Çerkes Soykırımı 159. yılında: Soykırım insanlık suçudur

İnsan hakları örgütleri ve siyasi partiler 21 Mayıs 1864’te Çerkeslere dönük gerçekleşen katliam ve sürgünlerin yıldönümü dolayısıyla açıklamalar yayımladı. 

İHD: ÇERKESLERİN HAKLARI TANINMALI

İnsan Hakları Derneği (İHD) 21 Mayıs 1864 Çerkes Soykırımının yıldönümünde yayımladığı açıklamada Türkiye ve diğer devletlere Çerkes soykırımının tanınması çağrısı yaptı. İHD'nin açıklamasında şu ifadelere yer verildi:

"Soykırım bir insanlık suçudur. Soykırım bir halkın, topluluğun tamamını hedef alır. Soykırımın etkileri ve sonuçları yıkıcıdır. Bundan 159 yıl önce, 1 milyonun üzerinde Çerkes yaşadıkları topraklardan zorla sürülerek yaşamını yitirdi. Tarihin en eski dönemlerinden beri yaşadıkları anayurtları Kafkasya’da bir dil ve kültür geliştiren Çerkesler yüzyıllarca süren direnişe rağmen, büyük devletlerin kolonyalist politikaları ve hedefleri doğrultusunda yaşanan soykırımla anayurdundan koparılmış oldu. Bu yaşananlar modern Avrupa tarihinde yaşanan ilk etnik temizlik, ilk soykırımdır.

Çarlık Rusya’sı, Kafkasya’nın doğusunda, Dağıstan ve Çeçen-İnguş Bölgesi’nde, savaş boyunca kadın, çocuk ayırmaksızın tam bir imha politikası izledi. Bir milyonu aşkın Çerkes katledildi, daha fazlası vatanından sürgün edildi. Beş yüz binin üzerinde insan sürgün yolculuğunda ve ilk yerleştikleri bölgelerde yaşamını yitirdi. Sadece Trabzon’da 53 bin Çerkes öldü. Vubıhların dilini konuşabilen kalmadı. Adıgelerin bir boyu olan Natuhayların adı bugün sadece tarih kitaplarında kaldı.

İHD olarak soykırıma uğramış tüm halklar gibi Çerkes halkı için de, öncelikle yaşadıkları soykırımın dünyaca tanınmasını, hafıza merkezlerinin kurulmasını, onarıcı adaletin yani tanıma, özür dileme ve kayıpların tazmininin gerçekleşeceği sürecin bir an önce başlatılmasını istiyoruz. Soykırım politika ve uygulamaları nedeniyle Çerkes halkının kültürel hakları da ağır bir şekilde ihlal edilmiştir. Çerkes Soykırım günü vesilesiyle başta Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti olmak üzere tüm dünyaya sesleniyoruz: Türkiye ve diğer devletler tarafından “Çerkes Soykırım ve Sürgünü” tanınmalıdır. Çerkes halkının soykırım nedeniyle yaşadıkları kayıpları tazmin edilmelidir.

Toplumsal barışın inşası için Türkiye’de yaşayan tüm farklı kimliklerle beraber Çerkeslerin de dillerini, kültürlerini, kimliklerini yaşayabilmek ve yaşatabilmesi adına tüm kolektif hakları tanınmalı ve var olan yasal engeller kaldırılmalıdır. Engellerin kaldırılmasına ek olarak, Çerkes dili ve kültürünün gelişmesi için özel önlemler alınmalıdır. İHD olarak, Çerkes Soykırımında yaşamını yitirenleri bir kez daha saygıyla anıyoruz."

EMEP: HALKLARIN EŞİT HAKLARLA KARDEŞLİĞİ VE DAYANIŞMASIYLA BARIŞI BÜYÜTECEĞİZ

EMEP Genel Başkanı Selma Gürkan da sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda soykırımda yaşamını yitirenleri andı. Gürkan, paylaşımında "21 Mayıs. Çerkes halkı için sürgünün başlangıcı olarak kabul edilen gün. Halklar hapishanesi olarak da  adlandırılan Çarlık Rusyasının despotik yönetiminde Çerkes halkı soykırıma tabi tutulmuş, imha ve sürgün politikaları nedeniyle 1,5-2 milyon arasında Çerkes göç yollarınnda yaşamını yitirmiştir. Çerkesler sürgün edildikleri ülkelerde de iç göçe tabi tutularak acılar yaşamaya devam etmiştir. Halklara yönelik bu soykırım, asimilasyon, sürgün ve nüfus mühendisliği politikalarını lanetliyoruz. Çerkes toplulukları soykırımın tanınması, soykırım sonucu kaybettikleri haklarının teslim edilmesi, koşulsuz anavatana dönüş ve çifte vatandaşlık verilmesini talep ediyorlar. Anadilinde eğitim ve anadilinde yayın hakkı, soyadı düzenlemesi, ulusal ve kültürel kimliklerinin korunması ve gelişmesi için olanakların sağlanmasını istiyorlar. Çerkes kardeşlerimizin acısını paylaşıyoruz, taleplerinin yanındayız. Halkların eşit haklarla kardeşliği ve dayanışmasıyla barışı büyüteceğiz." dedi.

May 21, 2023

HDP: ÇERKESLER ASİMİLE EDİLMEK İSTENDİ

Halkların Demokratik Partisi (HDP) Halklar ve İnançlar Komisyonu’nun yaptığı açıklamada, “Çerkes halkının acısını yürekten paylaşıyoruz" denildi. Çerkeslerin, 159 yıl önce dünyanın dört bir yanına dağıtıldıldıkları hatırlatılan açıklamada, “Bu sürgünde 1.5 milyon Çerkes anayurdundan koparıldı, 500 binden fazla Çerkes hayatını kaybetti ve sürgün yaşadıkları topraklarda asimile edilmek istendi” denildi.  
 
Çerkeslerin “sürgün ve soykırım” diye adlandırdıkları trajedinin unutulmayacağına dikkat çekilen açıklamada, şu ifadelere yer verildi: "Bu büyük insanlık suçu ile yüzleşmek için ilk adım olarak; Çerkes soykırımı tanınmalıdır. Türkiye’de yaşayan Çerkeslerin adı-soyadı, dil ve kültür hakları verilmeli, değiştirilen köy isimleri iade edilmeli ve anayurtlarına dönüşleri kayıtsız şartsız, maddi-manevi olarak desteklenmelidir. Halkların Demokratik Partisi olarak; Çerkeslerin kimliklerini, dillerini, kültürlerini yaşayabilmek/yaşatabilmek için talep ettikleri demokratik hak ve özgürlükleri kabul etmeye çağırıyoruz. Çerkes halkının acısını yürekten paylaşıyoruz." (HABER MERKEZİ)