Cumhur çoğunluğu aldı, ittifaklarda ortaklar kazandı

Birkan BULUT
Damla KIRMIZITAŞ
Ankara

Parlamento seçimlerindeki sonuçlar, cumhurbaşkanlığı seçimlerine odaklanan AKP ve CHP’deki milletvekili kayıplarını ortaya çıkardı. AKP’nin kaybettiği oylar MHP, Yeniden Refah Partisi, BBP gibi partilere gitti. Oyunu yüzde 2.7 artıran CHP’de DEVA, Gelecek Partisi, Saadet Partisi ve Demokrat Parti en az 34 milletvekili elde etti. Yeşil Sol Parti’nin oyları yüzde 8.8’ düşerken TİP 4 milletvekili kazandı.

Cumhurbaşkanlığı seçimlerindeki yüzde 50+1 şartı, iktidar ve muhalefeti en geniş ittifaka zorladı. Bu durum Cumhur İttifakı’nda AKP, Millet İttifakı’nda da CHP dışındaki partilerin milletvekili sayısını artırmasına neden oldu. Cumhurbaşkanlığı seçimi ikinci tura kalsa da Erdoğan’ın ve Sinan Oğan’ın oyları ile milletvekili seçiminde MHP’nin ve İyi Parti’nin aldığı oylar milliyetçi söylemlerin etkisini gündeme getirdi.

AKP’NİN OYLARINDAN MHP VE YENİDEN REFAH YARARLANDI

Kesinleşmeyen sonuçlara göre parlamento seçimlerinde hiçbir parti salt çoğunluğu sağlayacak milletvekili sayısına ulaşamadı. Cumhur İttifakında yer alan partiler oy geçişi fazla olmasına karşın, AKP oyları düşmesine rağmen yüzde 35.5 oyla birinci parti oldu. AKP oyları 75 ilde düştü, 6 ilde arttı. AKP’nin oylarını az da olsa artırdığı partiler Iğdır, Batman, Şırnak, Bayburt, Diyarbakır, Hakkari oldu. Ağrı Belediye Başkanlığı görevinden istifa ederek AKP İzmir Milletvekili adayı olan Savcı Sayan seçilemedi.

HÜDAPAR’DAN 3 İSİM

AKP listelerinden Hizbullah ile ilişkisi nedeniyle adaylıkları tartışmalara neden olan HÜDA PAR'lı Zekeriya Yapıcıoğlu, Şehzade Demir ve Faruk Dinç Meclis’e girdi. Demokratik Sol Parti Genel Başkanı Önder Aksakal da AKP listesinden milletvekili olanlar arasında.

İTTİFAK YENİDEN REFAH’A YARADI

Yeniden Refah Partisi Genel Başkanı Fatih Erbakan, cumhurbaşkanlığı adaylığından çekilerek Cumhur İttifakı’na katılmanın kazananlarından oldu. Yeniden Refah Partisi ittifak çatısı altında seçimlere girerek İstanbul’da her bölgeden birer tane olmak üzere toplam 3 milletvekili çıkardı. Kocaeli ve Konya’da birer milletvekilliği kazanan Yeniden Refah Partisi Meclis’te 5 sandalye kazandı. Ayrıca toplam yüzde 2,84 oy alan YRP, Hazine yardımı için gerekli yüzde 3’ü az farkla kaçırdı.

MHP BÜYÜKŞEHİRLERDE KAYBETTİĞİNİ İÇ ANADOLUDA BULDU

Seçimin en dikkat çeken partilerinden biri, yüzde 7 barajı yakınlarında oy alacağı beklenen MHP’de oldu. Yüzde 10 sonuç alan MHP’nin oyları 45 ilde düşerken, 36 ilde arttı. MHP’nin oylarının düştüğü yerlerde Iğdır, Osmaniye, Bursa gibi iller dikkat çekerken başta İç Anadolu olmak üzere AKP’li seçmen MHP’ye oy verdi.

MHP 2018 seçimlerinde milletvekili çıkaramadığı Balıkesir, Bolu, Çankırı, Çorum, Elazığ, Giresun, Gümüşhane, Isparta, Kilis, Nevşehir, Niğde’de milletvekili kazandı. Düzce, Eskişehir, Iğdır ise milletvekili kaybettiği iller oldu.

MHP’nin milletvekili sayısı Ankara’da 5’ten 3’e, İstanbul’da 8’den 5’e, Gaziantep’te 2’den 1’e, Devlet Bahçeli’nin memleketi Osmaniye’de 2’den 1’e düştü.

FERMUARDA İYİ PARTİ LOGOSU MİLLETVEKİLİ KAZANDIRMADI

İYİ Parti geçen seçimlerde aldığı oyu korudu, yüzde 10’a dayandı. Parlamentodaki sandalye sayısını artırarak 44 milletvekilliği kazandı. Oyları 48 ilde düştü, 33 ilde arttı. CHP ve İYİ Parti’nin ortak listeyle seçime girdiği Gümüşhane, Bitlis, Aksaray, Yozgat, Bayburt, Muş ve Çankırı’da İYİ Parti logosu kullanıldı. Ancak İYİ Parti adıyla milliyetçi oyları kazanma stratejisi tutmadı. İki partinin İYİ Parti listesinde seçime girdiği 7 ilde, Millet İttifakı vekil sayısını artıramadı, AKP’nin oyları çoğunlukla MHP’ye kaydı.

Millet İttifakı Adıyaman, Bartın, Batman, Çorum, Düzce, Erzincan, Hakkari, Rize ve Van’da CHP adıyla oluşturduğu ortak listede de oylarını artırdı. CHP Rize’de 43 yıl sonra milletvekili kazandı, Tahsin Ocaklı Meclis’e girdi. Türkiye Değişim Partisi Başkanı Mustafa Sarıgül de, CHP’nin geçen seçimde milletvekili çıkaramadığı Erzincan’da yüzde 10 oy artışıyla milletvekili oldu.

İYİ Parti; İzmir, Hatay ve Çanakkale’de milletvekili sayısını 1 artırırken, geçtiğimiz yıl AKP’den istifa eden Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanı Ahmet Eşref Fakıbaba Ankara’dan milletvekili seçildi. İYİ Parti Erzurum, Antalya ve Mersin’de milletvekili kaybetti. Hatay’dan aday gösterilen Futbolcu Gökhan Zan ve Ordu’dan aday gösterilen eski İçişleri Bakanı İdris Naim Şahin ise Meclise giremedi.

TÜRKEŞ VE ENSARİOĞLU AİLESİ MECLİS’TE

MHP'nin kurucusu Alparslan Türkeş'in kızı Ayyüce Türkeş Taş Adana'da İYİ Parti'nin milletvekili adayı, Yıldırım Tuğrul Türkeş ise Ankara 1. Bölge'de AKP milletvekili olarak Meclis’e girdi.

Ensarioğlu ailesinde üç kişi de bu iki partiden aday oldu. Galip Ensarioğlu AKP’den, Salim Ensarioğlu ise İYİ Parti’den milletvekili seçildi. Yine İYİ Parti’den aday olan Vejdin Ensarioğlu Diyarbakır'da seçilemedi.

MİLLET İTTİFAKI’NDA "DOSTLAR" KAZANDI

CHP’nin oyları 17 ilde düştü, 64 ilde arttı. Millet İttifakı’nda CHP listesinden aday gösteren DEVA, Gelecek Partisi, Saadet Partisi ve Demokrat Parti kazançlı çıktı. CHP’nin 2018’deki yüzde 22,65 oy oranı bu seçimlerde yüzde 25,37’e çıktı. Milletvekili sayısı ise 146’dan 169’a yükseldi. Ancak oy oranı 2,75 artan CHP’nin aday gösterilen 25 DEVA Partili adaydan 14'ü, 19 Gelecek Partili adaydan 10'u ve 24 Saadet Partili adaydan 10'u milletvekili seçildi. AKP’nin kaybettiği oyların, CHP listelerinde 34 milletvekili kazanan DEVA, Gelecek ve Saadet Partisi’ne gitmediği görüldü.

YEŞİL SOL’DA OYLAR DÜŞTÜ, TİP 4 VEKİL ÇIKARDI

Emek ve Özgürlük İttifakı, Yeşil Sol Parti çatısı altında girdiği seçimlerde ciddi bir düşüş yaşadı. 2018 seçimlerinde yüzde 11,70 oy alan HDP, Yeşil Sol Parti olarak girdiği seçimde yüzde 8.8’e düştü. Milletvekili sayısı 67’den 62’ye inen Yeşil Sol Parti 81 ilin tamamında oy oranlarında düşüş yaşadı. Adaylığı sıkça tartışma konusu olan Hasan Cemal seçilemezken, Cengiz Çandar seçildi. Önceki seçime göre Ankara, Hatay’da artık hiç milletvekili çıkaramayan Yeşil Sol Parti, İstanbul’da 4 vekil; Adana, Diyarbakır, Muş, ve Van’da birer vekil kaybetti. Yalnızca Erzurum, Hakkari ve Bitlis’te milletvekili sayısını artırdı. Erzurum’da 8 yıl sonra milletvekili çıkaran Yeşil Sol Parti, HDP Grup Başkanvekili Meral Danış Beştaş’ı seçtirdi.

Emek ve Özgürlük İttifakı’nda yer alan Emek Partisi’nin Yeşil Sol Parti listesinden giren adayları Sevda Karaca Antep’ten, İskender Bayhan İstanbul’dan seçildi. Toplumsal Özgürlük Partisi Perihan Koca Mersin’den; Yeşil Sol Parti Eş Genel Başkanları Çiğdem Kılıçgün Uçar İstanbul’dan, İbrahim Akın İzmir’den seçildi. Emekçi Hareket Partisi (EHP) Genel Başkanı Hakan Öztürk ve Sosyalist Meclisler Federasyonundan (SMF) Cemil Güngören ise Meclis’e giremedi.

Ayrıca, AKP Urfa Milletvekili İbrahim Halil Yıldız’ın akrabaları tarafından 2018 seçim sürecinde babası ve kardeşi öldürülen Ferit Şenyaşar Urfa Milletvekili olurken, KHK ile üniversiteden ihraç edilen Barış Akademisyeni Sevilay Çelenk Özen Diyarbakır’dan Meclis’e girdi.

İttifakın bir diğer ortağı Türkiye İşçi Partisi ise seçimlere birçok yerde kendi adıyla girdi. TİP Genel Başkanı Erkan Baş, Gezi davasında bir yılı aşkın süredir cezaevinde olan Can Atalay, Ahmet Şık ve Sera Kadıgil milletvekili seçildi. Yeşil Sol ve TİP’in rekabet edecek düzeyde oy aldığı bölgelerdeki sonuçlar tepkilere neden oldu.