Aşı haftasında aşı bulamıyoruz

Eylem NAZLIER
İstanbul

24-30 Nisan Aşı Haftası’nı Türkiye aşı yokluklarıyla karşılıyor. Ülke genelindeki pek çok aile sağlığı merkezinde (ASM) tetanos ve hepatit B aşısı bulunamıyor. Geçen yıl başlayan sorun devam ederken iktidarın çözüm bulmadığı aşı yokluğu ciddi sorunları da beraberinde getiriyor. Siirt’te bir vatandaş çocuğuna 2 aydır tetanos aşısı yaptıramadı. Uzmanlar, birçok ilde aşı bulanamadığını belirterek “Aşıda dışa bağımlı olduğumuz için tedarik sorunu yaşanıyor. Aşıları kamu üretmeli” çağrısı yaptı.

‘2 AYDIR TETANOS AŞISI BULAMADIM’

Siirt’te yaşayan Dara Turhan, oğlunu tetanos aşısı için götürdüğü ASM’de ‘Aşı yok’ cevabı aldığını aktardı. 2 aydır çocuğuna aşı yaptıramadığını dile getiren Turhan “Çocuğumun aşı zamanı geçiyor. Ama biz aşıya erişemediğimiz için aşı yaptıramıyoruz” dedi. “2 ay oldu neden aşı yok?​” diye sorduğunda ‘Sağlık Bakanlığı göndermiyor, gönderdiğinde de çok az gönderiyor’ yanıtını aldığını aktaran Turhan “Sadece acil durumlarda hamileler ve yaralanmalarda aşıyı kullandıklarını söylediler. Aşı niye yok, anlamış değiliz. Sağlık Bakanlığından bir açıklama bekliyoruz” dedi.  Turhan’ın ardından Siirt’teki ASM’leri arayıp ‘Tetanos aşısı var mı?​’ diye sorduğumuzda bize de ‘Tetanos aşısı henüz gelmedi’ yanıtı verildi.

‘TEDARİK SORUN, AŞILAMALAR ERTELENİYOR’

Türk Tabipleri Birliği (TTB) Halk Sağlığı Kolundan Dr. Bahar Marangoz, bazı illerde tetanos ve hepatit B aşılarında tedarik sorununun sürdüğünü doğrulayarak “Genelde yıl sonlarında bu tedarik sorunu yaşanır ve biterdi.  Ama bu yıl hâlâ sorun sürüyor. Aşıların uygulandığı ASM’lere il sağlık müdürlükleri kısıtlı aşı veriyor. Bu nedenle pek çok ilimizde yaralanma durumlarında proflaksi amacıyla tetanos aşılamasının yapılamadığını biliyoruz” dedi. Bu yüzden gebelere ve yenidoğan çocuklara tetanosu eliminasyon için uygulanan tetanos aşılamasında ertelemeler yapılmak zorunda kalındığına dikkat çeken Marangoz, “Gebelerimizin tetanosa karşı bağışık olması için bu aşılamanın sürmesi gerekir. Yine ülkemizde okul aşılaması kapsamında yapılan 13 yaş tetanos aşısının yapılamadığı illerimiz var” bilgisini verdi.

‘YENİDOĞAN DÖNEMİ DIŞINDA UYGULANMIYOR’

Hepatit B aşısında da tedarik sorunu yaşandığını aktaran Marangoz “Bazı illerde çocukluk çağı genişletilmiş bağışıklama programı kapsamında doğumda ve yaşamın 1. ve 6. ayında uygulanan hepatit B aşılamasında yenidoğan dönemi dışında aşı uygulanamadığı bilgisi bize ulaştı. Erişkin çağda da hepatit B aşılamasında aksamalar var. Ülkemizde hepatit b kontrol programı uygulanmakta. İlk doz hepatit B aşısı hastanede, ikinci ve üçüncü dozlar ASM’lerde yapılır. Aşı tedariki sağlanamadığı için aşıyla önlenebilir bulaşıcı hastalıklara karşı koruyucu seviyede bağışıklık sağlanamıyor” dedi.

‘AŞIDA DIŞA BAĞIMLI HALE GELDİK’

Tetanos aşısının üretiminin ülkemizde Refik Saydam Hıfzıssıhha Enstitüsünde 1931’de başladığını ve 1996’ya kadar sürdüğünü hatırlatan Marangoz “Yalnızca tetanos aşısı değil; çiçek, tifo, tifüs, difteri, BCG, kolera, boğmaca ve kuduz aşıları seri şekilde devlet eliyle üretilip ücretsiz olarak uygulanıyordu. Ama 1996’da bu aşıların üretimi gerekli aşı üretim teknolojisinin güncellenmemesi nedeniyle sona erdi ve aşıda bağımlı hale gelindi. Aşıların tümü, kullanıma sunulmadan önce etkinlik ve güvenlik açısından TİTCK ulusal referans laboratuvarlarında analize tabi tutulmaktadır. Tetanos aşısıyla ilgili 2009’dan itibaren kademeli teknoloji transferiyle firmalar aracılığıyla üretim sağlanıyor”  bilgisini verdi.

‘AŞILAR KAMU ELİYLE ÜRETİLMELİ’

Marangoz, bağışıklama hizmetlerinin politik istek, sağlık örgütlenmesi, toplum katılımı, aşının tedariki ve lojistik yönetimi, finansman, birinci-ikinci-üçüncü basamakta uygulama ve iş birliğiyle bir bütün olduğunu belirterek “Ve güven ilişkisi zemininde sürdürülmesi gerekir. Bu bileşenlerden herhangi birindeki aksaklık toplumun aşı kararsızlığına ve reddine hizmet eder. Bu yüzden bağışıklama hizmetleri titizlikle yürütülmeli. Aksi takdirde aşılar aracılığıyla onlarca yılda gerçekleşen koruma başarısı zarar görür. Aşılar ülkemizin geçmişine uygun şekilde kamu eliyle üretilmeli” diye konuştu.

‘SORUN SAĞLIK POLİTİKALARIYLA İLİNTİLİ’

TTB İkinci Başkanı Doç. Dr. Ali İhsan Ökten, aşı sıkıntısının uzun süredir devam ettiğine dikkat çekerek, “Açıkçası bir ara daha yoğundu. Ama halen devam ediyor. Sadece tetanos aşısı da değil diğer aşılarda da benzer sorun var” dedi.  Sağlık Bakanlığının bir an önce aşı sorununu halletmesi gerektiğine vurgu yapan Ökten, “Aşı stoklarının ne zaman sorun yaratacağı hesaplanmıyor. Kanda da aynı sorunu yaşadık. Sağlık Bakanlığının politikalarıyla ilintili bir sıkıntı. Israrla bakanlık bunu çözmüyor, öyle bir becerisi de yok. Çünkü Türkiye aşı konusunda örnek ülkelerden biriydi” dedi. Bu sorunun Refik Saydam Hıfzıssıhha Enstitüsünün kapatılmasından kaynaklandığını belirten Ökten, “Enstitü kapatılarak yerine bir şey konmadı. Enstitü modernize edilerek tekrar açılırsa sorunu çözebiliriz” diye konuştu.