15 Mayıs 2023 01:30

Erdoğan, kalelerinde oy kaybetti

Erdoğan, devletin bütün imkânlarıyla sürdürdüğü seçim çalışmasına rağmen, 2018 seçimlerinde yüzde 52,59 olan oy oranının gerisine düşmüştür.

Fotoğraf: AA

Paylaş

Fatih POLAT

Seçime iki gün kala, Emek Partisi’nin Yeşil Sol Parti listelerinden İstanbul 3. Bölge milletvekili adayı (artık milletvekili) İskender Bayhan’ın, otomotiv sektörünün gözde firmalarından birinde çalışan bir işçiyi evinde ziyaretinde biz de izlemek için yanındaydık. 26 yıldır aynı otomotiv fabrikasında çalışan işçi 2018 yılına kadar MHP’ye oy verdiğini, ancak o seçim öncesinde Erdoğan’ın kendilerine verilmeyen oyun PKK’ye gitmiş olacağı söylemleri üzerine CHP’ye oy verdiğini anlattı. ‘Ben sana oy vermeyince neden PKK’ye vermiş oluyorum? Bunun nasıl söylersin?’ diyen işçi bu seçimlerde de Cumhurbaşkanlığında Kemal Kılıçdaroğlu’na oy vereceğini söyledi. Fabrikasında daha önceki seçimlerde AKP’ye oy vermiş olanlar içinde de yaşanan zamlar ve ücretlerin sürekli erimesine tepki olarak artık AKP’ye oy vermeyecek olanların yüksek oranlarda olduğunu söyledi.

Örneğin biz seçim nabzı için Ümraniye’de AKP’ye yüksek oy çıkan mahallelerde insanlarla konuşurken susmayı tercih edenlerin olası oy davranışları açısından da fikir vericiydi anlattıkları. Gündelik hayat önemlidir. Sizin gazeteci olarak ve onun siyaseten kendisine çok uzak gördüğü bir gazeteci olarak sorduğunuz soru karşısında ketum olmayı tercih eden bir işçi, fabrikada yan yana çalıştığı, düğününde, cenazesinde yanında olduğu mesai arkadaşı ile hiçbir bariyer olmadan rahat konuşuyor kuşkusuz.

Bir sohbetten kan tahlili yapacak değiliz kuşkusuz ama bazen organik bir bilgi, soru işaretleri ile dolu bir tabloyu anlamanız açısından size önemli veriler sunabilir.

2023 seçimlerinin bu yazı yazılırken ortaya çıkan sonuçları, bu işçinin anlatımları ile kesişen özellikler gösteriyordu.

Bazı kentlere karşılaştırmalı olarak bakalım.

Ekrem İmamoğlu’nun mitingi sırasında iktidar ile bağlantılı grupların provokasyon gerçekleştirdiği Erzurum’da 2018 seçimlerinde yüzde 72,31 oranında oy alan Erdoğan, bu kentte sandıkların yüzde 95.7’si açılmışken yüzde 68.83 oy oranındaydı. Bu kentte Erdoğan yüzde 3’ün üzerinde oy kaybetti.

Erzurum’da 2018 seçimlerinde yüzde 54,81 oy alan AKP, milletvekili seçimleri açısından sandıkların yüzde 94,9’unun açılmışken yüzde 43.5 oy oranındaydı. Bu da yüzde 10’dan fazla oy kaybı demek. Erzurum’da Cumhur İttifakı ortağı MHP’nin 2018’de yüzde 18,53 olan oyu bu seçimlerde 16,7’ye düştü. Bu kentte CHP, geçen seçimde 4.42 olan oylarını yüzde 6.5’e yükseltirken, İyi Parti de geçen seçimde yüzde 8.15 olan oy oranını yüzde 9,2’ye yükseltti. HDP’nin bu kentte geçen seçimde yüzde 11, 96 oranında oy alırken, bu seçimde Yeşil Sol Parti’nin oyu 10,0 oldu.

Erdoğan’ın memleketi Rize’de 2018 seçimlerinde 76,92 olan oy oranı, bu seçimlerde sandıkların yüzde 97,7’si açılmışken yüzde 72,97’ye düşmüştü. Aynı şekilde Gümüşhane’de Erdoğan’ın 2018 seçimlerinde yüzde 77,07 olan oy oranı bu seçimlerde sandıkların yüzde 99,1’i açılmışken yüzde 74,50’ye düşmüştü.

Bingöl’de 2018 seçimlerinde yüzde 66,69 oranında oy alan Erdoğan, yüzde 99,2’si açılmışken yüzde 65,19’du.

AKP’nin kalelerinden olan Konya’da Erdoğan’ın 2018 seçimlerinde 74.22 olan oyu, bu seçimlerde sandıkların yüzde 97,5’i açılmışken yüzde 68,81’di. Yine AKP’nin güçlü olduğu kentlerden Kayseri’de Erdoğan’ın 2018 seçimlerinde 70,31 olan oyu, bu seçimlerde sandıkların yüzde 97,7’si açılmışken yüzde 63,39’a düşmüştü.

Nüfusu düşük ve dolayısıyla seçmen sayısı az olsa da AKP’nin kalelerinden bir diğeri Bayburt’ta 2018 seçimlerinde Erdoğan yüzde 82.10 oranında oy alırken, bu seçimlerde sandıkların tamamı açılmışken aldığı oy oranı yüzde 78,87 oldu.

Erdoğan birçok kentte olduğu gibi büyük şehirler arasında yer alan Bursa’da da oy kaybetti. 2018 seçimlerinde bu kentte yüzde 55,55 oranında oy alan Erdoğan, bu seçimlerde sandıkların yüzde 82,5’i açılmışken yüzde 51.93 oy oranına sahipti.

6 Şubat depremlerinde en büyük yıkımların yaşandığı kentlerin başında gelen Adıyaman’da 2018’de yüzde 67,41 olan oy oranı, bu seçimlerde sandıkların yüzde 98,1’i açılmışken yüzde 66,75’ti.

Erdoğan, Kürtlerin yoğunlukta yaşadığı bölge illeri içinde 2018 seçimlerinde oyların yüzde 50,24’ünü aldığı Bitlis’te bu seçimlerde sandıkların yüzde 95,5’i açılmışken yüzde 46.63’lük oy oranına sahipti. Bitlis’te Kılıçdaroğlu’nun oy oranı ise yüzde 50,70’ti. Bu seçimlerde milletvekilliği seçimleri açısından oyların yüzde 94,9’u açılmışken Yeşil Sol Parti yüzde 40,2’lik oy oranı ile AKP’nin 3 puan önündeydi. Dolayısıyla bu kentte Erdoğan’ı aşağıya çekip, Kılıçdaroğlu’nu yüzde 50,70 oy oranı ile önde tutan Yeşil Sol Parti seçmeninin tutumu oldu.

Ümraniye’de 2018 seçimlerinde yüzde 56,25 oranında oy alan Erdoğan, bu seçimlerde sandıkların yüzde 68,2’si açılmışken yüzde 50,50 oranındaydı. Son yerel seçimlerde İstanbul’u muhalefet kazanınca iktidarın dayatmasıyla gerçekleşen ikinci seçimde AKP adayı Binali Yıldırım’ın oy kaybetmiş olduğunu da hatırlatalım. Bu seçimlerde de bu oy kaybının sürdüğünü görüyoruz. Örneğin 2018 milletvekilliği seçimlerinde Ümraniye’de AKP’nin oy oranı 48,08 iken, bu seçimlerde sandıkların yüzde 85’i açılmışken oy oranı yüzde 38,04’tü. 10 puanlık ciddi bir fark.

AKP’nin güçlü olduğu ilçelerden biri olan Eyüpsultan’da 2018’de AKP’nin aldığı oy oranı 43,50 iken, bu seçimlerde sandıkların yüzde 89,5’i açılmışken AKP’nin oy oranı yüzde 37,01’di. Önemli bir erime bu.

Fatih’te 2018 seçimlerinde yüzde 47,81 oranında oy alan AKP, bu seçimlerde sandıkların yüzde 89,5’i açılmışken oy oranı yüzde 43,43 idi. Burada da yüzde 4’ten fazla bir gerileme söz konusu.

Yer ve zaman sınırlılığı nedeni ile bu kıyaslamayı burada noktalayarak seçimlerin siyasal sonuçlarına geçelim.

Erdoğan, devletin bütün imkânlarıyla sürdürdüğü seçim çalışmasına rağmen, 2018 seçimlerinde yüzde 52,59 olan oy oranının gerisine düşmüştür. Bu yazı yazılırken sandıkların tamamı sonuçlanmadığı için tam oran kıyaslaması yapamıyoruz.

Bu gerilemede ekonominin emekçiler üzerindeki yıkıcı sonuçlarının önemli bir etki yaptığı not edilmeli. Bunu işçi ve emekçilerin yoğunlukta olduğu bölgelerdeki oy kayıplarından da görebiliriz.

Ama diğer yandan AKP ülke genelindeki oy oranı bakımından birinci parti konumunu koruyor.