jeolojik oluşumlarından sayılan coğrafik bir yapıya ve 8.500 yıllık kaya resimlerine sahip Latmos (Beşparmak) dağlarında işletilen madenler yöre halkının geçim kaynağı olan zeytinciliği de tehdit ediyor.

BİLİRKİŞİ RAPORU KAPASİTE ARTIŞINA ONAY VERMEMİŞTİ

2004 yılından bu yana Kale Madencilik şirketi tarafından işletilen madenin zeytinlerine ve sularına zarar verdiğini dile getirerek kapasite artışına karşı dava açan yurttaşların iddiaları mahkeme sürecinde yapılan bir bilirkişi raporu ile de doğrulanmıştı. Aydın 2. İdare Mahkemesi tarafından oluşturulan bilirkişi heyeti 7 Şubat 2020 tarihinde bölgede yaptığı inceleme sonrasında hazırladığı raporunda maden sahasına 3 km’den daha yakın konumlarda yoğun zeytinlik alanların bulunduğu ve işletmeden çıkacak tozların ağaçların gelişimine zarar vereceği gibi kapasite artışı nedeniyle bu zeytinlerin büyük bölümünün kesileceğine dikkat çekilmişti. Bilirkişi raporunda, madenin kapasite artışının hidrojeolojik, jeolojik ve çevre bilimi açısından da sakıncalı olduğun altı çizilmişti. Kararını bu bilirkişi raporuna dayandıran Aydın 2. İdare Mahkemesi madeni verilen kapasite artışı ÇED olumlu kararını iptal etmişti.

MADEN HUKUKUN ARDINDAN DOLANMAK İSTİYOR

Ülkemizdeki diğer birçok ÇED davası sürecinde olduğu gibi mahkemenin olumsuz kararının ardından şirket 2009/7 Genelgesi uyarınca yeni ÇED başvurusu yaptı. İptal edilen ÇED dosyasını revize ederek sunan şirketin yeni ÇED raporu Ankara’dan Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığında yapılacak İnceleme, Değerlendirme Komisyon (İDK) toplantısında ele alınacak. Hukukçular tarafından mahkeme kararlarının arkasından dolanmak olarak nitelendirilen bu süreç şirketlerin önündeki ÇED davalarını sorun olmaktan çıkarırken, mahkeme kararlarını ise bir anlamda geçersiz kılmış oluyor.

ÇAVDAR KÖYLÜLERİ: MADENLER ZEYTİNCİLİĞİ BİTİRECEK

Yöredeki madencilik faaliyetinde kapasite artışına gidilmesinin ellerindeki son zeytinlik alanları da maden işletmesine verileceğini ileri süren Çavdar köylüleri geçtiğimiz günlerde bir toplantı yapmışlardı. Çine Yaşam Platformu (ÇİYAP) üyelerinin de katıldığı toplantıda köylüler 6500 dönümü bulan zeytinliklerinin Orman İdaresi tarafından “bu alanlar orman arazisi” diye ellerinden alınarak maden işletmelerine verilmek istendiğini dile getirmişlerdi. Köylüler mahkemenin yüzlerce yıldır ekip diktikleri bu zeytinlikleri “orman alanı” olarak gösteren kararına karşı dava açtılar.

MADEN 2004 YILINDAN BERİ BÖLGEDE ÜRETİM YAPIYOR

Kale Madencilik şirketi tarafından 22,66 ha’lık bir alanda 2004 yılında verilen “ÇED Gerekli Değildir” kararı ile başlayan kuvars üretiminde daha sonra toplam 471,61 Ha’lık bir alan artışı yapıldı. ÇED olumlu kararı ile yapılan üretimde 335, 15 ha’lık bir alanı da içine alacak şekilde kapasite artışına gidilerek 2019 yılında ÇED olumlu kararı alındı. Bu kapasite artışına karşı yurttaşların açtığı davada Aydın 2. İdare Mahkemesi “ÇED Olumlu” kararını iptal etti. Bu mahkeme kararından sonra şirket yaptırdığı yeni “bilimsel ve teknik çalışmalar”ın ardından yeni bir ÇED raporu için başvuru yaptı. Aydın Büyükşehir Belediyesinin olumsuz görüş belirttiği proje için diğer kurum görüşleri olumlu geldi. Öte yandan şirket mahkeme kararı sonrası ÇED alanında yeniden revizyona giderek 8 adet poligondan 5 adeti çıkarıldı. Böylece toplam artış miktarı 179,872 ha’a düşürüldü. Yıllık 1.500.000 ton/yıl feldispat, kuvars ve kuvarsit cevheri olan üretim kapasitesi ise toplamda 742.500 ton/yıl Feldispat, Kuvars ve Kuvarsit olarak belirlendi.

ZEYTİN RAPORU: “SERT YAPRAĞI ZEYTİNİ TOZDAN KORUR”

Şirketin Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi’nden Prof. Dr. Mahmut Yüksel ve Doç. Dr. Mücahit Taha Özkaya’ya hazırlattığı Zeytincilik Raporunda faaliyetin zeytin ağaçlarının vegatatif ve generatif gelişimlerine zarar vermeyeceği ileri sürüldü.

Raporda “zeytin yaprağının oldukça sert ve kalın olması tozdan kaynaklanabilecek kimyasal tepkimelerinin etkilerinden de korunmasını sağlar. Yapılan çalışmalar da göstermiştir ki zeytin ağacı adaptasyonu en güçlü olan bir ağaçtır.” Denilerek, “Sonuç olarak, yapılan çalışmalar ve incelemelere göre, söz konusu planlanan bölgede, zeytinde vegetatif ve generatif gelişmeyi etkileyen olumsuz faktörleri artırıcı yönde, herhangi bir etkenin olmadığı belirlenmiştir.” İfadelerine yer verildi.